بیماری هموروئید: علل، درمان و پیشگیری

در بیماری هموروئید که با نام بواسیر نیز شناخته می‌شود، رگ‌های ناحیه‌ی مقعد متورم و دردناک می‌شوند. هنگامی که دیواره‌ی این رگ‌ها تحت فشار و کشش قرار می‌گیرند، تحریک شده و دردناک می‌شوند.

گرچه بیماری هموروئید ناخوشایند و دردناک است، اما می‌توان به راحتی از ایجاد آن جلوگیری کرد و یا آن را درمان نمود. از آنجایی که بیماری هموروئید در طول زمان بدتر می‌شود، پزشکان پیشنهاد می‌کنند که به‌محض بروز اولین نشانه‌ها، برای درمان آن اقدام کنید.

حقایقی درباره‌ی بیماری هموروئید

در این قسمت از مقاله به بیان چند حقیقت در مورد بیماری هموروئید خواهیم پرداخت و در ادامه توضیحات بیشتری ارائه خواهیم کرد.

• زنان به هنگام بارداری، احتمال زیادی دارد که به هموروئید مبتلا شوند.
• احتمال ابتلا به بیماری هموروئید با افزایش سن، افزایش می‌یابد.
• هموروئید درواقع زمانی اتفاق می‌افتد که خون در رگ‌های اطراف مقعد متراکم می‌شود و در نتیجه‌ی آن رگ‌ها متورم و دردناک می‌گردند.
• گاهی اوقات برای درمان هموروئید لازم است تا بیمار تحت درمان و یا جراحی قرار بگیرد.

درمان بیماری هموروئید

در اکثر موراد علائم هموروئید با اقدامات ساده‌ای رفع می‌شود و بیماری بهبود می‌یابد. البته در مواردی نیز نیاز به جراحی و قرارگرفتن تحت درمان می‌باشد.

درمان‌های خانگی بیماری هموروئید

با انجام اقدامات زیر، می‌توان علائم بیماری هموروئید را بهبود بخشید و درد ناشی از آن را کاهش داد. اما باید توجه کرد که این روش‌ها تنها به منظور تسکین درد و خارش ناشی از هموروئید انجام می‌شوند و برای درمان کامل این بیماری لازم است تا حتماً به پزشک مراجعه شود.

۱- سیتزبث: سیتز بث (Sitz Bath) که با نام لگن هموروئید نیز شناخته می‌شود، تجهیزی است که می‌تواند به افرادی که در ناحیه‌ی پرینه (ناحیه‌ی میان مقعد تا کیسه‌ی بیضه یا واژن) دچار درد، التهاب، تورم و سوزش و خارش هستند کمک کرده و آرامش را به آن‌ها بازگرداند. این ابزار بسیار کاربردی معمولا از جنس پلاستیک ساخته شده و دارای قابلیت قرارگیری بر روی توالت‌ها فرتگی استاندارد است. سیتز بث‌ها اندکی از توالت فرنگی بزرگ‌تر هستند و به همین دلیل به صورت کاملا ایمن بر روی توالت قرار می‌گیرند.

به منظور استفاده از این ابزار، می‌توان آن را تا نیمه توسط آب گرم و یا سرد (دمای مناسب) پر نمود. معمولاً به منظور کاهش خارش، درد و ناراحتی در ناحیه‌ی پرینه، نشستن در آب گرم توصیه می‌شود. آب گرم با افزایش جریان خون در ناحیه‌ی مذکور و پاکسازی آن ناحیه، باعث بهبود بیماری می‌شود .از سوی دیگر به منظور رفع یبوست، بهبود التهاب و ترشحات واژنی، نشستن در آب سرد توصیه می‌‍شود.

2- استفاده از کرم‌ها و پمادهای موضعی: پمادها و دواهای مقعدی (شیاف) بدون نیاز به نسخه‌ی پزشک (^[۱]OCT) وجود دارد که شامل هیدروکورتیزون هستند.همچنین پدهای آغشته به نارون کوهی^[۲] و با مواد تسکین دهنده وجود دارد که می‌توانید آن‌ها را بر روی ناحیه‌ی مقعد قرار دهید.

۳- کیسه‌ی یخ: استفاده از کیسه‌ی یخ و قراردادن آن در ناحیه‌ی مقعد، ممکن است که باعث بهبود تورم رگ‌ها شود.

۴- دستمال‌های مرطوب: استفاده از دستمال‌های معمولی، ممکن است موجب بدتر شدن علائم بیماری هموروئید شود.

۵- داروهای مسکن: بعضی از داروهای ضد درد مانند آسپیرین، ایبوپروفن و استامینوفن ممکن است در تسکین درد و ناراحتی کمک کننده باشند.

داروهای بیماری هموروئید

اکثر داروهای بیماری هموروئید، نیازی به نسخه‌ی پزشک ندارند. این داروها شامل پمادها، پدها و داروهای مقعدی می‌شوند. البته بهتر است که قبل از هرگونه مصرف دارو، با پزشک خود مشورت کنید.

مواد فعال مانند هیدروکورتیزون و نارون کوهی به عنوان تسکین‌دهنده‌ی درد و سوزش شناخته شده‌اند و میتوانند در بهبود علائم هموروئید موثر باشد اما قبل از استفاده حتما با دکتر مشورت کنید.

گزینه‎‌های غیرجراحی در درمان بیماری هموروئید

متداول‌ترین تکنیک درمان غیرجراحی بیماری هموروئید، بستن یک باند لاستیکی در قاعده‌ی بواسیر می‌باشد.

این تکنیک جزو درمان‌های سرپایی برای هموروئید داخلی محسوب میشود. در این تکنیک از یک باند لاستیکی در قاعده‌ی بواسیر به منظور جلوگیری از ورود خون به رگ‌ها استفاده میشود. با این روش، هموروئید یا کامل درمان می‌شود و یا حداقل بهبود می‌یابد.

روش درمان دیگر، اسکلروتراپی^[۳] می‌باشد. در این روش مایعی به درون بواسیر داخلی تزریق می‌شود. در این روش درمانی از ورود خون به ناحیه‌ی هموروئید جلوگیری می‌شود.

فوتوکوآگولاسیون فروسرخ^[۴] و الکتروکواگولاسیون^[۵] نیز از روش‌های دیگر درمان هموروئید می‌باشند.

گزینه‌های جراحی در درمان بیماری هموروئید

ممکن است در بعضی از موارد نیاز باشد تا با جراحی هموروئید برداشته شود که این روش با نام “هموروئیدکتومی^[۶]” شناخته میشود.

در این روش ممکن است که هموروئید افتاده، دوباره سرجای خود فیکس و چسبانده شود. برای انجام این دست از عمل‌های جراحی، نیاز است که بیمار بی‌هوش شود. در اکثر موارد فردی که تحت جراحی قرارگرفته است، می‌تواند در همان روز، از بیمارستان مرخص شده و به منزل برود.

علل ابتلا به بیماری هموروئید

تورم رگ‌های اطراف مقعد، باعث ایجاد بیماری هموروئید میشود.

هموروئید ممکن است به دلایل زیر به وجود آید:

• بارداری: هموروئید ممکن است به هنگام بارداری در زنان به‌وجود آید. در زمان بارداری، رحم بزرگ شده و به رگ‌های اطراف مقعد فشار وارد می‌کند. این فشار در نهایت باعث تورم این رگ‌ها میشود.
• افزایش سن: ابتلا به بیماری هموروئید بیشتر در افراد با سن ۴۵ الی ۶۵ سال متداول است. البته این بدان معنا نیست که افراد جوان و بچه‌ها مبتلا به بیماری هموروئید نمی‌شوند.
• اسهال: هموروئید ممکن است بعد از اسهال مزمن نیز به‌وجود آید.
• یبوست مزمن: فشارآوردن برای خارج کردن مدفوع، می‌تواند فشار اضافه‌ای را به دیواره‌ی رگ‌های اطراف مقعد وارد کند.
• نشستن برای مدت زمان خیلی طولانی: نشستن به مدت خیلی طولانی در یک وضعیت، میتواند باعث ایجاد هموروئید شود. این اتفاق مخصوصا به هنگام نشستن طولانی مدت در توالت رخ می‌دهد.
• بلندکردن اجسام سنگین: بلندکردن مکرر اجسام سنگین، می‌تواند باعث ابتلا به هموروئید شود.
• اضافه وزن: رژیم‌های غذایی مرتبط با اضافه وزن، میتواند باعث ایجاد هموروئید شود.
• ژنتیک: بعضی از افراد به صورت ژنتیکی مستعد ابتلا به بیماری هموروئید می‌باشند.

علائم و نشانه‌های بیماری هموروئید

در زیر برخی از نشانه‌های بیماری هموروئید ذکر شده است:

• خون‌ریزی بدون درد
• خارش و یا تحریک در ناحیه‌ی مقعد
• ناراحتی، درد و یا سوزش در یک ناحیه از مقعد
• به‌وجود آمدن توده و تورم در ناحیه‌ی مقعد
• تراوش مدفوع

علائم و نشانه‌های می‌توانند ناخوشایند و یا هشداردهنده باشند اما اغلب باعث نگرانی نیستند.

انواع بیماری هموروئید

بیماری هموروئید می‌تواند داخلی و یا خارجی باشد.

بیماری هموروئید داخلی

بیماری هموروئید داخلی در عمق مقعد به‌وجود می‌آید و از بیرون قابل مشاهده نیست. این دست از هموروئید معمولا بدون درد است. اولین نشانه‌ی ابتلا به بیماری هموروئید داخلی، خون‌ریزی مقعدی است.

گاهی اوقات فشارآوردن در هنگام مدفوع، باعث حرکت‌کردن هموروئید و جلو‌آمدن آن میشود. به این نوع، هموروئید افتاده^[۷] می‌گویند که میتواند دردناک باشد.

بیماری هموروئید خارجی

بیماری هموروئید خارجی در اطراف مقعد و در زیر پوست به‌وجود می‌آید، بنابراین قابل مشاهده است. به‌دلیل آنکه عصب‌های حساسی در این قسمت از بدن وجود دارند، این نوع از بیماری هموروئید معمولا بیشتر دردناک است. فشار‌آوردن به هنگام دفع مدفوع، ممکن است موجب خون‌ریزی شود.

تشخیص بیماری هموروئید

هر شخصی که علائم و نشانه‌های ذکر شده در بالا را دارد، بهتر است که به پزشک مراجعه کند. به‌خاطر داشته باشد که موارد دیگر مانند سرطان روده و سرطان مقعد نیز می‌توانند منجر به خونریزی مقعدی شوند.

پزشک می‌تواند به‌منظور تشخیص هموروئید، معاینه‌ی فیزیکی و یا تست‌های دیگری را انجام دهد. همچنین ممکن است از تست دیجیتال مقعد استفاده کند.

اگر فرد دچار خونریزی شدید، سرگیجه و احساس ضعف و غش باشد، نیاز است که اقدامات اورژانسی برای درمان وی صورت گیرد.

جلوگیری از ابتلا به بیماری هموروئید

ریسک ابتلا به بیماری هموروئید زمانی که مدفوع شل باشد، به شکل محسوسی کاهش می‌یابد. بدین منظور می‌توان موارد زیر را رعایت کرد:

• تغذیه: خوردن غذا و مواد سرشار از فیبر، مانند میوه‌ها، سبزیجات و غلات می‌تواند مدفوع را تا حدی شل نگه دارد. همینطور نوشیدن مقدار زیادی مایعات به شل نگه‌داشتن مدفوع کمک میکند. استفاده از مکمل‌های غذایی غنی‌شده با فیبر نیز میتواند به درمان یبوست کمک کند.
• از فشارآوردن بیش از حد در هنگام دفع مدفوع اجتناب کنید: به هنگام دفع مدفوع، از فشارآوردن بیش از حد اجتناب کنید. این کار باعث فشارآمدن به رگ‌های اطراف ناحیه‌ی مقعد میشود.
• به هنگام نیاز حتما به توالت بروید: افراد باید به هنگام نیاز، به توالت بروند و از نگه‎داشتن مدفوع خود اجتناب کنند. نگه‌داشتن مدفوع باعث خشک‌تر شدن آن میشود.
• فعالیت بدنی: نشستن و یا ایستادن طولانی مدت، باعث ایجاد فشار بر روی رگ‌ها میشود. فعالیت فیزیکی همچنین به حرکت مدفوع در داخل روده کمک می‌کند. بنابراین حرکت روده منظم‌تر میشود.
• نگه‌داشتن وزن در حد مناسب: داشتن اضافه‌وزن تا حد زیادی خطر ابتلا به بیماری هموروئید را افزایش میدهد.

نگاه اجمالی

بیماری هموروئید معمولا بدون هیچ عوارضی درمان میشود. مخصوصا اگر درمان در مراحل اولیه‌ی بیماری شروع شود. گرچه ممکن است در بعضی از موارد نادر، عوارض زیر به‌وجود آید:

• هموروئید استرانگوله^[۸]: اگر رگ‌هایی که به هموروئید خون‌رسانی می‌کنند قطع شوند، ممکن است استرانگوله شوند. این اتفاق ممکن است باعث ایجاد درد شدیدی شود.
• کم خونی: خون‌ریزی شدید مقعدی در اثر بیماری هموروئید، ممکن است منجر به کم‌خونی شود. این اتفاق زمانی رخ میدهد که به اندازه‌ی کافی سلول قرمز خونی برای جریان خون وجود نداشته باشد.
• ایجاد لخته خون: گاهی‌اوقات خون ممکن است در ناحیه‌ی مقعد لخته شود که دردناک است. در اینصورت، ناحیه‌ای که خون در آن لخته شده است متورم شده و ملتهب میشود.

واژه‌نامه