۹ دانستنی جالب در مورد سلولها که نمی‌دانید
سلولها واحدهای اساسی زندگی هستند. همه موجودات زنده از سلول ها تشکیل شده‌اند و برای عملکرد طبیعی به سلولها وابسته هستند. دانشمندان تخمین می‌زنند که بدن انسان بین ۷۵ تا ۱۰۰ تریلیون سلول دارد. سلولها وظایف مختلفی را بر عهده دارند. از ایجاد ساختار و ثبات گرفته تا تامین انرژی و تولید مثل.
در این مطلب قصد داریم ۹ دانستنی جالب در مورد سلولها را بیان کنیم که شاید کمتر شناخته شده باشد.
۹ دانستنی جالب در مورد سلولها
در ادامه این مطلب به بررسی ۹ دانستنی جالب در مورد سلولها خواهیم پرداخت. اما پیش از آن بهتر است یک مرور اجمالی و مختصر بر سلولها داشته باشیم.
اندازه سلولها از ۱ تا ۱۰۰ میکرومتر است. به همین دلیل می‌توان گفت زیست شناسی سلولی بدون اختراع میکروسکوپ ممکن نبود. با میکروسکوپ‌های پیشرفته امروزی، مانند میکروسکوپ الکترونی روبشی و میکروسکوپ الکترونی عبوری، زیست شناسان می‌توانند تصاویر دقیقی از کوچکترین ساختارهای سلولی به دست آورند.
۱. یک موجود زنده ممکن است تنها یک سلول داشته باشد
سلول‌های یوکاریوتی (Eukaryotic) و پروکاریوتی (Prokaryotic) دو نوع اصلی سلول هستند. سلول‌های یوکاریوتی دارای یک هسته واقعی هستند که درون یک غشاء محصور شده است. حیوانات، گیاهان، قارچ‌ها و آغازیان نمونه‌هایی از ارگانیسم‌هایی هستند که حاوی سلول‌های یوکاریوتی هستند. موجودات پروکاریوتی شامل باکتری‌ها و آرکئن‌ها هستند. هسته سلول پروکاریوتی درون یک غشاء محصور نیست.
۲. موجودات تک سلولی پروکاریوتی ابتدایی‌ترین اشکال حیات روی زمین بودند
پروکاریوت‌ها می‌توانند در محیط هایی زندگی کنند که برای اکثر موجودات دیگر کشنده است. این اکستریموفیل (extremophiles) قادر به زندگی و رشد در زیستگاه‌های مختلف هستند. به همین دلیل محققین معتقدند که این نوع سلولها، ابتدایی‌ترین اشکال حیات روی زمین بودند.
اکستریموفیل به موجودات سخت‌دوست گفته می‌شود. این موجودات قادر هستند در شرایطی که برای بسیاری از گونه‌های جانوری حاد و غیرقابل تحمل است، رشد کنند. اکثر اکستریموفیل‌ها موجوداتی ذره‌بینی هستند که بیشتر در عالم میکروبی یافت می‌شوند.
۳. تعداد سلول‌های باکتریایی در بدن بیشتر از سلول‌های انسانی است
دانشمندان تخمین زده‌اند که حدود ۹۵ درصد از تمام سلول‌های بدن باکتری هستند. اکثریت قریب به اتفاق این باکتری‌ها را می‌توان در دستگاه گوارش یافت. میلیاردها باکتری نیز روی پوست زندگی می‌کنند.
۴. سلولها حاوی مواد ژنتیکی هستند
یکی از ۹ دانستنی جالب در مورد سلولها ، مواد ژنتیکی آن‌ها است.
سلولها حاوی DNA (دئوکسی ریبونوکلئیک اسید) و RNA (ریبونوکلئیک اسید) هستند. این اجزاء اطلاعات ژنتیکی لازم برای هدایت فعالیت‌های سلولی هستند. DNA و RNA مولکول‌هایی هستند که به نام اسیدهای نوکلئیک شناخته می‌شوند.
در سلول‌های پروکاریوتی، تک مولکول DNA از بقیه سلول جدا نمی‌شود. بلکه در ناحیه‌ای از سیتوپلاسم به نام ناحیه نوکلوئیدی پیچیده می‌شود.
اما در سلول‌های یوکاریوتی، مولکول‌های DNA درون هسته سلول قرار دارند.
۵. سلولها دارای اندامک هستند
شاید برایتان جالب باشد که سلولها نیز مانند بدن انسان دارای اندام‌هایی هستند که فعالیت‌های سلولی را تسهیل می‌کند.
اندامک‌ها طیف وسیعی از مسئولیت‌ها را در یک سلول دارند. ازجمله تامین انرژی ، تولید هورمون‌ها و آنزیم‌ها. سلول‌های یوکاریوتی حاوی چندین نوع اندامک هستند.
در حالی که سلول‌های پروکاریوتی اندامک‌های کمتری دارند و هیچ‌کدام به یک غشاء متصل نیستند. همچنین تفاوت هایی بین انواع اندامک‌های موجود در انواع مختلف سلول‌های یوکاریوتی وجود دارد. به عنوان مثال، سلول‌های گیاهی دارای ساختارهایی مانند دیواره سلولی و کلروپلاست هستند که در سلول‌های حیوانی یافت نمی‌شوند. نمونه‌های دیگر از اندامک‌ها عبارتند از:
- هسته (Nucleus) : رشد و تولید مثل سلول را کنترل می‌کند.
- میتوکندری (Mitochondria) : انرژی را برای سلول فراهم می‌کند.
- شبکه آندوپلاسمی (Endoplasmic Reticulum) : کربوهیدرات‌ها و لیپیدها را سنتز می‌کند.
- شبکه گلژی (Golgi Complex) : محصولات سلولی خاصی را تولید، ذخیره و ارسال می‌کند.
- ریبوزوم‌ها (Ribosomes) : در سنتز پروتئین نقش دارند.
- لیزوزوم‌ها (Lysosomes) : ماکرومولکول‌های سلولی را هضم می‌کنند.
۶. سلولها تولید مثل می‌کنند
یکی دیگر از ۹ دانستنی جالب در مورد سلولها ، قابلیت تولید مثل است.
اکثر سلول‌های پروکاریوتی با فرآیندی به نام شکافت دوتایی (binary fission) تکثیر می شوند. این یک نوع فرآیند شبیه سازی است که در آن دو سلول یکسان از یک سلول منفرد مشتق می‌شوند.
موجودات یوکاریوتی قادر به تولید مثل غیرجنسی از طریق میتوز هستند. برخی از یوکاریوت‌ها نیز طی فرایند میوز، تولید مثل جنسی می‌کنند.
برای مطالعه بیشتر در مورد تقسیم میتوز و میوز ، کلیک کنید.
۷. گروه‌هایی از سلول‌های مشابه، بافت‌ها را تشکیل می‌دهند
بافت‌ها در واقع گروه‌هایی از سلولها با ساختار و عملکرد مشترک هستند. سلول‌هایی که بافت‌های حیوانی را تشکیل می‌دهند، گاهی با الیاف خارج سلولی به هم بافته می‌شوند. گاهی اوقات نیز توسط یک ماده چسبنده که سلولها را می‌پوشاند، به هم متصل می‌شوند. انواع مختلف بافت‌ها نیز می‌توانند در کنار هم قرار گیرند تا اندام‌ها را تشکیل دهند.
۸. طول عمر سلولها متغیر است
سلول‌های درون بدن انسان بر اساس نوع و عملکرد، طول عمر متفاوتی دارند. آن‌ها می توانند از چند روز تا یک سال در هر جایی از بدن زندگی کنند. به عنوان مثال برخی از سلول‌های دستگاه گوارش تنها چند روز زنده می مانند. اما سلول های پانکراس می‌توانند تا یک سال زنده بمانند.
۹. سلولها خودکشی می‌کنند
آخرین مورد از ۹ دانستنی جالب در مورد سلولها ، خودکشی سلول است.
هنگامی که یک سلول آسیب می‌بیند یا تحت نوعی عفونت قرار می‌گیرد، توسط فرآیندی به نام آپوپتوز (apoptosis) خودکشی می‌کند. آپوپتوز برای تضمین رشد مناسب و کنترل روند طبیعی میتوز بدن عمل می‌کند. ناتوانی سلول در انجام آپوپتوز می‌تواند منجر به ایجاد سرطان شود.
سخن پایانی
زندگی موجودات زنده بسیار شگفت انگیز است. با وجود تمام عظمتش، همه موجودات از واحد بنیادی حیات یعنی سلول تشکیل شده‌اند. در واقع، سلول ساده‌ترین واحد ماده است. در این مطلب سعی کردیم به زبانی ساده ۹ دانستنی جالب در مورد سلولها را بیان کنیم. شما چه چیز جالب دیگری در مورد سلول می‌دانید؟ آن را با ما و دیگر خوانندگان به صورت دیدگاه به اشتراک بگذارید.
