آنچه تا به امروز در رابطه با تاثیر کووید ۱۹ بر سایر اندام‌های بدن می‌دانیم

کووید ۱۹ در وهله اول یک عفونت تنفسی است که به ریه‌ها حمله می‌کند و نفس کشیدن و رسیدن اکسیژن به بقیه قسمت‌های بدن را سخت می‌کند. به این ترتیب ذات الریه و سایر شرایط تنفسی می‌توانند در بدن ایجاد شوند و در صورتی که بدن نتواند با عفونت مقابله کند، بیماری باعث مرگ فرد خواهد شد.

اما با گذشت بیش از چهار ماه از این وضعیت، پزشکان در حال انجام بررسی‌های دقیق‌تری در مورد این مسئله هستند که ویروس کرونا علاوه‌بر مجاری تنفسی، بینی، گلو و شش‌ها، آسیب‌های غیر منتظره‌ای به سایر اندام‌های بدن نیز وارد می‌کند. در اینجا به موارد جدیدی که ما در هفته‌های اخیر راجع به تاثیرات کووید ۱۹ بر سایر اعضای بدن متوجه شده‌ایم، اشاره خواهیم کرد:

۱- خون

 شواهدی وجود دارد که اثبات می‌کند التهاب ناشی از ویروس کووید ۱۹ باعث لخته شدن خون می‌شود، که بسیار آسیب زننده است. یکی از بزرگترین نمونه‌ها “هیپوکسی شاد^[۱]” (happy hypoxia)  است که پزشکان تاکنون گمان می‌کنند به دلیل لخته‌های خون در ریه‌ها رخ می‌دهد. بسیاری از گزارشات دیگر نیز حاکی از این است که این لخته‌ها می‌توانند اندام‌های دیگر مثل کلیه‌ها، رگ‌های خون، روده‌ها، کبد و حتی مغز را نیز تحت تاثیر قرار دهند. یک مطالعه‌ای که در کشور هلند انجام شده است، نشان می‌دهد که بیش از ۳۸ درصد از بیماران بدحال از عوارض مربوط به لخته شدن خون رنج می‌برند.

۲- مغز

 بیشترین تاثیری که ویروس کووید ۱۹ ممکن است بر مغز بگذارد، سکته است که اغلب بخاطر وجود لخته‌های خون در شریان‌هایی که به سمت مغز می‌روند، رخ می‌دهد. این اتفاق حتی در بیماران جوان نیز می‌افتد. همچنین این ویروس می‌تواند باعث علائم عصبی خفیف‌تر نیز شود که قابل توجه‌ترین آن‌ها از بین رفتن حس بویایی و چشایی است. یک مطالعه نشان داد که ۶۵ درصد افرادی که تست کرونای آن‌ها مثبت بوده است، دارای این علائم بوده‌اند. برخی از دانشمندان فکر می‌کنند که این مسئله مبنی‌بر تاثیر مستقیم کرونا بر سیستم عصبی است. مطالعاتی که در مناطق دیگر علاوه‌بر ووهان چین و فرانسه انجام شده است نیز حاکی از این است که این علائم عصبی در بیماران مبتلا به کووید ۱۹ شایع است.

۳- قلب

علاوه‌بر عوارض ناشی از لخته شدن خون که با انسداد رگ‌های خونی بروز پیدا می‌کنند، به نظر می‌رسد که کووید ۱۹ باعث بروز التهاب و درگیر شدن ریه‌ها و در نتیجه کمبود اکسیژن در بدن می‌شود که این امر سبب افزایش فشار بر روی قلب شده و ضعیف شدن ماهیچه‌های قلب می‌شود. برخی از مطالعات موردی نشان می‌دهند که این ویروس می‌تواند به صورت مستقیم بافت ماهیچه‌های قلب را عفونی کرده و به آن آسیب برساند.

۴- کلیه‌ها

 مطالعات انجام شده در اوایل شیوع بیماری توسط کشورهای چین و ایتالیا نشان داده است که حدود ۲۵ تا ۲۷ درصد بیماران بستری شده که جان خود را از دست داده‌اند، دچار آسیب‌های کلیوی شده بودند. همچنین مشاهده شده است بیماران کووید ۱۹ که دچار ذات الریه شده‌اند، آسیب‌های کلیوی را نیز تجربه می‌کنند که دلیل بروز آن هنوز مشخص نیست، اما حدس‌هایی اصلی که تا به امروز وجود دارد، شامل موارد زیر است؛

• وجود لخته‌های خون در رگ‌هایی که به سمت کلیه می‌روند
• پاسخ بیش از حد سیستم ایمنی بدن
• کمبود اکسیژن
• حمله مستقیم ویروس به کلیه‌ها

۵- سیستم ایمنی بدن

طبق گزارش‌های انجام شده، برخی از بیماران کووید ۱۹ بوسیله پدیده‌ای که آن را سندرم آزادسازی سیتوکین (cytokine storm) می‌نامند، آسیب دیده‌اند؛ که در این شرایط پاسخ بدن نسبت به عفونت بیش از حد شده و حتی بعد از رفع عفونت نیز به بافت‌ها و اندام‌های سالم حمله می‌کند. به دلیل اینکه غالباً سندرم سیتوکین باعث تشدید عوارض ناشی از عفونت می‌شود، هنوز آمار دقیق و کمّی از اینکه چند نفر از بیماران کووید ۱۹ تحت تاثیر قرار گرفته‌اند وجود ندارد. اما بر اساس مشاهدات انجام شده، تعداد بسیاری از بیمارانی که جان خود را از دست داده‌اند میزان سیتوکین خون بالایی داشته‌اند که فعالیت سیستم ایمنی بدن را تحریک می‌کند.

بهترین درمان برای این شرایط، داروهای مهارکننده سیتوکین است. یک مطالعه نشان می‌دهد که مصرف زود هنگام رقیق کننده‌های خون می‌تواند در فعال‌سازی سیتوکین و جلوگیری از شیوع سندرم مفید باشد.

واژه‌نامه: