آبسه مقعدی

آبسه مقعدی یکی از بیماری‌های دردناک ناحیه مقعد است که معمولا به دلیل وجود چرک و عفونت در مقعد ایجاد می‌شود.

آبسه‌های مقعد مجموعه‌هایی متورم و دردناک دارای چرک هستند که به شکل زیرپوستی در اطراف مقعد ایجاد می‌شوند. این آبسه‌ها در صورت عدم درمان می‌توانند باعث ایجاد عفونت‌های گسترده شوند. اگر آبسه بترکد، عفونت ناشی از آن می‌تواند به فضای اطراف رکتوم و مقعد نفوذ کرده و آن را آلوده کند.

آیا می‌دانید چه عواملی باعث ایجاد آبسه مقعدی می‌شود؟ چه افرادی در معرض ابتلا به آبسه مقعدی قرار دارند؟ راه‌های درمان آبسه مقعدی چیست؟ چه تفاوتی میان آبسه مقعدی و هموروئید وجود دارد؟

برای یافتن پاسخ پرسش‌های ذکر شده و کسب اطلاعات بیش‌تر در رابطه با آبسه مقعدی در ادامه این مطلب با ما همراه باشید.

آبسه مقعدی (آنورکتال) چیست؟

حدود ۸ تا ۱۰ غده کوچک در اطراف مقعد وجود دارد که مدفوع را به آسانی و از طریق ترشح مخاط عبور می‌دهد. این غده‌ها ممکن است توسط بقایای مدفوع یا باکتری‌ها مسدود شوند. پس از انسداد احتمال آلودگی این غده‌ها بالا می‌رود. در صورت ایجاد آلودگی، غده‌ها با چرک پُر می‌شوند که به آن آبسه مقعدی می‌گویند. غدد مقعدی بین اسفنگتر مقعدی داخلی و خارجی قرار دارند و عفونت از این قسمت به نواحی دیگر منتقل می‌شود. آبسه‌های آنورکتال به مواردی گفته می‌شود که نزدیک مقعد یا راست روده ایجاد می‌شوند و بر اساس محل قرارگیری، به ۴ دسته تقسیم می‌شوند:

• آبسه پریانال^[۱]
• آبسه ایسکورکتال^[۲]
• آبسه اینتر اسفنگتر^[۳]
• آبسه سوپرالواتور^[۴]

در میان انواع آبسه‌های مقعدی، آبسه پریانال (Perianal) متداول‌تر است. اگر آبسه مقعدی بهبود نیابد، درد زیادی را برای بیمار به همراه دارد و ممکن است بیمار برای برطرف کردن آن نیاز به جراحی داشته باشد.

در ۵۰% موارد، آبسه مقعدی می‌تواند به یک فیستول مقعدی دردناک تبدیل شود. این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که آبسه مقعدی درمان نشود و روی سطح پوست باز شود.

آبسه پریانال چیست؟

آبسه‌های‌ پریانال رایج‌ترین نوع آبسه‌های آنورکتال هستند که در اثر یک عفونت کوچک ایجاد می‌شوند. در واقع آبسه پریانال ابتدا یک غده مقعدی بسیار کوچک بوده که به مرور منبسط شده و باعث می‌شود چرک‌ها زیر پوست تجمع یابند. اکثر آبسه‌های مقعدی نزدیک دهانه مقعد ایجاد می‌شوند اما در بعضی موارد ممکن است در کانال مقعدی نیز به وجود بیایند.

تفاوت میان آبسه مقعدی و هموروئید چیست؟ چگونه می‌توان آبسه مقعدی و هموروئید را از یکدیگر تشخیص داد؟

آبسه مقعدی و بواسیر (هموروئید) هر دو جزو بیماری‌های نسبتا شایع در مقعد هستند که علی‌رغم نزدیک بودن جایگاهشان با هم متفاوت‌اند. وقتی فرد وجود یک برجستگی را در اطراف مقعد حس کند، در نگاه اول تشخیص این که علائم موجود به آبسه مقعدی تعلق دارد یا هموروئید، بسیار دشوار است.

ساده‌ترین راه برای تشخیص تفاوت این دو بیماری، بررسی علائم آن است:

علائم آبسه مقعدی

• درد مقعد ممتد
• یبوست
• تب
• وجود چرک درون غده‌ها
• ترشحات چرکی

علائم هموروئید

• وجود خون در بالشتک‌ هموروئید
• دردی شبیه به تیر کشیدن که ممتد نیست

تفاوت دیگر این دو بیماری، روش درمان آن‌ها می‌باشد:

آبسه مقعدی در اکثر مواقع نیاز به جراحی و تخلیه دارد در حالی که بواسیر معمولا به شکل خود به خود یا با روش‌های غیرجراحی برطرف می‌شود.

چه عواملی باعث به وجود آمدن آبسه های مقعدی می‌شوند؟

• غده‌های مسدود شده مقعد
• عفونت‌های مقاربتی (STD)
• شقاق مقعدی آلوده
• بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو که یک بیماری التهابی روده می‌باشد و باعث حمله بدن به بافت سالم می‌شود
• دیابت
• بیماری‌هایی مانند HIV یا AIDS که سیستم ایمنی را تهدید می‌کنند
• رابطه جنسی مقعدی که می‌تواند خطر ابتلا به آبسه مقعدی را در فرد افزایش دهد
• مصرف داروی پردنیزون (Prednisone) یا سایر استروئیدها
• شیمی درمانی
• یبوست
• اسهال

نوزادان و کودکانی که سابقه شقاق مقعدی (پارگی اسفنگتر مقعدی) دارند نیز بیش‌تر در معرض خطر ابتلا به آبسه مقعدی قرار دارند.

آبسه مقعدی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

آبسه مقعدی غالبا از طریق معاینه فیزیکی تشخیص داده می‌شود. پزشک درد، قرمزی و تورم را در ناحیه گره‌ها بررسی می‌کند با این حال ممکن است در بعضی از افراد هیچ‌گونه نشانه‌‌ای از آبسه در سطح پوست مشاهده نشود. در این موارد پزشک از ابزاری به نام آندوسکوپ جهت مشاهده و بررسی کانال مقعد و راست روده پایین استفاده می‌کند.

گاهی اوقات ممکن است محل ایجاد آبسه عمیق‌تر از آن باشد که با معاینه فیزیکی و آندوسکوپ تشخیص داده شود. در این موارد جهت بررسی آبسه از MRI یا سونوگرافی استفاده می‌شود.

ممکن است برای اطمینان از این که بیماری کرون^[۵] – یک بیماری روده‌ای است که در آن دیواره‌های دستگاه گوارش ملتهب می‌شوند – یک عامل مداخله‌گر در تشخیص آبسه مقعدی نباشد، به آزمایشات بیش‌تری نیاز باشد. در این موارد ممکن است به آزمایش خون، تصویربرداری و کولونوسکوپی احتیاج باشد.

درطول انجام کولونوسکوپی، پزشک شما برای بررسی روده بزرگ، از یک اسکوپ کولونوسکوپی استفاده می‌کند. اسکوپ کولونوسکوپی یک لوله انعطاف‌پذیر، باریک و بلند است که دارای یک دوربین ویدیویی کوچک و چراغ می‌باشد و به پزشک اجازه می‌دهد تا داخل روده بزرگ را به خوبی مشاهده کند. این تجهیز برای تشخیص بیماری‌های روده مورد استفاده قرار می‌گیرد.

علائم آبسه مقعدی چیست؟

علائم این بیماری درد شدید، خستگی، ترشحات مقعدی و تب می‌باشد. وجود ضربان و درد مداوم در ناحیه مقعد یکی از رایج‌ترین علائم ابتلا به آبسه مقعدی است. درد معمولا همراه با تورم در ناحیه مقعد شروع می‌شود و حین حرکات روده افزایش می‌یابد.

سایر علائم رایج آبسه مقعدی عبارت‌اند از:

• یبوست
• ترشحات یا خون‌ریزی رکتوم
• تورم و حساسیت پوست اطراف مقعد
• خستگی
• مشاهده یک توده سفت و متورم در اطراف ناحیه مقعدی که می‌تواند بزرگ و حساس باشد
• حرکات روده‌ای دردناک

برخی از افراد ممکن است در ناحیه لبه مقعد یک گره متورم و نرم را احساس کنند. عفونت‌های موجود در آبسه مقعدی ممکن است باعث بروز تب و لرز در بیمار شود. همچنین ممکن است بیمار در دفع ادرار با مشکل مواجه شده و خون‌ریزی مقعد را تجربه کند.

آبسه مقعدی در افرادی که به بیماری‌های التهابی روده مبتلا هستند، در عمق راست روده ایجاد می‌شود که باعث ایجاد درد و ناراحتی در ناحیه شکم خواهد شد.

علائم آبسه مقعدی در کودکان، درد در ناحیه شکم و وجود یک توده یا گره در اطراف مقعد است.

راه‌های جلوگیری از ابتلا به آبسه مقعدی

برای پیشگیری از ابتلا به آبسه مقعدی، توصیه‌های موثری وجود دارد که در ادامه آن‌ها را بیان می‌کنیم:

• رعایت بهداشت فردی و تمیز نگهداشتن ناحیه مقعد یکی از موارد مهم برای پیش‌گیری از ابتلا به آبسه مقعدی در کودکان و بزرگسالان است.

آبسه مقعدی می‌تواند عوارضی را برای فرد ایجاد کند اما این بیماری قابل درمان است. با شناسایی عواملی که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند، می‌توانید آن را مدیریت کنید.

اگر در ناحیه مقعد دچار درد شدید و مشکلات دیگری از این قبیل شدید برای معالجه و جلوگیری از وخیم‌تر شدن بیماری به پزشک مراجعه کنید.

چه عواملی احتمال ابتلا به آبسه مقعدی را افزایش می‌دهند؟

• بارداری
• بیماری کرون (یک بیماری التهابی روده)
• داروهای خاص (مانند داروهای شیمی درمانی)
• داروهایی که سیستم ایمنی بدن را پس از پیوند عضو سرکوب می‌کنند
• شقاق‌های مقعدی و شکاف‌هایی که بر اثر یبوست به وجود آمده و درمان نشده‌اند
• بیماری‌های مقاربتی مانند (STD)

آبسه مقعدی چگونه درمان می‌شود؟

به ندرت پیش می‌آید که آبسه مقعدی بدون درمان برطرف ‌شود. ساده‌ترین و رایج‌ترین روش درمانی آبسه مقعدی، تخلیه چرک موجود در ناحیه آلوده است. پزشک با استفاده از یک داروی بی‌حس‌کننده چرک را تخلیه می‌کند. تخلیه چرک تمام فشارها را از روی بافت متورم برمی‌دارد و به بافت اجازه می‌دهد که خود را ترمیم کند.

آبسه‌هایی که تخلیه شده‌اند معمولا به صورت باز باقی می‌مانند و نیازی به بخیه ندارند. در صورت داشتن بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت یا بیماری‌های سیستم ایمنی، ممکن است پزشک از شما بخواهد که چند روز در بیمارستان بمانید تا از بروز مجدد عفونت در محل جراحی، جلوگیری کند.

بعد از جراحی، حمام با آب ولرم (نه داغ) توصیه می‌شود. نشستن در آب گرم به کاهش تورم و تخلیه کامل آبسه مقعدی کمک می‌کند. به همین دلیل در این موارد استفاده از سیتزبث توصیه می‌شود.

سیتزبث (لگن هموروئید) تجهیزی است جهت آب‌درمانی که با استفاده از آن می‌توانید به تسریع روند بهبود بیماری کمک کنید. هیدروتراپی با سیتزبث، جریان خون را در ناحیه تحت درمان افزایش داده و به این ترتیب پروسه درمان را کوتاه‌تر می‌کند.

ممکن است بعد از درمان آبسه مقعدی عفونت در بدن بیمار گسترش پیدا کند یا بیمار علاوه‌بر آبسه مقعدی به بیماری‌های سیستم ایمنی نیز مبتلا باشد. در این موارد احتمالا پزشک آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند.

چنانچه آبسه مقعدی درمان نشود، ممکن است به فیستول مقعدی تبدیل شود. به باز شدن غیرعادی پوست در ناحیه مقعد، فیستول گفته می‌شود که یک بیماری بسیار دردناک است. برای برطرف کردن فیستول مقعدی در اکثر موارد به جراحی نیاز است. طبق آمار ارائه شده توسط انجمن جراحی روده (ASCRS) در آمریکا، حدودا ۵۰% افرادی که دارای آبسه مقعدی هستند، در نهایت دچار فیستول مقعدی خواهند شد.

آبسه مقعدی اگر بزرگ باشد، احتمالا باید با جراحی برطرف شود و روش‌های دیگر جوابگو نخواهند بود.

جمع‌بندی

همان‌طور که گفته شد آبسه مقعدی یکی از بیماری‌های دردناک ناحیه مقعد است که در بیش‌تر موارد با درمان‌های خانگی برطرف نمی‌شود و برای برطرف کردن آن به روش‌های درمانی دیگر نیاز است. آبسه مقعدی در مردان نسبت به زنان بیش‌تر شایع است و بسته به محل قرارگیری آن، انواع مختلفی دارد.

عوامل مختلفی در ایجاد آبسه‌ی مقعدی دخیل هستند. چنانچه به موقع نسبت به درمان آن اقدام نشود، ممکن است به فیستول مقعدی تبدیل شده و نیاز به جراحی داشته باشد. هدف از نگارش این مقاله آشنایی بیش‌تر با انواع آبسه‌های مقعدی، علائم، روش‌های تشخیص، درمان و راه‌های جلوگیری از ابتلا به آن بود. امیدواریم این مطلب برای شما مفید واقع شده باشد.

واژه‌نامه: