ادرار خونی در مردان می‌تواند علل مختلفی داشته باشد. گاهی اوقات ادرار خونی خطرناک نیست. اما برخی مواقع نیز می‌تواند نشان‌دهنده بیماری‌های خطرناکی باشد.

به همین دلیل شناخت دلایل بروز این مشکل و نحوه مدیریت آن از اهمیت زیادی برخوردار است.

در این مقاله، قصد داریم شما را با علل احتمالی ادرار خونی در مردان و علائم و نشانه‌های این معضل آشنا کنیم. پس در ادامه با ما همراه باشید.

هماچوری یا وجود خون در ادرار

وجود خون در ادرار در اصطلاح پزشکی با نام هماچوری (Hematuria) شناخته می‌شود. این بیماری به دو دسته‌ی زیر تقسیم می‌شود:

الف: هماچوری ناخالص (Gross hematuria): در این حالت فرد می‌تواند خون را در ادرار خود مشاهده کند.

ب: هماچوری میکروسکوپی(microscopic hematuria): در این حالت فرد قادر به مشاهده خون در ادرار خود نیست. اما یک متخصص با استفاده از میکروسکوپ می‌تواند وجود خون در ادرار را تشخیص دهد.

مروری اجمالی بر هماچوری

بخوانید

علل بروز ادرار خونی در مردان چیست؟

ادرار خونی در مردان ممکن است به دلایل زیر اتفاق بیفتد.

۱. عفونت ادراری

به‌طور کلی، عفونت‌های دستگاه ادراری (UTIs) را می‌توان یکی از علل شایع ادرار خونی یا هماچوری تلقی کرد. این عفونت‌ها بیشتر در زنان شایع هستند. اما می‌تواند سبب ادرار خونی در مردان نیز شود.

مردانی که دچار مشکلات پروستات هستند و یا به تازگی کاتتریزاسیون انجام داده‌اند، بیشتر در معرض عفونت ادراری قرار دارند.

عفونت ادراری علاوه بر ادرار خونی، می‌تواند باعث مشکلات زیر نیز شود:

تکرر ادرار
درد یا سوزش مجرای ادرار
ادرار کدر با بوی تند
مشکلات کلیوی
درد در پشت، پهلوها و کشاله ران
تهوع و استفراغ
تب و لرز

۲. سنگ کلیه و مثانه

اگر سطح مواد زائد موجود در خون افزایش یابد، به مواد شیمیایی موجود در ادرار متصل شده و سبب ایجاد سنگ کلیه و مثانه می‌شوند. وجود این سنگ‌ها می‌تواند به عروق خونی مثانه و مجاری ادرار آسیب رسانده و سبب ادرار خونی در مردان شود.

سایر علائم سنگ کلیه و مثانه عبارتند از:

خون در ادرار
کمردرد
معده درد مداوم
حالت تهوع یا استفراغ
تب و لرز
ادرار کدر با بوی تند

۳. هماچوری ناشی از ورزش

‌

هماچوری ناشی از ورزش^[۱] (EIH) به عنوان هماچوری پس از تمرین^[۲] نیز شناخته می‌شود. این امر نیز یکی از دلایل ادرار خونی در مردان است.

هنوز به‌طور دقیق مشخص نشده است که علت هماچوری ناشی از ورزش چیست. اما پزشکان معتقد هستند که ورزش سنگین و عدم نوشیدن آب کافی در این امر موثر است.

بر اساس مطالعات صورت گرفته، هماچوری ناشی از ورزش معمولاً در عرض ۳ روز برطرف می‌شود. پس اگر این مشکل مدت زمان بیشتری طول کشید حتما به یک پزشک متخصص مراجعه کنید.

۴. بزرگ شدن پروستات

بزرگ شدن پروستات علت ادرار خونی در مردان

پروستات، غده‌ای است که بخشی از دستگاه تناسلی مردان را تشکیل می‌دهد و به تولید مایع منی کمک می‌کند. این غده زیر مثانه و جلوی راست روده قرار می‌گیرد.

بزرگ شدن پروستات در اصطلاح پزشکی هیپرپلازی خوش خیم پروستات^[۳] (BPH) نامیده می‌شود.

بزرگ شدن پروستات می‌تواند به مجرای ادرار فشار وارد کرده و سبب ادرار خونی در مردان شود.

این معضل در حدود ۵۰ درصد از مردان بالغ ۵۱ تا ۶۰ ساله و ۹۰ درصد از افراد بالای ۸۰ سال دیده می‌شود.

علائم بزرگ شدن پروستات عبارتند از:

نیاز فوری به ادرار کردن
تکرر ادرار به خصوص در شب
مشکل در دفع ادرار
نیاز به فشار دادن یا زور زدن هنگام ادرار کردن
جریان ضعیف ادرار
احساس پر بودن مثانه حتی پس از ادرار کردن
خون در ادرار

ادرار خونی در مردان می‌تواند نشانه‌های اولیه سرطان پروستات نیز باشد.

۵. کاتتریزاسیون

برخی از افراد ممکن است به دلیل ضربه، جراحی یا بیماری در دفع ادرار دچار مشکل شوند. کاتتر ادراری یک لوله قابل انعطاف است که در این شرایط به تخلیه ادرار از مثانه کمک می‌کند.

کاتتر ممکن است سبب ورود باکتری به مجرای ادرار و عفونت ادراری گردد که در نهایت ادرار خونی در مردان را به دنبال خواهد داشت.

با توجه به آمار مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC)، ۷۵ درصد عفونت‌های ادراری در بیمارستان‌ها به دلیل استفاده از کاتتر رخ می‌دهد.

کاتتریزاسیون ممکن است باعث اسپاسم در ناحیه کمر یا شکم نیز شود.

۶. آسیب کلیوی

گلومرول‌ها ساختارهای ریز درون کلیه‌ها هستند که به فیلتر کردن و پاکسازی خون کمک می‌کنند. بیماری‌هایی که به این ساختارها آسیب می‌رسانند با نام گلومرولونفریت^[۴] (GN) شناخته می‌شوند.

در افراد مبتلا به GN، کلیه‌های آسیب دیده و قادر به حذف مواد زائد و مایعات اضافی از بدن نیستند. این بیماری‌ها نیز می‌توانند یکی از علل ادرار خونی در مردان به شمار روند. سایر علائم گلومرولونفریت عبارتند از:

پف صورت در صبح
خون در ادرار
کاهش ادرار
تنگی نفس
سرفه کردن
فشار خون بالا
پروتئین در ادرار
تورم مچ پا
تکرر ادرار شبانه
ادرار حباب دار یا کف آلود

۷. مصرف دارو و ادرار خونی در مردان

مصرف برخی داروها می‌تواند باعث ادرار خونی در مردان شود. برخی از این داروها و موارد مصرف هرکدام در ادامه ذکر شده‌اند.

رقیق‌کننده‌های خون: این داروها به جلوگیری از لخته شدن خون کمک می‌کنند. اما برخی از آن‌ها از جمله وارفارین و آسپرین ممکن است باعث ایجاد خون در ادرار شوند.

داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی یا NSAID ها: این داروها برای تسکین درد، تب و التهاب استفاده می‌شوند. اما اگر فردی برای مدت طولانی از آن‌ها استفاده کند، ممکن است دچار آسیب کلیوی و ادرار خونی شود.

سیکلوفسفامید و ایفوسفامید: اینها داروهای شیمی درمانی هستند که می‌توانند باعث سیستیت (cystitis) شوند. سیستیت یک اصطلاح پزشکی برای التهاب مثانه است که می‌تواند سبب ادرار خونی در مردان شود.

به همین دلیل لازم است در رابطه با مصرف هر دارویی با پزشک مشورت شود.

۸. سرطان مثانه

یکی دیگر از علل ادرار خونی در مردان، سرطان مثانه است. این سرطان در مراحل اولیه علائم بسیار خفیفی دارد. اولین نشانه آن، معمولاً وجود خون در ادرار است.

برخی افراد ممکن است متوجه تغییر رنگ ادرار شوند. اما برای برخی دیگر، آثار خون تنها در آزمایش ادرار قابل تشخیص است.

سایر علائم احتمالی سرطان مثانه در مراحل اولیه عبارتند از:

نیاز مکرر یا فوری به ادرار کردن، به خصوص در شب
مشکل در ادرار کردن
جریان ضعیف ادرار
درد یا سوزش هنگام دفع ادرار

علائم سرطان مثانه پیشرفته عبارتند از:

ناتوانی در دفع ادرار
کمردرد در یک طرف
تورم پا
از دست دادن اشتها
کاهش وزن بی دلیل و ناگهانی
درد استخوان

علل نادر ادرار خونی در مردان

برخی اوقات بیماری‌های نادر و ژنتیکی می‌توانند باعث ادرار خونی در مردان شود. به‌عنوان مثال:

نفریت لوپوس: عارضه بیماری خودایمنی لوپوس که کلیه‌ها را درگیر می‌کند
کم‌خونی داسی شکل: یک اختلال خونی ارثی
بیماری فون هیپل-لاندو^[۵]: یکی دیگر از اختلالات ارثی که باعث ایجاد تومورهای غیر سرطانی در کلیه‌ها، بیضه‌ها و ستون فقرات می‌شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

همانطور که در بخش‌های قبلی گفته شد، ادرار خونی در مردان معمولا ناشی از یک مشکل خیلی جدی نیست. اما نباید نادیده گرفته شود. زیرا در صورت عدم درمان می‌تواند باعث مشکلات جدی شود.

به همین دلیل در صورت مشاهده خون در ادرار حتما به پزشک مراجعه کنید.

توجه داشته باشید که ادرار خونی همیشه با چشم دیده نمی‌شود. پس اگر هریک از علائم مذکور را تجربه کردید، به پزشک مراجعه کنید.

تشخیص علل ادرار خونی در مردان چگونه است؟

جهت تشخیص ادرار خونی در مردان، پزشک هم معاینات فیزیکی و هم آزمایشات تصویربرداری را انجام خواهد داد.

آزمایش ادرار به تأیید وجود خون کمک می کند.

معاینه فیزیکی برای بررسی بزرگی پروستات یا حساسیت در مثانه یا کلیه‌ها انجام می‌شود.

آزمایش‌های تصویربرداری نیز می‌تواند به پزشک کمک کند بزرگی یا انسداد پروستات را در دستگاه ادراری شناسایی کند.

آزمایشات رایج برای بررسی علل ادرار خونی عبارتند از:

تست ادرار: یک آزمایش ساده برای تشخیص وجود خون یا پروتئین در ادرار
کشت ادرار: برای شناسایی علت عفونت باکتریایی
آزمایشات STD ادرار: برای تشخیص بیماری‌های مقاربتی مانند سوزاک یا کلامیدیا
شمارش کامل خون (CBC): آزمایش خونی که می‌تواند علائم عفونت (بر اساس افزایش گلبول‌های سفید خون) یا علائم اختلال خون (بر اساس کاهش سطح پلاکت) را تشخیص دهد.
آزمایش‌های شیمیایی خون: مجموعه‌ای از آزمایش‌های خون که می‌تواند به تشخیص مشکل در کلیه‌ها کمک کند.
پیلوگرام داخل وریدی: یک آزمایش اشعه ایکس که در آن یک رنگ مبتنی بر ید به داخل ورید تزریق می‌شود تا ناهنجاری‌های دستگاه تناسلی ادراری مورد بررسی قرار گیرد.
سیستوسکوپی: یک ابزار تصویربرداری که شامل قرار دادن لوله فیبر نوری انعطاف پذیر در مجرای ادرار برای بررسی مثانه است.
سونوگرافی: جهت بررسی مشکلات دستگاه تناسلی ادراری مانند سنگ کلیه یا بزرگ شدن پروستات

درمان ادرار خونی در مردان چگونه است؟

درمان ادرار خونی در مردان و یا به‌طور کلی هماچوری به علت بروز آن بستگی دارد. برخی از درمان‌های رایج مورد استفاده در این شرایط را در ادامه ذکر خواهیم کرد. اما توجه داشته باشید که هرگونه مصرف دارو حتما باید با تجویز و مشورت پزشک صورت گیرد.

به طور کلی درمان ادرار خونی در مردان از طریق یکی از روش‌های زیر صورت می‌گیرد:

درمان آنتی بیوتیکی برای عفونت‌ها
جراحی برای برداشتن سنگ‌های کلیه
استفاده از شل کننده‌های عضلانی، مسدود کننده‌های هورمونی و جراحی برای درمان مشکلات پروستات
تصفیه خون برای مشکلات کلیوی
جراحی، شیمی درمانی و پرتودرمانی برای درمان سرطان یا تومورهای خوش خیم

سخن پایانی

ادرار خونی در مردان، علل مختلفی دارد. از عفونت ادراری گرفته تا مشکلات پروستات. در اغلب موارد، این علل، خطرناک نیستند. اما در صورت عدم توجه می‌توانند عواقب جبران‌ناپذیری را به دنبال داشته باشند. پس در صورت مشاهده خون در ادرار و یا هریک از علائم ذکر شده در این مطلب، حتما به پزشک مراجعه کنید.

واژه نامه: