مروری بر رنگ‌آمیزی رومانوفسکی : اصول و کاربردها

رنگ‌آمیزی رومانوفسکی (romanowsky) تکنیکی است که در مطالعات هماتولوژی و سیتولوژی برای تمایز سلول‌ها استفاده می‌شود. این تکنیک اغلب روی نمونه‌های خون و مغز استخوان اعمال می‌گردد. از رنگ‎آمیزی رومانوفسکی برای تشخیص وجود انگل‌‌هایی مانند مالاریا در خون نیز استفاده می‌شود. البته این تکنیک رنگ آمیزی شامل انواع مختلفی از رنگ‌های آزمایشگاهی است. 

در این مطلب قصد داریم به بررسی مراحل رنگ آمیزی به روش رومانوفسکی و نتایج حاصل از آن بپردازیم. پس در ادامه با ما همراه باشید.

رنگ‌آمیزی رومانوفسکی

تکنیک رنگ‌آمیزی رومانوفسکی توسط یک پزشک روسی به نام دیمیتری لئونیدوویچ رومانوفسکی (Dmitri Leonidovich Romanowsky) ابداع شد. این فرد برای اولین بار اهمیت استفاده از روش‌های رنگ‌آمیزی خون برای شناسایی تغییرات سلولی را بیان نمود.

تکنیک رومانوفسکی برای تمایز سلول‌ها و بررسی میکروسکوپی نمونه‌های پاتولوژیک، به ویژه فیلم‌های خون و مغز استخوان و برای تشخیص انگل‌هایی مانند مالاریا در خون استفاده می‌شود. در این تکنیک ممکن است از رنگ‌های مختلفی استفاده شود. رنگ‌های رومانوفسکی همگی بر اساس ترکیبی از ائوزینات (ائوزین کاهش یافته شیمیایی) و متیلن بلو ساخته شده‌اند. این رنگ‌ها به لحاظ خاصیت، خنثی هستند. ( نه اسیدی و نه بازی)

چند نمونه از رنگ‌های رومانوفسکی عبارتند از:

• گیمسا (Giemsa stain)
• رایت و رایت-گیمسا (Wright and Wright-Giemsa)
• می گرونوالد (May-Grunwald stain)
• لیشمن (Leishman )

کاربردهای رنگ‌های رومانوفسکی

رنگ‌های رومانوفسکی عمدتاً در هماتولوژی و تشخیص سیتولوژی استفاده می‌شوند. البته تکنیک رنگ‌آمیزی رومانوفسکی از رنگ‌های مختلفی تشکیل شده است که هریک کاربردهای خاص خود را دارند. با این وجود از کاربردهای اصلی و جنرال رنگ‌آمیزی رومانوفسکی به موراد زیر اشاره نمود:

• مطالعات خون شناسی و سیتولوژی برای تشخیص اختلالات خونی و نقص کروموزومی
• بررسی لایه‌های خونی برای عفونت‌های منتقله از طریق خون مانند ریکتزیا و مالاریا
• تشخیص نقایص مغز استخوان

انواع رنگ‌های رومانوفسکی

در رنگ آمیزی رومانوفسکی از رنگ‌های خنثی استفاده می‌شود. یعنی ترکیب رنگ‌های اسیدی و بازی، در کنارهم، سبب رنگ گرفتن و تمایز سلول‌های خونی می‌شود. در ادامه به بررسی انواع رنگ‌های رومانوفسکی خواهیم پرداخت.

تکنیک May-Grünwald-Giemsa

تکنیک May-Grünwald-Giemsa،  یک روش رنگ‌آمیزی دو مرحله‌ای است که به موجب آن اولین رنگ‌آمیزی با May-Grünwald و رنگ‌آمیزی دوم با استفاده از Giemsa انجام می‌شود. به این ترتیب خاصیت خنثی بودن این تکنیک حفظ خواهد شد.

رنگ‌آمیزی رومانوفسکی با رنگ‌ گیمسا

رنگ‌ گیمسا  یک رنگ مخصوص برای بررسی لایه‌های خونی از نظر عفونت‌های انگلی، به ویژه مالاریا است. همچنین به عنوان یک رنگ افتراقی برای تمایز سلول‌های خونی مختلف (مانند گلبول‌های قرمز، پلاکت‌ها و لکوسیت‌ها) و اجزای سلولی مانند هسته و سیتوپلاسم استفاده می‌شود.

رنگ‌ گیمسا از انواع رنگ‌های رومانوفسکی است. این محلول  از رنگ‌های اسیدی و بازی ائوزین Y و متیلن بلو تشکیل شده است و به رنگ لاجوردی دیده می‌شود.

زمانی که گیسما روی سلول اعمال شود، هسته به رنگ آبی یا بنفش و سیتوپلاسم به رنگ صورتی یا قرمز دیده می‌شود.

از کاربردهای رنگ گیمسا در سیتوژنتیک و هیستوپاتولوژی می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

• تشخیص مالاریا، اسپیروکت‌ها و سایر انگل‌های خونی
• بررسی اجسام شامل کلامیدیا تراکوماتیس
• تشخیص گونه‌های Borrelia
• بررسی یرسینیا پستیس
• بررسی گونه‌های هیستوپلاسما
• تشخیص کیست‌های پنوموسیستیس جیرووسی

رنگ‌ رایت و رایت-گیمسا

از ترکیب رنگ رایت و گیمسا نیز می‌توان برای رنگ‌آمیزی رومانوفسکی استفاده کرد.  این رنگ از مخلوط ائوزین (قرمز) و متیلن بلو تشکیل شده است. در واقع تفاوت آن با رنگ گیمسا در همین ترکیبات است. در رنگ گیمسا از ائوزین زرد و در رنگ رایت از ائوزین قرمز استفاده می‌شود.

رنگ‌های رایت و رایت-گیمسا عمدتاً به عنوان رنگ‌های افتراقی برای انواع مختلف گلبول‌های سفید استفاده می‌شوند. از رنگ‌های رایت و رایت-گیمسا برای افتراق سلول‌های خونی از اسمیر خون محیطی، آسپیراسیون مغز استخوان و نمونه ادرار استفاده می‌شود. هنگامی که رنگ گیمسا به رنگ رایت اضافه می شود، رنگ در گرانول‌های سیتوپلاسمی به رنگ ارغوانی مایل به قرمز روشن می‌شود.

رنگ‌آمیزی رومانوفسکی با رنگ‌ لیشمن

رنگ‌ لیشمن توسط فردی به نام ویلیام لیشمن ابداع شد. این نوع رنگ‌آمیزی رومانوفسکی با استفاده از پلی کروم متیلن بلو و ائوزین Y و حلال متانول ساخته شده است.

رنگ‌ لیشمن برای تمایز و شناسایی گلبول‌های سفید، انگل‌های مالاریا و تریپانوزوم‌ها استفاده می‌شود. استفاده از متانول به عنوان یک تثبیت کننده از سوراخ شدن سلولی جلوگیری می‌کند.

مزایا و معایب استفاده از رنگ‌های رومانوفسکی

رنگ‌های رومانوفسکی به راحتی در دسترس هستند و آماده سازی، نگهداری و استفاده از آن‌ها ساده است. اما مانند هر روش‌ آزمایشگاهی دیگری، ممکن است دارای معایبی نیز باشند. به طور مثال گاهی اوقات حین استفاده از رنگ‌آمیزی رومانوفسکی ممکن است ویژگی‌های مورفولوژیکی سلول مخدوش شود. همچنین استفاده از بافر با pH مناسب برای اطمینان از حفظ رنگ مهم است.

سخن پایانی

تکنیک‌های رنگ‌آمیزی یکی از کاربردی‌ترین روش‌های تشخیصی و تحقیقاتی در آزمایشگاه‌ها به شمار می‌روند. رنگ‌آمیزی رومانوفسکی نیز از رنگ‌های کاربردی در آزمایشگاه‌‌ها به ویژه بخش هماتولوژی و سیتولوژی است. اگرچه این تکنیک شامل رنگ‌های مختلفی است که هریک برای کاربرد خاصی مناسب هستند. اما در واقع نتایج حاصل از هریک از این رنگ‌های زیر میکروسکوپ یکسان است و تفاوت آن‌ها، در شدت رنگ‌آمیزی، زمان رنگ‌آمیزی و ترکیبات محلول است.