درماتیت تماسی چیست: آشنایی با حساسیت پوشتی و راه درمان آن

حساسیت‌های پوستی انواع مختلفی دارند و ممکن است به دلایل مختلفی در افراد ایجاد شوند. درماتیت تماسی یکی از انواع حساسیت های پوستی است که در اثر تماس با یک ماده خاص ایجاد می شود.

این بیماری خیلی اوقات بسیار آزاردهنده است. درماتیت معمولاً در صورت شناسایی و اجتناب از ماده حساسیت زا، بهبود می‌یابد یا کاملاً از بین می‌رود. به همین دلیل شناخت علائم آن از اهمیت بالایی برای درمان برخوردار است.

در ادامه قصد داریم با این بیماری بیشتر آشنا شویم.

درماتیت تماسی چیست و چرا ایجاد می‌شود؟

به طور کلی التهاب پوست را «اگزما» یا «درماتیت» می‌نامند.

درماتیت تماسی (contact dermatitis) زمانی اتفاق می‌افتد که پوست شما با چیزی تماس پیدا می‌کند که باعث قرمزی و التهاب آن می‌شود.

این بیماری دو نوع دارد:

• درماتیت تماسی آلرژیک (Allergic contact dermatitis ): این امر توسط یک آلرژن (یک محرک) ایجاد می‌شود. در واقع هر بار که با ماده حساسیت زا تماس پیدا می‌کنید، پوست ملتهب می‌شود.
• درماتیت تماسی تحریک کننده (Irritant contact dermatitis): زمانی که پوست شما در معرض یک ماده تحریک کننده قرار می‌گیرد، معمولا برای مدت طولانی، ملتهب می‌شود.

چه چیزی باعث درماتیت تماسی می‌شود؟

علل بروز هر نوع اگزاما در افراد مختلف متفاوت است. اما عواملی که در بروز درماتیت تماسی  آلرژیک دخیل هستند عبارتند از:

• نیکل
• گیاهان
• مواد شیمیایی
• لوازم آرایشی
• کرم ها و پمادها

درماتیت تماسی تحریک‌کننده نیز می‌تواند ناشی از شستن مکرر دست‌ها، داروهای مورد استفاده روی پوست، مواد آرایشی، رنگ‌ها، مواد شیمیایی، لاستیک و چسب‌ها و گیاهان باشد.

علائم درماتیت چیست؟

هر دو نوع درماتیت تماسی می توانند باعث ایجاد علائم زیر روی پوست شوند:

• ترک
• تاول زده
• خشکی
• خارش‌

افرادی که پوست روشنی دارند، معمولا قرمزی پوست را تجربه می‌کنند. در افرادی که پوست تیره دارند نیز علائم معمولا همراه با تیره شدن پوست همراه خواهد بود.

علائم معمولاً در عرض چند ساعت یا چند روز پس از قرار گرفتن در معرض یک محرک یا آلرژن رخ می دهد. علائم درماتیت تماسی می تواند هر قسمتی از بدن را درگیر کند. اما معمولاً روی دست ها و صورت دیده می‌شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟

اگر جوش‌هایی دارید که از بین نمی‌روند یا خارش دارند، توصیه می‌شود به پزشک مراجعه کنید. توجه داشته باشید که در صورت وجود بثورات گسترده، ناگهانی یا دردناک مراجعه سریع به پزشک الزامی است.

درماتیت تماسی می‌تواند عفونی شود. پس اگر تب دارید یا داخل تاول‌های پوستتان چرک وجود دارد ،حتما به پزشک مراجعه کنید.

درماتیت تماسی چگونه تشخیص داده می شود؟

اگر فکر می کنید به درماتیت تماسی مبتلا هستید، ممکن است پزشک شما را به یک متخصص پوست (متخصص پوست) یا ایمونولوژیست (متخصص آلرژی) ارجاع دهد.

تشخیص علت این بیماری ممکن است دشوار باشد. زیرا بثورات اغلب چند روز پس از تماس شما با ماده حساسیت زا ظاهر می‌شوند. متخصص ممکن است یک آزمایش پوستی، آزمایش خون یا آزمایش پچ (Patch test) انجام دهد تا ببیند به چه چیزی حساسیت دارید. در آزمایش پچ، چسب‌هایی به مدت چند روز روی پوست شما قرار می‌گیرند و سپس توسط پزشک بررسی می‌شوند.

آزمایش خاصی برای تشخیص درماتیت تماسی محرک وجود ندارد.

درماتیت تماسی چگونه درمان می شود؟

درمان این بیماری مستلزم آن است که پزشک به عامل حساسیت زا پی ببرد. با اجتناب از عامل ایجاد حساسیت، علائم درماتیت تماسی به مرور برطرف خواهند شد.

لازم به ذکر است که امکان ابتلا به انواع مختلف درماتیت تماسی به طور همزمان وجود دارد. به همین دلیل ممکن است لازم باشد از چندین آلرژن یا محرک مختلف اجتناب کنید.

پزشک ممکن است مرطوب کننده، کرم یا قرص استروئیدی یا درمان با اشعه ماوراء بنفش را توصیه کند. در موارد شدید، ممکن است به داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی نیاز باشد.

به طور کلی سعی کنید پوست آسیب دیده را نخارانید و ناخن‌های خود را کوتاه نگه دارید تا به پوست خود آسیب نزنید.

آیا می توان از درماتیت تماسی پیشگیری کرد؟

اگر درماتیت تماسی آلرژیک دارید، مادام العمر به آلرژن، آلرژی خواهید داشت. پیشگیری از بثورات به این بستگی دارد که چقدر از محرک دور بمانید.

بهترین راه برای جلوگیری از شیوع بیماری این است که:

• محل زندگی خود را از موادی که باعث ایجاد درماتیت می‌شوند دور نگه دارید.
• در صورت اجتناب ناپذیر بودن محرک‌ها، اقدامات لازم را برای محافظت از پوست را انجام دهید. سعی کنید از لباس‌های محافظ استفاده کنید تا تماس را به حداقل برسانید. به عنوان مثال هنگام شستشو یا استفاده از محصولات تمیز کننده از دستکش استفاده کنید.
• برای محافظت از پوست خود از کرم استفاده کنید.
• به محض تماس با عامل حساسیت زا، پوست خود را بشویید. همچنین لباس‌هایی که ممکن است با آن تماس داشته باشند را بشویید.
• پرسنل محل کار خود را از آلرژن های خود مطلع کنید.
• از خشک شدن بیش از حد پوست خود جلوگیری کنید. پس از دوش گرفتن یا شنا کردن، از کرم‌های مرطوب کننده استفاده کنید.
• از تغییرات شدید دمایی دوری کنید.

انواع دیگر اگزما

همانطور که گفته شد، به طور کلی التهاب پوست را «اگزما» یا «درماتیت» می‌نامند.

علاوه بر درماتیت تماسی، انواع دیگری از اگزما نیز وجود دارد که می‌تواند پوست رادرگیر کرده و یا علائمی مشابه با درماتیت تماسی ایجاد کند. انواع دیگر اگزاماهای پوستی رایج عبارتند از:

• اگزمای آتوپیک: شایع ترین نوع اگزما است و با بیماری‌های دیگری مانند آسم و تب یونجه مرتبط است.
• اگزما دیسکوئید: تکه های دایره‌ ای یا بیضی شکل روی پوست
• اگزمای واریسی: این اگزما اغلب بر قسمت پایین پاها تأثیر می گذارد و ناشی از مشکلات جریان خون از طریق وریدهای پا است.

سخن پایانی

حساسیت های پوستی از جمله درماتیت تماسی بسیار ازار دهنده و ناخوشایند هستند. به همین دلیل شناخت آلرژن هایی که سبب بروز این واکنش می‌شوند، اهمیت زیادی دارد. در این مطلب سعی کردیم به بررسی علائم و علل بروز این بیماری بپردازیم. اما توجه داشته باشید که شدت و علت بروز این اگزما در هر فرد متفاوت است. پس در صورت مواجه شدن با این علائم حتما با پزشک مشورت کنید. زیرا ممکن است زخم ها عفونی شوند و مشکلاتی جدی ایجاد کنند.