تجهیزات پزشکی و آزمایشگاهیسایر تجهیزات

۱۳ سلول مختلف زیر میکروسکوپ

محتوا پنهان
گیف تبلیغاتی تجهیزات رنگ آمیزی

انسان همیشه در جست و جوی اشیاء و کشفیات جدید بوده و کنجکاوی او هیچ حد و مرزی ندارد. میکروسکوپ تجهیزی است که جهت رفع این نیاز انسان به کمک ما آمده است و ما به وسیله‌ی آن می‌توانیم اشیاء عادی یا موجودات را از زاویه غیرمنتظره و جدیدی ببینیم. دراین مطلب قصد داریم به بررسی ۱۳ چیز شگفت انگیز زیر میکروسکوپ بپردازیم. بدون شک این مطلب برای شما جذاب خواهد بود. پس در ادامه با ما همراه باشید.

۱. آمیب زیر میکروسکوپ

اولین مورد از ۱۳ چیز شگفت انگیز زیر میکروسکوپ، آمیب‌ها هستند.

آمیب موجودی تک سلولی است که در دسته‌ی یوکاریوت قرار می‌گیرد. بنابراین دارای اندامک‌های سلولی متصل به غشاء و مواد ژنتیکی متصل به پروتئین با غشای هسته‌ای است.

آمیب با پای کاذب (pseudopodia) خود حرکت می‌کند.

شاید برایتان جالب باشد

هر موجود زنده در یکی از دو گروه زیر جای می‌گیرد:

یوکاریوت‌ها: موجوداتی هستند که سلول‌های آن‌ها دارای یک هسته و چند اندامک است که توسط غشای پلاسمایی محصور شده‌اند.

پروکاریوت‌ها: موجودات تک سلولی هستند که فاقد ساختارهای غشایی مانند هسته می‌باشند

در واقع ساختار سلولی تعیین می‌کند که یک موجود زنده به کدام گروه تعلق دارد.

برخی از آمیب‌ها برای انسان مضر هستند و برخی دیگر هیچگونه خطری برای سلامت انسان ایجاد نمی‌کنند. به طور مثال:

آمیب پروتئوس (Amoeba proteus) گونه‌ای از آمیب‌ها است که اغلب در آب‌های شیرین وجود دارد و به طور گسترده در کلاس‌های درس و آزمایشگاه‌ها مورد مطالعه قرار می‌گیرد.

آمیب‌های جنس Acanthamoeba نوعی دیگر از آمیب‌ها است می‌توانند باعث عفونت‌های شدید در انسان شوند. به عنوان مثال عفونت قرنیه تهدید کننده بینایی به نام کراتیت Acanthamoeba که در اثر بهداشت ضعیف لنزهای چشمی ایجاد می‌شود.

از آنجا که این موجودات تک سلولی هستند، با چشم غیر مسلح دیده نمی‌شوند و بنابراین در شمار موجودات میکروسکوپی قرار می‌گیرند. آمیب را می‌توان مستقیماً بدون رنگ آمیزی ویا پس از رنگ آمیزی و تثبیت با یک رنگ خاص زیر میکروسکوپ مشاهده کرد.

سلول‌های گونه زیر میکروسکوپ
شکل 14. سلول‌های گونه زیر میکروسکوپ

مشاهده مستقیم آمیب زیر میکروسکوپ

برای مشاهده مستقیم یک آمیب زیر میکروسکوپ، می‌توان نمونه‌ای از آب را مستقیماً زیر میکروسکوپ مشاهده کرد و یا می‌توان ارگانیسم‌ها را برای افزایش تعداد، قبل از بازرسی، کشت داد.

تحت مشاهده مستقیم، آمیب به صورت یک ساختار ژله‌ مانند شفاف به نظر می‌رسد که به صورت یک خزنده حرکت می‌کند.

هنگامی که غشای سلولی بیرون زده و برآمدگی‌های انگشت مانندی را تشکیل می‌دهد، می‌توان پای کاذب این موجود را مشاهده کرد.

در داخل ارگانیسم واکوئل‌ها به صورت فضاهای خالی بزرگ و ذرات غذا به صورت نقاط سیاه ریز دیده می‌شوند.

مشاهده آمیب پس از رنگ آمیزی

به منظور مشاهده اندامک‌های سلولی داخلی ارگانیسم، مراحل تثبیت و رنگ آمیزی انجام می‌شود.

باید توجه داشت که تثبیت، ارگانیسم‌ها را می کشد و بنابراین برای مشاهده حرکت آمیب مفید نیست. با این وجود، تثبیت و رنگ آمیزی درک بهتری از ساختار و مورفولوژی ارگانیسم ارائه می‌دهد.

پس از رنگ آمیزی ارگانیسم، می‌توان مشاهده کرد که اندامک‌های سلولی آمیب و سیتوپلاسم آن، داخل غشای سلولی محصور شده‌اند.

رنگ آمیزی سیتوپلاسم امکان مشاهده واکوئل های غذایی، هسته و سایر اندامک‌های سلولی ضروری را فراهم می کند. آمیب‌ها معمولا دارای یک یا چند هسته هستند و برای حفظ تعادل اسمزی، واکوئل انقباضی (contractile vacuole) نیز در سراسر سیتوپلاسم دیده می‌شود.

واکوئل انقباضی یک ساختار زیر سلولی است که در تنظیم اسمزی نقش دارد و بیشتر در آمیب و جلبک‌های تک سلولی یافت می‌شود.

اجزای یک آمیب
شکل 2. اجزای یک آمیب

۲. جلبک زیر میکروسکوپ

جلبک‌ها موجودات فتوسنتزی هستند که بیشتر در منابع آب شیرین یا دریایی یافت می‌شوند. بیشتر جلبک‌ها دارای رنگدانه‌هایی هستند که به ارگانیسم‌ در تولید غذا یا اکسیژن کمک می‌کند.

ساختار جلبک‌ها با سایر موجودات مانند گیاهان و حیوانات کاملاً متفاوت است.

برخی از جلبک‌ها میکروسکوپی هستند در حالی که برخی  دیگر بزرگ بوده و طول آن‌ها تا ۲۰۰ فوت (حدود ۶۰ متر) می‌رسد.

بر اساس پیچیدگی و ابعاد یک جلبک‌ها، می‌توان آن‌ها را همراه با نمونه آب جمع‌آوری کرد یا قسمتی از آن را برید و زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار داد. جلبک‌های موجود در خاک به سختی به دست می‌آیند، بنابراین بهتر است قبل از مشاهده کشت شوند تا مقدار بیشتری از آن‌ها در دسترس باشد.

جلبک‌ها بر اساس مورفولوژی خود، در گروه‌های زیر جای می‌گیرند:

·        کلروفیتا یا سبزتباران

کلروفیتا
شکل 3. کلروفیتا

کلروفیتاها (Chlorophyta) زیر میکروسکوپ، به صورت ساختارهای سبز رنگ محصور در محفظه‌هایی که به شکل زنجیره‌ای مرتب شده‌اند، دیده می‌شوند.

داخل هر یک از این محفظه‌ها، یک واکوئل بزرگ به همراه دو لایه از دیواره سلولی دیده می‌شود.

شکل و اندازه جلبک بسته به جنس متفاوت است. برخی از جلبک‌های این دسته متحرک و برخی غیر متحرک هستند.

·        کروموفیتا

کروموفیتا
شکل 4.کروموفیتا

کروموفیتا (Chromophyta) گونه‌هایی هستند که برخلاف کلروفیتاها، زنجیره‌ای شکل نبوده و اغلب به شکل طبل، آمیب یا گلابی ظاهر می‌شوند.برخی از گونه‌ها دارای زائده‌های مو مانند یا تاژک‌هایی هستند که گاهی طولانی‌تر از بدن ارگانیسم است.. شکل و اندازه برخی از این جلبک‌ها بسته به مرحله زندگی و زیستگاه ممکن است در طول زندگی آن‌ها تغییر کند.

·        کریپتوفیتا

کریپتوفیتا
شکل 5. کریپتوفیتا

 جلبک‌های کریپتوفیتا (Cryptophyta) به شکل کاما با رنگدانه‌های قرمز ظاهر می‌شوند. برخی از گونه‌ها ممکن است شیارهایی در غشای سلولی خود داشته باشند در حالی که برخی دیگر اینگونه نیستند. رنگدانه‌ها معمولاً به سمت کنار قرار می‌گیرند در حالی که هسته در مرکز نزدیک واکوئل وجود دارد.

·        رودوفیتا

 

رودوفیتا
شکل 6. رودوفیتا

رودوفیتا (Rhodophyta) که با نام جلبک قرمز نیز شناخته می‌شود، نوعی جلبک رشته‌ای است که در آن بدن جلبک با ساختار تالوس و رسوبات آهکی دیده می‌شود. رنگ ارگانیسم از صورتی تا بنفش، قرمز، زرد، سبز یا حتی سفید متغیر است. برخی از گونه‌های رودوفیتا، فتوسنتزی هستند و بنابراین داخل دیواره سلولی خود رنگدانه‌های سبز دارند.

·        دینوفلاژلات

دینوفلاژلات
شکل 7. دینوفلاژلات

دینوفلاژلات‌ها (Dinoflagellata) موجودات تک سلولی هستند که به دلیل وجود پلاستیدهای قهوه‌ای و طلایی به رنگ قهوه‌ای-طلایی دیده می‌شوند. دینوفلاژلات‌ها غشاء سلولی فرورفته و الگوهای شنای مشخصی دارند. هسته‌ی این جلبک‌ها، نسبتا بزرگ بوده و به همراه کروموزوم‌های آن قابل مشاهده است. دینوفلاژلات‌ها دو تاژک غیر مشابه دارند که از غشای سلولی بیرون زده است. برخی از داینوفلاژلات‌ها ماکروسکوپی هستند و حتی بدون میکروسکوپ نیز قابل مشاهده می‌باشند.

·        اوگلنوفیتا

اوگلنوفیتا
شکل 8. اوگلنوفیتا

اوگلنوفیتا (Euglenophyta) زیر میکروسکوپ، یک ساختار سبز طویل و بزرگ دارند. شکل اینگونه جلبک‌ها، ممکن است از یک گونه به گونه دیگر تغییر کند.

اوگلنوفیتا دارای دو تا چهار تاژک با رسوبات کلروپلاست در سراسر سیتوپلاسم هستند. در این جلبک‌ها، لکه نارنجی رنگی دیده می‌شود که به آن نقطه چشمی ارگانیسم می‌گویند

۳. پارامسیوم زیر میکروسکوپ

پارامسیوم (Paramecium) موجودی تک سلولی و یوکاریوتی است که اندامک‌های سلولی با هسته محصور درون غشای هسته‌ای دارد. این ارگانیسم مژک‌دار است. پارامسیوم معمولا در آب‌های شیرین وجود دارد و برای مشاهده آن می‌توان نمونه‌ی آب شیرین را جمع‌آوری کرد.

پارامسیوم زیر میکروسکوپ
شکل 9. پارامسیوم زیر میکروسکوپ

پارامسیوم یک پروتیست آب شیرین است که به‌راحتی همراه با نمونه آب جمع آوری می شود.

مشاهده مستقیم پارامسیوم زیر میکروسکوپ

هنگامی که پارامسیوم مستقیماً زیر میکروسکوپ مشاهده می‌شود، مانند کف کفش به نظر می‌رسد و به همین دلیل “جانور دمپایی” یا ” slipper animalcules ” نیز نامیده می‌شود.

مژک‌ها به طور هماهنگ حرکت می‌کنند تا ارگانیسم قادر به حرکت باشد.  بدن پارامسیوم شفاف است و بنابراین مشاهده آن بدون رنگ آمیزی بسیار دشوار است.

سیتوپلاسم این موجود نیز به صورت یک ژله شفاف دیده می شود که در سراسر میدان میکروسکوپی وجود دارد.

مشاهده پارامسیوم زیر میکروسکوپ پس از رنگ‌آمیزی

پس از رنگ آمیزی، تشخیص ارگانیسم از سایر ذرات آسان‌تر است. طی رنگ‌آمیزی، سیتوپلاسم ارگانیسم رنگ می‌گیرد و محتویات آن به صورت نقاط رنگی ریز نمایان می‌شود. هسته نیز به صورت یک ساختار دراز به رنگ تیره در مرکز سیتوپلاسم دیده می‌شود.

روی سطح غشاء سلولی ارگانیسم، برآمدگی‌های ریز مو مانندی دیده می‌شود.

۴. سلول حیوانی زیر میکروسکوپ

یکی دیگر از ۱۳ چیز شگفت انگیز زیر میکروسکوپ که در این مطلب قصد بررسی ان را داریم، سلول‌های حیوانی است.

یک سلول حیوانی معمولی ۱۰ تا ۲۰ میکرومتر قطر دارد که تقریباً یک پنجم اندازه کوچکترین ذره قابل مشاهده با چشم غیر مسلح است.

سلول‌های حیوانی زیر میکروسکوپ، بر اساس نوع سلول متفاوت به نظر می‌رسند. اما ساختار داخلی و اندامک‌ها کم و بیش مشابه هستند.

سلول‌های حیوانی معمولاً شفاف و بی رنگ بوده و ضخامت سلول در سراسر سیتوپلاسم متفاوت است. سلول‌های حیوانی، در مقایسه با سلول گیاهی، شکل پلئومورفیک‌تری دارند زیرا دیواره سلولی ندارند و بنابراین می‌توانند شکل خود را در طول زندگی خود تغییر دهند.

سلول‌ حیوانی زیر میکروسکوپ
شکل 10. سلول‌ حیوانی زیر میکروسکوپ

سلول‌های حیوانی معمولاً شفاف و بی رنگ بوده و ضخامت سلول در سراسر سیتوپلاسم متفاوت است. سلول‌های حیوانی، در مقایسه با سلول گیاهی، شکل پلئومورفیک‌تری دارند زیرا دیواره سلولی ندارند و بنابراین می‌توانند شکل خود را در طول زندگی خود تغییر دهند.

مشاهده مستقیم سلول حیوانی زیر میکروسکوپ

مشاهده مستقیم امکان مشاهده سلول‌های زنده را بدون از بین رفتن یا تحریف اجزای سلول در طول آماده‌سازی نمونه فراهم می‌کند. اما از آنجایی که سلول‌های حیوانی شفاف و بی‌رنگ هستند، مشاهده مستقیم آن‌ها بدون رنگ آمیزی ممکن است سخت و چالش برانگیز باشد.

شاید برایتان جالب باشد

در میکروسکوپ‌های فازکنتراست، می‌توان بافت‌های زنده را، بدون اینکه فیکس یا رنگ‌آمیزی شوند، با کانتراست خوب و رزولوشن مناسب مشاهده نمود.

زیر یک میکروسکوپ فاز کنتراست، هسته به عنوان یک ساختار جامد قابل مشاهده است، زیرا چگالی آن از سایر قسمت‌های سلول بیشتر است. غشاء سلولی نیز به عنوان مرزی ظاهر می‌شود که تمام اجزای داخل سلول را در بر می‌گیرد.

مشاهده پس از رنگ آمیزی

رنگ آمیزی امکان مشاهده اندامک‌های سلولی موجود در سیتوپلاسم را فراهم می‌کند.

برای رنگ آمیزی قسمت‌های مختلف سلول‌های حیوانی، از رنگ‌های آزمایشگاهی مختلفی استفاده می‌شود که امکان مطالعه دقیق‌تری از اجزای مختلف یک سلول را فراهم می‌کند.

زیر یک میکروسکوپ کم قدرت، غشاء سلولی به صورت یک خط نازک مشاهده می‌شود، در حالی که سیتوپلاسم کاملاً رنگ آمیزی شده است. اندامک‌های سلولی نیز به صورت نقاط ریز در سراسر سیتوپلاسم دیده می‌شوند. هسته نیز به صورت یک قطره ضخیم قابل مشاهده است.

زیر یک میکروسکوپ با قدرت بالاتر، اندامک‌هایی مانند میتوکندری و ریبوزوم ها نیز قابل مشاهده هستند. در برخی از سلول‌ها، کروموزوم‌های موجود در داخل هسته نیز دیده می‌شود.

۵. سلول گیاهی زیر میکروسکوپ

سلول‌های گیاهی بزرگ‌تر از سلول‌های حیوانی هستند و اندازه آن‌ها بین ۱۰۰-۱۰ میکرومتر است.

ساختار و شکل سلول در مقایسه با سلول‌های حیوانی به نظر محکم‌تر است. شکل سلول گیاهی معمولاً مستطیل شکل است اگرچه برخی از سلول‌های گیاهی شکل مثلثی دارند.

گیاهان سبز دارای رسوبات رنگدانه‌ای در سلول خود هستند که ممکن است مقداری رنگ به سلول بدهد. تمایز یک سلول گیاهی منفرد از سایر سلول‌ها دشوار است و بنابراین این سلول‌ها معمولاً به شکل بافت مشاهده می‌شوند. از آنجایی که ساختار سلول‌های زنده و مرده گیاهی تفاوت چندانی با هم ندارند، سلول‌های گیاهی بیشتر پس از رنگ آمیزی مشاهده می‌شوند.

سلول گیاهی زیر میکروسکوپ
شکل 11. سلول گیاهی زیر میکروسکوپ

۶. گرده زیر میکروسکوپ

شاید برایتان جالب باشد

گامت یک اصطلاح علمی برای یک سلول تولید مثل جنسی بالغ، مانند اسپرم یا تخمک است که با سلول دیگری متحد می شود تا یک ارگانیسم جدید را تشکیل دهد. گامت در اصطلاحات علمی، به ویژه در زیست شناسی استفاده می‌شود.

گرده دانه کوچکی است که از سلول‌های کمی تشکیل شده است و به عنوان گامت (gamet)‌ نر در گیاهان به شمار می‌رود. گرده‌ها ساختارهای ماکروسکوپی دارند و با چشم غیر مسلح قابل مشاهده هستند.

از نظر ماکروسکوپی، گرده به صورت ذرات گرد و غبار زرد رنگی ظاهر می‌شود که به راحتی توسط باد یا آب جابجا می‌گردد.

مشاهده گرده زیر میکروسکوپ
شکل 12. مشاهده گرده زیر میکروسکوپ

مشاهده گرده زیر میکروسکوپ استریو

گرده زیر میکروسکوپ استریو (stereo microscope)، به شکل نامنظم با ساختارهای تصادفی به نظر می‌رسد. رنگ آن زرد است و هر گرده از نظر ساختار و شکل با دیگری متفاوت است.

مشاهده زیر میکروسکوپ مرکب

ساختارهای مختلف درون گرده زیر میکروسکوپ مرکب (Compound Microscope) بهتر ظاهر می‌شوند زیرا به کمک این میکروسکوپ کنتراست بیشتری ایجاد می‌شود.

زیر میکروسکوپ مرکب، گرده تخم مرغی شکل به نظر می‌رسد و روی سطح آن فلس‌هایی وجود دارد. البته لازم به ذکر است که ساختار گرده به نوع گیاه نیز بستگی دارد.

مشاهده زیر میکروسکوپ الکترونی

گرده‌ها زیر میکروسکوپ الکترونی، به صورت ساختارهای تخم مرغی متورم ظاهر می‌شوند. سطح گرده‌ها دارای شکاف‌ها و نشانه‌هایی است که در گرده‌های مختلف متفاوت است.

فلس‌ها روی سطح به‌طور نامنظم قرار گرفته‌اند. فلس برخی از گرده‌ها سرتاسر سطح وجود دارد. اما در برخی گرده‌ها فقط در یک ناحیه مشخص است.

۷. خون زیر میکروسکوپ

خون و سلول‌های خونی زیر میکروسکوپ
شکل 13. خون و سلول‌های خونی زیر میکروسکوپ

خون، بافت همبند مایع در حیوانات است که مواد غذایی، آب، اکسیژن و دی اکسید کربن را به قسمت‌های مختلف بدن منتقل می‌کند. خون از بخش مایعی به نام پلاسما و سایر سلول‌های خونی تشکیل شده است.خون به دلیل وجود هموگلوبین به صورت مایع قرمز رنگ ظاهر می‌شود.

حین بررسی خون زیر میکروسکوپ ۴۰X ، مایعی بی‌رنگ به نام پلاسما دیده می‌شود که حدود نیمی از حجم خون را اشغال می‌کند. اجزای دیگر، مانند سلول‌های خونی نیز، در پلاسما به صورت معلق دیده می‌شوند.

با افزایش قدرت میکروسکوپ (زیر ۱۰۰X)، گلبول‌های قرمز و گلبول‌های سفید را می‌توان تشخیص داد. توجه داشته باشید که حجم گلبول‌های قرمز خون بیشتر از گلبول‌های سفید است.

گلبول‌های قرمز کوچکتر هستند و هیچ هسته‌ای ندارند، در حالی که گلبول‌های سفید از نظر اندازه بزرگتر هستند و هسته آن‌ها به صورت یک لکه تیره به نظر می‌رسد.

اگر توان میکروسکوپ را بالاتر ببریم (۴۰۰X)، گلبول‌های قرمز خون به صورت روی هم چیده شده مشاهده می‌شوند و مقداری گرانول در داخل گلبول‌های سفید نیز دیده می‌شود.

در این حالت، پلاکت‌ها را می‌توان بین گلبول‌های قرمز و سفید خون نیز به صورت نقاط ریز مشاهده کرد.

با استفاده از میکروسکوپ الکترونی، حتی می‌توان پروتئین‌ها و عناصر دیگر موجود در خون را نیز دید.

آشنایی با سلول‌های سیستم ایمنی
بخوانید

۸. سلول‌های گونه زیر میکروسکوپ

سلول‌های گونه‌ها سلول‌های یوکاریوتی با هسته مشخصی هستند که داخل غشای هسته‌ای به همراه سایر اندامک‌های سلولی محصور شده‌اند.

این سلول‌ها حفره باکال (buccal cavity) را در انسان می‌پوشانند و معمولاً هنگام جویدن و حتی صحبت کردن ریزش می‌کنند. تحت نظارت مستقیم، فقط شکل و اندازه سلول قابل مشاهده است زیرا سلول‌ها شفاف و بی‌رنگ هستند. اما، پس از رنگ‌آمیزی، اجزای دیگری مانند هسته، زیر میکروسکوپ قابل مشاهده است.

سلول‌های گونه زیر میکروسکوپ
شکل 14. سلول‌های گونه زیر میکروسکوپ

مشاهده سلول‌های گونه زیر میکروسکوپ پس از رنگ آمیزی

سلول‌های گونه شکل یکنواخت ندارند اما کم و بیش دایره‌ای شکل هستند. غشاء سلولی به صورت یک مرز تیره رنگ دیده می‌شود و هسته به صورت یک نقطه تاریک در مرکز قابل مشاهده است.

درون سیتوپلاسم نقاط ریزی وجود دارد که در سراسر آن دیده می‌شود.

با استفاده از یک میکروسکوپ پرقدرت، اندامک های سلولی تمایز بیشتری دارند و امکان مشاهده ساختارهای منحصربه فرد را فراهم می‌کنند.

۹. DNA زیر میکروسکوپ

DNA (اسید دئوکسی ریبونوکلئیک) یک مولکول موجود در داخل هسته است که از دو زنجیره پلی‌نوکلئوتیدی تشکیل شده است. این دو زنجیره به دور یکدیگر پیچیده شده‌اند تا یک ساختار مارپیچ را تشکیل دهند.

DNA در کروموزوم‌های داخل هسته وجود دارد که مسئول کنترل تمام فعالیت‌های یک سلول است.

ساختار DNA برای اولین بار از طریق کریستالوگرافی اشعه ایکس (X-ray crystallography) کشف شد.

حتی با وجود اینکه طول کلی یک مولکول DNA حدود ۲ اینچ (حدود ۵ سانتی‌متر) است، نمی‌توان DNA را از طریق میکروسکوپ نوری مشاهده کرد زیرا DNA در داخل هسته درون سلول وجود دارد و باید بسیار متراکم شود تا ابعاد آن کوچک شود.

گاهی اوقات DNA استخراج شده ممکن است از طریق چشم غیر مسلح به عنوان یک ساختار نخ مانند دراز دیده شود.

ررسی DNA ی استخراج شده با چشم غیر مسلح
شکل 15. بررسی DNA ی استخراج شده با چشم غیر مسلح

DNA  را می توان زیر میکروسکوپ الکترونی عبوری روبشی (Scanning transmission electron microscopy) از سایر مولکول‌های بیولوژیکی متمایز کرد. معمولاً، از طریق این روش، بخش‌های نسبتاً کوچکی از DNA قابل مشاهده هستند زیرا الکترون کل DNA را به رشته‌های کوتاه‌تر می‌شکند.

بدون رنگ آمیزی، DNA مانند یک نخ از یک رشته چوب پنبه‌ای دیده می‌شود.

با استفاده از توموگرافی الکترونی ، رشته‌های DNA در یک ساختار سه بعدی قابل مشاهده هستند که امکان تجسم DNA از زوایای مختلف را فراهم می‌کند. از طریق این تکنیک، حتی می‌توان طول رشته‌های DNA را اندازه‌گیری کرد.

DNA زیر میکروسکوپ
شکل 16 . DNA زیر میکروسکوپ

۱۰. مو زیر میکروسکوپ

مو یک ساختار کراتینه شده است که مشخصه پستانداران می‌باشد. یک رشته مو از فولیکول‌های موجود زیر پوست رشد می‌کند.

مو دو قسمت دارد. ریشه در داخل پوست و شفت در بالای سطح پوست.

سلول‌های جدید در ریشه تشکیل می‌شوند و سپس به بیرون از پوست می‌رسند، جایی که کراتینه می‌شوند و به سلول‌های مرده تبدیل می‌شوند.

شاید در ابتدا بررسی میکروسکوپی مو امری چندان مهم محسوب نمی‌شد اما با گذشت زمان، بررسی میکروسکوپی مو بسیار مهم شده است زیرا امکان تمایز رنگ، شکل، ساختار و بافت مو را فراهم می‌کند.

مو زیر میکروسکوپ
شکل 17. مو زیر میکروسکوپ

مشاهده مو زیر میکروسکوپ استریو

میکروسکوپ‌های استریو امکان بزرگنمایی تا ۹۰ برابر را برای مشاهده ساختار و وضعیت کلی مو فراهم می‌کنند. ویژگی‌های خارجی مانند رنگ، شکل، بافت و طول مو را می توان به راحتی از طریق میکروسکوپ استریو مشاهده کرد. زیر این میکروسکوپ، موها دارای تکه‌های ریز یا فیبر روی سطح خود هستند. به این ترتیب می‌توان میزان یکنواختی ضخامت و رنگدانه مو را مشاهده کرد.

هنگامی که میکروسکوپ روی پوست سر قرار می‌گیرد، اطلاعاتی در مورد وضعیت و ترکیب پوست سر نیز ارائه می دهد.

مشاهده مو زیر میکروسکوپ مرکب

میکروسکوپ مرکب تجسم دقیق‌تری از یک قطعه مو را ارائه می‌دهد.

از طریق میکروسکوپ مرکب، می توان موها را بر اساس ضخامت آن‌ها تشخیص داد و همچنین امکان تمایز پوسته‌های مختلف موجود روی مو نیز وجود دارد.

به کمک میکروسکوپ مرکب می‌توان سه لایه مو را تشخیص داد. کوتیکول (cuticle)، مدولا (medulla) و کورتکس مو (cortex).

۱۱. عضله اسکلتی زیر میکروسکوپ

ماهیچه‌های اسکلتی، ماهیچه‌هایی هستند که به استخوان‌های سیستم اسکلت متصل می‌شوند. این ماهیچه‌ها برای حرکت استخوان‌ها ضروری هستند و همچنین خاصیت ارتجاعی لازم برای انقباض و انبساط را فراهم می‌کنند.

شکل، اندازه و آرایش الیاف در عضله اسکلتی با توجه به موقعیت عضله در بدن متفاوت است. ماهیچه‌های اسکلتی چند سلولی است و با چشم غیر مسلح دیده می‌شود. اما یک سلول منفرد از ماهیچه اسکلتی یک واحد تک سلولی است و لازم است توسط میکروسکوپ بررسی شود.

رنگ ماهیچه‌های اسکلتی به دلیل وجود میوگلوبین و تعداد زیادی میتوکندری قرمز رنگ است.

حین بررسی سلول‌های ماهیچه‌های اسکلتی زیر میکروسکوپ، ممکن است این سلول‌ها با سایر اجزای بافت همبند اشتباه گرفته شوند. به همین دلیل است که مشاهده میکروسکوپی پس از رنگ آمیزی توصیه می‌شود.

عضله اسکلتی زیر میکروسکوپ
شکل 18. عضله اسکلتی زیر میکروسکوپ

بزرگنمایی ۴۰ برابر

زیر میکروسکوپ با بزرگنمایی ۴۰X، دسته‌هایی از رشته‌های عضلانی به نام فاسیکل (fascicles) دیده می‌شود. فاسیکل که با نام دسته ماهیچه‌ای نیز شناخته می‌شود، مجموعه فیبرهای عضلانی است که توسط لایه‌ای از بافت همبند بنام پریمیزیوم (perimysium) احاطه شده است.

هسته‌های سلول‌ها نیز ممکن است قابل مشاهده باشند که مانند نقاط ریز به نظر می‌رسند.

بزرگنمایی ۱۰۰ برابر

با افزایش بزرگ‌نمایی (۱۰۰X)، می‌توانیم سلول‌های عضلانی منفرد را مشاهده کنیم که از طریق بافت همبند دیگری، به نام اندومیزیوم (endomysium)، به یکدیگر متصل هستند.

بزرگنمایی ۴۰۰ برابر

در این حالت، اگر نمونه عضله گرفته شده به صورت عرضی برش داده شود، هسته صاف و بیضی شکل‌تر به نظر می‌‌رسد. همچنین خطوط نازکی در سرتاسر هر یک از سلول‌های عضلانی دیده می‌شود. به همین دلیل است که عضلات اسکلتی در دسته ماهیچه‌های مخطط قرار می‌گیرند.

لازم به ذکر است که این خطوط، ساختارهای واقعی داخل سلول نیستند، بلکه بازتاب نور ناشی از پروتئین‌های موجود در داخل سلول هستند.

بنر تبلیغاتی جا لوله ای های pip

۱۲. پوست زیر میکروسکوپ

پوست بزرگ‌ترین و یکی از مهم‌ترین اندام‌های بدن ما است که از سه لایه تشکیل شده است: اپیدرم(epidermis)، درم پاپیلاری (papillary dermis) و درم رتیکولر (reticular dermis).

این لایه ها به ترتیب از اپیتلیوم طبقه‌ای سنگفرشی (squamous stratified epithelium)، بافت همبند سست (Loose connective tissue) و باف پیوندی حاوی فیبرهای کلاژن فشرده (connective containing compact collagen fibers) تشکیل شده‌اند.

پوست، به عنوان یک اندام، ساختاری چند سلولی است. با این حال، تک تک سلول‌های پوست میکروسکوپی هستند و فقط می‌توان آن‌ها را زیر میکروسکوپ مشاهده کرد.

پوست زیر میکروسکوپ
شکل 19. پوست زیر میکروسکوپ

سطح کلی پوست را می‌توان از طریق یک میکروسکوپ استریو دستی مشاهده کرد.

زیر این میکروسکوپ سطح بیرونی پوست به شکل فلس چیده شده است و منافذ در سراسر پوست دیده می‌شود. این منافذ، منافذ غدد عرق و چربی هستند که در سراسر پوست پخش می‌شوند. علاوه‌بر این، تارهای موی فردی نیز قابل مشاهده هستند که نزدیک به منافذ می‌باشند.

اگر به کمک میکروسکوپ‌ پرقدرت‌تر نگاهی به پوست بیندازیم، لایه‌های مختلف پوست دیده می‌شود.

بیرونی‌ترین لایه، اپیدرم و داخلی‌ترین لایه، درم است. سلول‌های روی اپیدرم نامنظم‌تر به نظر می‌رسند و از لایه‌های کمتری تشکیل شده‌اند، در حالی که سلول‌های درم یکنواخت‌تر و دارای لایه‌های بیشتری هستند. علاوه بر این، مجاری غدد مختلف را نیز می‌توان مشاهده کرد.

۱۳. اسپرم زیر میکروسکوپ

اسپرم‌ها گامت‌های نر هستند که در بیضه‌های دستگاه تناسلی مرد و سایر حیوانات وجود دارند.

اسپرم‌ها هاپلوئید (Haploid) هستند و تنها ۲۳ کروموزوم را در انسان حمل می‌کنند. هاپلوئید اندامگان تکیاخته‌های است که دارای تنها یک سری کروموزوم هستند. یعنی سری کروموزوم دیگری در آن یاخته نیست که با آن جفت باشد.

مورفولوژی کلی یک سلول اسپرم از سر، قسمت میانی و دم شفاف تشکیل شده است. اسپرم‌ها بسیار متحرک هستند و بنابراین به مقدار زیادی انرژی نیاز دارند که توسط تعداد زیاد میتوکندری موجود در سلول تامین می‌شود.

مشاهده مستقیم اسپرم زیر میکروسکوپ

یکی از بارزترین خصوصیات اسپرم‌ها، تحرک آن‌ها است و بنابراین، مشاهده مستقیم اسپرم‌ها معمولاً قبل از رنگ‌آمیزی برای اطمینان از حضور اسپرم‌ها انجام می‌شود.

در مشاهده مستقیم، سر و بدن اسپرم یکپارچه به نظر می‌رسند در حالی که دم به عنوان یک ساختار بلند تاژک مانند، قابل مشاهده است.

اسپرم زیر میکروسکوپ
شکل 20. اسپرم زیر میکروسکوپ

مشاهده پس از رنگ‌آمیزی

پس از رنگ آمیزی اسپرم با رنگ مناسب، بدنه اسپرم قرمز و آکروزوم (acrosome) و دم آن سبز به‌نظر می‌رسد. آکروزوم در بالای سر وجود دارد که به شکل مخروطی به نظر می رسد.

سر اسپرم از اهمیت زیادی برخوردار است زیرا کروموزوم‌ها را حمل می‌کند.

هسته به صورت یک نقطه رنگی دیده می‌شود و همچنین دارای یک واکوئل است.

بعد از سر، قطعه کوتاهی قرار دارد که تمام میتوکندری‌های لازم برای تولید انرژی لازم برای تحرک اسپرم را حمل می‌کند.

دم اسپرم نیز یک ساختار طویل است که حدود ۸۰٪ از کل اسپرم را اشغال می‌کند. دم اسپرم شفاف است و بنابراین تشخیص آن زیر میکروسکوپ کم قدرت دشوار خواهد بود.

جمع‌بندی

در این مطلب ۱۳ چیز جالب در زیر میکروسکوپ را به همراه توضیحی اجمالی از هریک بیان کردیم. همانطور که در قسمت مقدمه نیز گفته شد، کنجکاوی انسان بی حد و مرز است و ما در جهانی زندگی می‌کنیم که پر از شگفتی است. به کمک میکروسکوپ‌ها می‌توان تاحدی پاسخگوی این کنجکاوی انسان بود.

موارد شگفت انگیزی که می‌توان به کمک میکروسکوپ نگاه دقیق‌تری به آن‌ها انداخت، خیلی بیشتر از چیزی است که در این مطلب گفته شده است. برای مشاهده بیشتر این موارد می‌توانید به صفحه اینستاگرام ما (@poleideal) مراجعه کنید.

امیدواریم این مطلب مورد توجه شما قرار گرفته باشد.

شما دوست دارید چه مواردی را زیر میکروسکوپ مشاهده کنید و اطلاعات بیشتری از آن به دست آورید؟

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا