PRP چیست؟ آیا با کاربرد PRP آشنا هستید؟

آیا تا به حال در رابطه با کاربرد PRP چیزی شنیده یا خوانده‌اید؟

آیا می‌دانید PRP چیست؟

PRP یا پلاسمای غنی از پلاکت (Platelet-rich plasma)، امروزه به پزشکان برای درمان طیف وسیعی از مسائل پزشکی و زیبایی کمک می‌کند.

این فراورده که از خون خود بیمار تهیه می‌شود، قدرت درمانی ایمن، موثر و طبیعی‌تری نسبت به گزینه‌های درمانی شیمیایی یا تهاجمی دارد.

در این مطلب قصد داریم ضمن بیان اینکه PRP چیست، به کاربردهای PRP در حوزه‌های مختلف نیز اشاره ای داشته باشیم. پس در ادامه با ما همراه باشید.

PRP چیست؟

واژه PRP امروزه در حوزه پزشکی و زیبایی بسیار مصطلح است. اما شاید خیلی افراد ندانند PRP چیست؟

 اگر بخواهیم PRP را به زبان ساده تعریف کنیم می‌توان گفت:

PRP یا همان پلاسمای غنی از پلاکت، در واقع خونی است که دارای پلاکت بیشتری نسبت به حالت عادی است.

 PRP  از دو عنصر تشکیل شده است:

• پلاسما یا قسمت مایع خون
• پلاکت‌ها که نوعی از سلول‌های خونی هستند و نقش مهمی در بهبود بیماری‌ها و زخم‌‌ها دارند.

پلاکت‌ها به دلیل توانایی‌های لخته‌ کردن به خوبی شناخته شده هستند. اما باید گفت که این سلول‌ها حاوی فاکتورهای رشد نیز هستند که می‌توانند تولید مثل سلولی را تحریک کرده و بازسازی یا بهبود بافت را در ناحیه تحت درمان تحریک کنند.

پزشکان برای اولین بار پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) را در دهه ۱۹۷۰ توسعه دادند. مفهوم و توصیف PRP در زمینه هماتولوژی آغاز شد. هماتولوژیست‌ها اصطلاح PRP را در دهه ۱۹۷۰ به منظور توصیف پلاسمایی با تعداد پلاکت بالاتر از خون محیطی ایجاد کردند، که در ابتدا به عنوان یک محصول انتقال خون برای درمان بیماران مبتلا به ترومبوسیتوپنی استفاده می‌شد. اما کاربرد PRP تا به امروز در بسیاری از حوزه‌‌ها گسترش یافته است.

برای ایجاد پلاسمای غنی از پلاکت، پزشکان یک نمونه خون از بیمار می‌گیرند و آن را در دستگاه سانتریفیوژ قرار می‌دهند که نمونه را به سرعت می‌چرخاند و سایر اجزای خون را از پلاکت‌ها جدا می‌کند.

تزریق پی آر پی چیست؟

پس از ایجاد پلاسمای غنی از پلاکت از نمونه خون بیمار، این ماده به ناحیه مورد نظر مانند زانو آسیب دیده یا تاندون تزریق می‌شود. هدف این است که غلظت بیوپروتئین‌ها یا فاکتورهای رشد، در یک منطقه خاص افزایش یابد.

پزشکان این سرم را دقیقاً در نقطه‌ای از بدن که نیاز به درمان دارد قرار می‌دهند. جایی که ممکن است داروها و آنتی بیوتیک‌ها نتوانند به آن دست پیدا کنند.

در برخی موارد، پزشک ممکن است از تصویربرداری استفاده کند تا بتواند تزریق را راحت تر در محل مورد نظر انجام دهد.

انواع PRP که تا به امروز کشف شده است

تا به اینجا به صورت ساده و مختصر دانستید که PRP چیست. اما پیش از اینکه به‌سراغ کاربرد PRP برویم، لازم است مروری بر انواع آن داشته باشیم.

در تکنیک پلاسمای غنی از پلاکت از انواع مختلف سرم استفاده می‌شود.

پزشکانی که سرم PRP را تهیه می‌کنند، بسته به سطح گلبول‌های سفید موجود در آن، ۴ شکل مختلف از این فراورده را کشف کرده‌اند که در زیر به مرور آن خواهیم پرداخت. لازم به ذکر است که ۲ مورد اول ، دارای سطوح پایینی از لکوسیت‌ها یا گلبول‌های سفید خون هستند.اما با تغییر سرعت و مدت زمان سانتریفوژ کردن نمونه، می‌توان آن‌ها را غنی از لکوسیت نمود.

• پلاسمای غنی از پلاکت خالص^[۱]
• فیبرین غنی از پلاکت خالص^[۲] (P-PRF) که دارای بافت چسبناک است.

• پلاسمای غنی از لکوسیت و پلاکت^[۳] (L-PRP)
• فیبرین غنی از لکوسیت و پلاک^[۴] (L-PRF) را بدست آورند.

پیش‌بینی می‌شود که با گسترش کاربرد PRP ، در سال‌های آینده پزشکان بتوانند انواع دیگری از آن را نیز توسعه دهند.

مروری بر کاربرد PRP

با اینکه امروزه PRP بیشتر در حوزه پوست و مو و زیبایی شناخته شده است، اما کاربردهای بسیار مفید دیگری نیز دارد. در ادامه می‌خواهیم به بررسی کاربرد PRP بپردازیم.

·       بهبود آسیب‌های تاندون، رباط، عضلات و مفاصل

آسیب‌های مزمن تاندون مانند آرنج تنیس بازان (tennis elbow) یا زانوی جامپر (jumper’s knee) اغلب ممکن است مدت زیادی طول بکشد تا بهبود یابد. تزریق PRP می‌تواند به تحریک روند بهبود، کاهش درد و بازگشت زودتر به فعالیت‌های عادی یک فرد کمک کند.

·       کاربرد PRP در جوان سازی پوست و مو

تزریق PRP می‌تواند در درمان طاسی و جلوگیری از ریزش مو موثر بوده و همچنین برای رشد موهای جدید موثر باشد. PRP همچنین می تواند به تحریک رشد مو پس از کاشت مو کمک کند.

·       PRP برای ترمیم زخم زایمان‌های سزارین

پزشکان ابتدا از PRP برای تسریع بهبودی پس از جراحی فک یا پلاستیک استفاده کردند. در حال حاضر، تزریق PRP پس از جراحی برای کمک به بهبود عضلات، تاندون‌ها و رباط‌ها گسترش یافته است.

یکی از کاربردهای مهم PRP بهبود زخم است. اخیرا، متخصصان زنان و زایمان دریافته‌اند که استفاده از PRP برای بستن برش‌ها پس از سزارین، به تسریع بهبودی کمک زیادی می‌کند. این کاربرد PRP به ویژه در بیماران پرخطر زیر اهمیت درمانی زیادی دارد:

• زنانی که زایمان چندقلو داشته‌اند
• مادران دیابتی
• مادران چاق با BMI بالای ۲۵
• مادرانی که داروهای استروئیدی مصرف می‌کنند
• مادران کم خون

·       PRP  برای درمان فیستول

فیستول‌ها (Fistulas) گذرگاه‌ها یا اتصالات غیر طبیعی بین اندام‌ها هستند که در نتیجه آسیب یا عفونت ایجاد می‌شوند. فیستول‌ها به خودی خود بهبود نمی‌یابند و معمولاً برای ترمیم نیاز به جراحی دارند. اگر این بیماری درمان نشود، در نهایت می‌تواند به سرطان تبدیل شود.

یکی از نمونه‌های فیستول، ارتباط بین راست روده و واژن است که در نتیجه زایمان طبیعی ایجاد می‌شود. پزشکان از PRP و PRF برای ترمیم فیستول به عنوان یکی از کاربردهای دیگر PRP استفاده کرده‌اند. به گفته متخصصین، این کاربرد PRP موفقیت آمیز است، به تسریع بهبودی کمک کرده و از نیاز به جراحی‌ها گران قیمت جلوگیری می‌کند.

·       PRP در پزشکی باروری

تحقیقات نشان داده است که PRP می‌تواند به زنانی که دچار مشکلات ناباروری هستند کمک کند.

در زیر برخی از فعالیت‌های مربوط به این کاربرد PRP ذکر شده است.

• تخمدان‌های ضعیف یا آسیب دیده را می‌توان با تزریق PRP ترمیم کرد تا تخمک‌های سالم آزاد شود.
• زنانی که به دلیل ضخامت نامناسب پوشش داخلی رحم نمی‌توانند باردار شوند، می‌توانند از روش PRP استفاده کنند. با تزریق سرم به پوشش، پزشکان می‌توانند بافت‌ها را تحریک کنند تا بیش از ۷ میلی‌متر رشد کنند که برای کاشت و شروع رشد جنین ایده‌آل است.
• پزشکان متخصص زنان و زایمان می‌توانند از تزریق PRP برای اطمینان از سلامت رحم قبل از قرار دادن جنین‌های ایجاد شده با روش های IVF استفاده کنند. شانس موفقیت IVF به لطف PRP به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد.
• مردانی که در حفظ نعوظ مشکل دارند، می‌توانند از مزایای PRP بهره ببرند. فاکتورهای رشد موجود در PRP به بازیابی عملکرد عصبی و ترمیم فیبرهای کلاژن برای نعوظ بهتر کمک می‌کند.

·       PRP در جراحی جنین

طب مادر و جنین شاخه‌ای از پزشکی است که می‌توان به کمک آن نقایص مادرزادی جنین را در حالی که هنوز در رحم هست، اصلاح کرد. پزشکان می‌توانند جنین را خارج کرده و هر گونه نقص را با جراحی ترمیم کنند. بعداً جنین را دوباره وارد رحم می‌کنند و اجازه می‌دهند که بارداری طبق معمول پیش برود.

کاربرد PRP در این زمینه نیز گسترش یافته است. در این حوزه، از سرم برای بستن پارگی‌های کیسه آب، که جنین را نگه می‌دارد، استفاده می‌شود. پزشکان دریافته‌اند که PRP می‌تواند جفت را تقویت و ترمیم کند و در نتیجه به رشد کامل جنین کمک کند.

کاربرد PRP در سایر حوزه‌‌ها

رایج ترین کاربردهای PRP شامل رشد مو، درمان‌های ضد پیری و آرتریت زانو است. اما، شرایط مختلف دیگری وجود دارد که پزشکان با استفاده از PRP به درمان آن کمک کرده‌اند. به عنوان مثال:

• جوان‌سازی سلول‌های پانکراتیک برای جلوگیری از دیابت
• بهبود آسیب ریوی به دلیل سیگار کشیدن و اختلال انسداد مزمن ریه (COPD)
• التیام التهاب در مغز به دلیل آسیب یا بیماری
• کمک به بهبود آسیب مغزی در کودکان مبتلا به فلج مغزی
• قرار دادن فیبرین غنی از پلاکت در حفره دندان پس از کشیدن دندان برای بهبودی سریع

آیا تزریق PRP خطری دارد؟

در قسمت‌های قبلی با کاربرد PRP آشنا شدید. البته لازم به ذکر است که در این مطلب تنها به مهم‌ترین کاربردهای این فراورده خونی پرداختیم. اما با توجه به پیشرفت روز افزون علم و تکنولوژی، پیش بینی می‌شود که میزان استفاده از PRP در سال‌های آینده به سرعت افزایش و گسترش یابد.

حال باید بدانیم که تزریق PRP چه عوارض و خطراتی دارد؟

تزریق PRP یک روش کم خطر است و معمولاً عوارض جانبی عمده‌ای ایجاد نمی‌کند. این روش شامل خونگیری است. بنابراین مطمئن شوید که بدن شما هیدراته است (به اندازه کافی مایعات نوشیده‌اید) تا احساس ضعف و سبکی سر نکنید.

پس از انجام عمل، ممکن است مقداری درد و کبودی در محل تزریق احساس کنید.

از آنجایی که تزریق PRP از سلول‌ها و پلاسمای خود شما تشکیل شده است، خطر واکنش آلرژیک بسیار کمتر از سایر داروهای تزریقی مانند کورتیکواستروئیدها است. تزریق PRP به ندرت ممکن است باعث عوارض و مشکلات زیر شود:

• خون ریزی
• آسیب بافتی
• عفونت
• آسیب‌های عصبی

جمع‌بندی

مصرف داروهای شیمیایی می‌تواند عوارضی را برای بیمار به دنبال داشته باشد. گاهی اوقات نیز ممکن است دارو (به ویژه داروهای خوراکی) به محل دقیق آسیب یا عفونت نرسد و چندان موثر واقع نشود. از همین رو امروزه ارزیابی و تحقیقات مباحث مرتبط با PRP یا به طور کلی فراورده‌های متراکم پلاکتی بسیار متداول شده است.

PRP در طیف وسیعی از شرایط پزشکی، از رشد مو و زیبایی پوست گرفته تا درمان التهاب مغز، مورد استفاده قرار گرفته است. از آنجایی که این فراورده از خون خود بیمار تهیه می‌شود، امکان بروز واکنش‌های آلرژیک کم بوده و درصد اثربخشی بالا می‌رود.

در این مطلب سعی کردیم ضمن مرور موضوع PRP چیست، کاربرد PRP در حوزه‌های مختلف را نیز بیان کنیم.

آیا تا به حال خودتان یا اطرافیانتان تزریق PRP انجام داده‌اید؟ تجربیات خود را با ما به اشتراک بگذارید.

واژه نامه: