تب دره ریفت

تب دره ریفت^[۱] یک بیماری جدی و پرهزینه و ریفت یک عفونت قارچی مشترک میان انسان و حیوان است. تقریبا ۷۵% از افراد مبتلا به این بیماری از کار، تحصیل یا فعالیت روزانه خود باز می‌مانند و حدود ۴۰% از افراد مبتلا به این بیماری در بیمارستان‌ها بستری می‌شوند. متوسط هزینه بیمارستان برای هر نفر در ایالات متحده آمریکا ۵۰ هزار دلار است. این بیماری واگیر ندارد و از شخصی به شخص دیگر منتقل نمی‌شود.

شناخت این بیماری به شما کمک می‌کند تا بتوانید علائم را به خوبی تشخیص داده و جهت درمان آن به پزشک مراجعه کنید.

در ادامه این مطلب به نکات مهم در رابطه با بیماری تب دره ریفت یا کوکسیدیوئیدومایکوزیس خواهیم پرداخت پس با ما همراه باشید.

تاریخچه

تب دره ریفت اولین بار به صورت یک بیماری همه‌گیر میان تعدادی از گوسفندان در ناحیه‌ای به نام دره ریفت در کشور کنیا به وجود آمد به همین دلیل آن را به این اسم نام‌گذاری کردند.

اولین تلفات انسانی این بیماری در سال ۱۳۵۶ در آفریقای جنوبی ثبت شد. تا پیش از سال ۱۳۵۵ این بیماری تنها در قسمت‌هایی از صحرای آفریقا مشاهده می‌شد اما به دنبال مرگ ۶۰۰ نفر از مردم و اتلاف هزاران گاو و گوسفند به دلیل وقوع جنگ میان کشورهایی مانند سودان و مصر، این بیماری به کشورهای دیگر نیز راه پیدا کرد.

تب دره ریفت چگونه به وجود می‌آید؟

بیماری تب دره ریفت، ناشی از قارچ‌های ایمیتیس کوکسیدیوئیدس^[۲] از گونه Coccidioides  و C. posadasii می‌باشد. این قارچ‌ها در مناطق خاصی از ایالات متحده در آریزونا، کالیفرنیا، نوادا، تگزاس، یوتا و مکزیک یافت می‌شوند.

قارچ به صورت کپک در خاک رشد می‌کند و می‌تواند برای مدت زمان طولانی در شرایط سخت مانند خشکسالی، گرما و سرما زنده بماند. هاگ یا همان اسپورهای (spore) این قارچ که به آرتوکونیدیا معروف هستند، با تغییرات و جابه‌جایی خاک (ساخت و ساز، کشاورزی، آموزش‌های نظامی، اکتشافات باستان شناسی یا زمین‌لرزه و…) به هوا منتقل می‌شوند و از طریق تنفس و ورود به ریه ایجاد عفونت می‌کنند. طوفان‌ها نیز می‌توانند این اسپورها را تا مسافت‌های دور جابه‌جا کنند. در این صورت افراد غیربومی نیز ناخواسته در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار می‌گیرند.

سالانه ۱۰۰۰۰ نفر از ایالات متحده آمریکا به این بیماری مبتلا می‌شوند که بیش‌تر آن‌ها ساکن آریزونا و کالیفرنیا هستند.

این نقشه محل زندگی قارچ مولد تب دره ریفت^[۳] در ایالات متحده را نمایش می‌دهد. این قارچ در مناطق رنگی که در نقشه مشخص شده، به طور مساوی پخش نشده است. (این نقشه به صورت حدودی رسم شده است و ممکن است قارچ در تمامی نقاط مشخص شده وجود نداشته باشد و یا در خارج از نواحی مشخص شده وجود داشته باشد.)

• قسمت‌های پررنگ‌تر مناطقی را نشان می‌دهند که احتمال وجود این نوع قارچ در آن زیاد است.
• قسمت‌های کمرنگ نیز مناطقی هستند که پتانسیل این را دارند تا شرایط زندگی این قارچ را فراهم کنند پس احتمال وجود قارچ در این نواحی وجود دارد.

علائم بیماری تب دره ریفت

تب دره ریفت ممکن است اشتباه تشخیص داده شود زیرا علائم آن بسیار شبیه به بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی و آنفولانزا می‌باشد. بسیاری از افرادی که در معرض قارچ قرار دارند، هیچگونه علائمی ندارند. اما ممکن است بیمار از خود علائمی را بروز دهد که در ادامه به ذکر این علائم می‌پردازیم:

• خستگی
• سرفه
• تب و لرز
• تنگی نفس
• سردرد
• عرق شبانه
• درد عضلانی یا درد مفاصل
• راش پوستی* (نوعی ضایعه پوستی) در قسمت‌های بالایی بدن یا پاها
• درد قفسه سینه (که ممکن است خفیف یا شدید باشد)

*راش پوستی شامل برجستگی‌ها و لکه‌های قرمز رنگ در قسمت پایین ساق پا و پشت بازوها یا در سینه است که در مواقعی دردناک هستند. در نهایت این لکه‌ها قهوه‌ای می‌شوند که این لکه‌های قهوه‌ای به عنوان اریتم ندوزوم^[۴] شناخته می‌شوند. این لکه‌ها به ندرت به تاول تبدیل می‌شوند.

در بسیاری از افراد علائم ذکر شده بدون هیچگونه درمانی پس از گذشت هفته‌ها یا ماه‌ها از بین می‌روند اما پزشک برای برخی از بیماران داروهای ضدقارچی تجویز می‌کند تا از گسترش عفونت جلوگیری کند و علائم بیماری کاهش پیدا کند.

افرادی که دچار عفونت‌های شدید ریوی هستند و یا عفونت‌ به سایر قسمت‌های بدن این افراد منتقل شده است، حتما به درمان‌های ضدقارچی نیاز دارند و ممکن است نیاز باشد در بیمارستان بستری شوند. در بیمارانی با علائم شدید، بهبودی کامل ممکن است تا یک سال به طول بیانجامد. ممکن است خستگی و دردهای مفصلی طی مدت طولانی‌تری برطرف شوند.

انواع تب دره ریفت

۱- تب دره ریفت مزمن:

به ندرت پیش می‌آید که بیماری تب دره ریفت به طور کامل درمان نشود، پیشرفت کند و به شکل ذات الریه مزمن بروز کند. احتمال ابتلا به تب دره مزمن در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، بیش‌تر است. علائم و نشانه‌های تب دره مزمن عبارتند از:

• تب خفیف
• کاهش وزن
• سرفه
• درد قفسه سینه
• خلط خونی
• گره‌های ریه

(شدت این علائم ممکن است بین افراد مختلف و با گذشت زمان در نوسان باشد.)

۲- تب دره ریفت منتشر- پیشرفته (Disseminated valley fever):

تب دره منتشر (Disseminated valley fever) جدی‌ترین و خطرناک‌ترین نوع این بیماری است. این نوع از بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که قارچ از طریق جریان خون از ریه‌ها به سایر قسمت‌های بدن گسترش می‌یابد. این بیماری می‌تواند بسیاری از اندام‌های بدن به ویژه پوست، کبد، مغز، استخوان‌ها، مننژ و قلب را تحت تاثیر قرار دهد.

علائم و نشانه‌ها بسته به این که کدام قسمت از بدن تحت تاثیر قرار گرفته است، متفاوت است.

این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• ضایعات پوستی
• ضایعات جمجمه که اغلب دردناک هستند
• ضایعات ستون فقرات و استخوان‌های دیگر
• مفاصل متورم که معمولا دردناک هستند
• مننژیت یا التهاب در غشاهای اطراف مغز و نخاع
• دردهای عضلانی و گرفتگی عضلات
• سردرد
• تب
• گرفتگی گردن یا شانه
• تغییرات روحی و روانی
• فوتوفوبیا یا حساسیت به نور

چه عواملی خطر ابتلا به بیماری تب دره ریفت را افزایش می‌دهند؟

عوامل مختلفی در بالا بردن احتمال ابتلا به تب دره ریفت موثرند. این عوامل شامل موارد زیر است:

۱- موقعیت جغرافیایی:

ریسک ابتلا به بیماری تب دره ریفت در مناطقی که اسپورهای قارچ وجود دارد بیش‌تر است. به عبارتی احتمال ابتلا به تب دره ریفت برای تمامی افرادی که این قارچ در محل زندگی آن‌ها وجود داشته باشد یا افرادی که به این مناطق سفر کنند، وجود دارد.

۲- قومیت:

فیلیپینی‌ها، آمریکایی‌های اسپانیایی تبار، بومیان آمریکای شمالی و آسیایی‌ها نسبت به سفیدپوستان، بیش‌تر در معرض خطر ابتلا به بیماری تب دره ریفت قرار دارند.

۳- شرایط جسمی:

• سن و سال: این بیماری می‌تواند افراد با سنین مختلف را درگیر کند اما به صورت کلی بیش‌تر در افراد بالای ۶۰ سال دیده می‌شود.
• بارداری: در مناطقی که احتمال ابتلا به تب دره ریفت وجود دارد، خطر ابتلا به عفونت در سه ماهه سوم بارداری و بلافاصله بعد از زایمان زیاد است.
• دیابت: افراد مبتلا به دیابت-در مناطقی که بیماری تب دره ریفت شایع است-در مقایسه با سایر افراد بیش‌تر در معرض ابتلا به آن قرار دارند.
• سیستم ایمنی ضعیف: افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند مانند: افراد مبتلا به ایدز (HIV)، افرادی که پیوند اعضا انجام داده‌اند، افرادی که تحت شیمی درمانی هستند، افرادی که داروهای کورتیکو استروئید یا داروهای مهارکننده فاکتور نکروز‌ تومور (TNF) مصرف می‌کنند، افراد مبتلا به سرطان.

چه افرادی باید به پزشک مراجعه کنند؟

افرادی که شرایط ذکر شده در زیر را دارند باید به پزشک مراجعه کنند و از پزشک خود بخواهند که آزمایش تب دره ریفت را برای آن‌ها تجویز کند.

• افرادی که علائم تب دره ریفت را در خود مشاهده می‌‌کنند.
• افرادی که ساکن مناطقی هستند که قارچ مولد تب دره ریفت در آنجا وجود دارد.
• افرادی که به مناطقی سفر کرده‌اند که قارچ در آن وجود داشته است.
• افراد مبتلا به ذات‌الریه و ساکن مناطق دارای کوکسیدوئید یا افرادی که به این مناطق سفر کرده‌اند. (توجه داشته باشید که علائم تب دره ریفت مانند سایر بیماری‌های تنفسی است و باید آزمایش تب دره برای بیماران مبتلا به علائم ذات الریه انجام شود.)

جمع‌بندی

همان‌طور که گفته شد بیماری تب دره ریفت یک عفونت قارچی است که از طریق اسپورهای قارچ کوکسیدوئید وارد بدن می‌شود و در صورت عدم درمان از ریه به قسمت‌های دیگر بدن منتقل می‌شود و در مواردی مرگ افراد را به همراه دارد. در مناطقی که بیماری تب دره ریفت شایع است، پیشگیری از ابتلا به بیماری و جلوگیری از قرار گرفتن در معرض قارچ کار بسیار دشواری است زیرا اسپورهای قارچ در محیط وجود دارند. علاوه بر آن هیچگونه واکسنی برای جلوگیری از ابتلا به این عفونت قارچی ساخته نشده است. به همین دلیل شناخت این بیماری وعلائم آن می‌تواند در تشخیص به موقع و کنترل بیماری بسیار موثر واقع شود. در این مقاله سعی داشتیم شما را با این بیماری، علائم آن و … بیش‌تر آشنا کنیم. امیدواریم این مطلب مورد توجه شما قرار گرفته باشد.

واژه‌نامه: