انواع پیپت آزمایشگاهی کدام است و هریک چه کاربردی دارد؟
پیپت آزمایشگاهی یکی از ابزارهای مهم در تمامی آزمایشگاه‌ها است كه به‌منظور برداشتن و يا انتقال اندازه‌ي خاصي از مايع به کار می‌رود. نحوه کار با ابتدایی‌ترین نوع پیپت( قطره چکان) تا پیشرفته‌ترین انواع آن ( میکروپیپت یا سمپلر)، بر دقت نتایج آزمایش تأثیر زیادی دارد. به همین دلیل آشنايي با انواع پيپت آزمايشگاهي از دانش‌های اولیه‌ای است که هر پرسنل آزمایشگاهی به آن نیاز دارد.
در این مطلب قصد داریم انواع مختلف پیپت‌ها و نحوه استفاده از آن‌ها را توضیح دهیم. پس در ادامه با ما همراه باشید.
۱. پیپت دهانه گشاد و دهانه تنگ
پيپت‌ها از نظر دهانه به دو دسته دهانه تنگ و دهانه گشاد تقسيم مي‌شوند. تغيير ابعاد دهانه امکان استفاده از پیپت پرکن‌ها و پوآرهای مختلف را فراهم می‌کند.
در آزمايشگاه‌ها پيپت‌‌هاي دهانه تنگ به‌‌طور عمده مورد استفاده قرار مي‌گیرند.
۲. پیپت TC
پیپت‌های TC، برای ذخیره مایعات (To Contain) و آماده‌سازی محلول طراحی شده‌اند. این نوع پیپت‌ها برای جابه‌جایی و انتقال مایعات درون ظروف دیگر مناسب نیستند. به این معنی که اگر به طور مثال ۵۰ میلی‌لیتر مایع درون یک ظرف شیشه‌ای TC ریخته شود و بخواهیم آن را به ظرف دیگری منتقل کنیم، میزان مایع انتقال یافته کمتر از ۵۰ میلی‌لیتر خواهد بود. زیرا مقداری از مایع به سطح داخلی شیشه می‌چسبد و داخل ظرف باقی می‌ماند.
۳. پیپت TD
از پیپت TDبرای ریختن مایعات در ظروف دیگر استفاده می‌شود. ظروف TD به گونه‌ای طراحی شده‌اند که چنانچه ۵۰ میلی لیتر از نمونه توسط آن‌ها توزیع شود، مقدار منتقل شده برابر با ۵۰ میلی‌لیتر خواهد بود (با احتساب تلورانس ظرف). در حقیقت میزان نمونه‌ای که ممکن است به دیواره‌های داخلی ظرف بچسبد قبلا در میزان خطای ظرف محاسبه شده است.
برخی اوقات و بنابر استانداردهای مختلف ممکن است به جای عبارت TC از IN و به جای عبارت TD از EX استفاده شود.
۴. پیپت پاستور،نوعی پیپت آزمایشگاهی
پیپت پاستور که به آن transfer pipette نیز می‌گویند یکی از انواع پیپت آزمایشگاهی است. پیپت پاستور که اغلب شبیه به قطره چکان است، در آزمایشگاه‌ها کاربرد بسیار گسترده‌ای دارد.
پیپت پاستور ابتدایی‌ترین نوع پیپت است و اغلب برای انتقال مایعاتی استفاده می‌شود که نیاز به دقت بالایی ندارند.
توصیه می‌شود حین استفاده از پیپت پاستور، نکات زیر را رعایت کنید:
- پیپت پاستور آزمایشگاهی یکبار مصرف است. استفاده بیشتر از یک مرتبه، می‌تواند منجر به آلودگی نمونه‌ها شود.
- حین برداشتن نمونه، پپیت پاستور را با زاویه عمود یا ۹۰ درجه بگیرید.
- حین تخلیه نمونه، پیپت پاستور را با زویه ۴۵ درجه نسبت به ظرف نگه دارید.
۵. پیپت سرولوژی
پیش از اینکه به سراغ معرفی پیپت‌های سرولوژی برویم، لازم است کمی در رابطه با پیپت‌های مدرج صحبت کنیم. پیپت‌های مدرج آزایشگاهی همان پیپت‌های شیشه‌ای هستند. این پیپت‌ها به طور کلی به دو دسته تقسیم می‌شوند. پیپت‌های سرولوژی و پیپت‌های مور. در ادامه به معرفی این پیپت‌های آزمایشگاهی خواهیم پرداخت.
پیپت سرولوژی با نام پیپت سرولوژیکال نیز شناخته می‌شود. این پیپت‌ها یا از جنس شیشه یا پلاستیک ( پلی‌استایرن) ساخته می‌شوند. ساختار لوله، باریک و شفاف است. روی بدنه پیپیت ممکن است درجه‌بندی‌هایی در مقیاس‌های مختلف درج شده باشد.
این نوع پیپت آزمایشگاهی با استفاده از دمیدن کار می‌کند. یعنی حین استفاده از آن یا باید از پوآر آزمایشگاهی و یا دستگاه پیپت پرکن استفاده نمود.
حین استفاده از پیپت سرولوژی به روش زیر عمل کنید:
- پیپت را وارد ظرف حاوی محلول کنید.
- پوآر یا پپیت پرکن را به انتهای پیپت وصل کنید و حجم برداری را انجام دهید.
- سطح هلالی شکل مایع در پیپت، مقدار ان را نشان می‌دهد.
۶. پيپت مور
پیپت Mohr به عنوان پیپت مدرج نیز شناخته می‌شود. تفاوت آن با پیپت سرولوژی در این است که درجه بندی آن تا انتهای پیپت قرار دارد.
۷. پیپت ژوژه یا حباب دار
پیپت ژوژه در آزمایشگاه با نام پپیت حجمی یا حباب دار نیز شناخته می‌شود. به طور کلی، پیپت حجمی در آزمایشگاه‌های شیمی کاربرد زیادی دارد. این نوع پیپت آزمایشگاهی را می‌توان در اکثر مدارس، دانشگاه‌ها و آزمایشگاه‌های حرفه‌ای یافت. پیپت ژوژه در طیف وسیعی از ابعاد در دسترس است. از اين نوع پيپت براي اندازه گيري دقيق و ارائه تنها يك حجم خاص استفاده می‌شود.
۸. پیپت ملانژور
پیپت ملانژور برای رقیق کردن نمونه خون استفاده می‌شود. این پیپت دو نوع سفید و قرمز عرضه می‌شود. پپیت ملانژور سفید برای گلبول‌های سفید و پپیت ملانژور قرمز برای کگلبول‌های قرمز مناسب است.
پیپت ملانژور از یک قسمت موئینه و یک قسمت حبابدار تشکیل شده است. داخل حباب یک گرانول وجود دارد که برای مخلوط کردن خون با مایع رقیق کننده مورد استفاده قرار می‌گیرد.
پیپت مخصوص شمارش گلبول‌های قرمز می‌تواند خون را به نسبت ۱ به ۲۰۰ رقیق کند. ملانژور مخصوص شمارش گلبول‌های سفید می‌تواند خون را به نسبت ۱ به ۲۰ رقیق نماید.
۹. سمپلر تک کاناله، نوعی پیپت آزمایشگاهی
سمپلرهای تک کاناله یکی دیگر از انواع پیپت آزمایشگاهی هستند. این سمپلرها در دو مدل حجم ثابت و حجم متغیر عرضه می‌شوند. مکانیزم کارکرد آن‌ها نیز متفاوت است. به‌گونه‌ای که به دو دسته پیپت air displacemnent (جابه‌جایی هوا) و positive displacement (جابه‌جایی مثبت) تقسیم می‌شوند.
سمپلر یا میکروپیپت، جزء ابزار دقیق آزمایشگاهی محسوب می‌شوند. به همین دلیل کار با آن‌ها نیازمند تمرین و کسب مهارت است.
مشاهده ویدیو نکات حجم برداری با سمپلر آزمایشگاهی
۱۰. سمپلرهای چندکاناله
سمپلرهای چندکاناله یکی دیگر از انواع پیپت آزمایشگاهی هستند. فناوری و تکنیک کار با سمپلرهای چندکاناله، مشابه سمپلرهای تک کاناله است. با این تفاوت که به صورت همزمان می‌توان چندین نوک سمپلر را از نمونه پر کرد. از آنجایی که مایع به طور همزمان از یک ظف نمونه به چندین نوک سمپلر وارد می‌شود، باید اطمینان حاصل کنید که سطوح مایع آسپیره‌شده معادل هستند. سپس می‌توان مایع را در لوله‌ها یا پلیت‌ها توزیع کرد.
۱۱. پیپت‌های تکرار کننده
پیپت‌های تکرار کننده یا دیسپنسرهای آزمایشگاهی یکی دیگر از انواع پیپت آزمایشگاهی هستند. این نوع پیپت‌ها به کاربران این امکان را می‌دهند که حجم دقیق مایع را یکبار و بدون نیاز به چندین بار آسپیراسیون، در ظروف مورد نظر پخش کنند. به همین دلیل انتخابی ایده‌آل برای پلیت‌های چند حفره‌ای هستند. دیسپنسرهای آزمایشگاهی هم در مدل مکانیکی و هم الکترونیکی عرضه می‌شود.
سخن پایانی
همانطور که گفته شد، پیپت آزمایشگاهی یکی از رایج‌ترین ابزارهای آزمایشگاهی است. اگر در آزمایشگاه کار می‌کنید، ممکن است دیدن انواع مختلف پیپت گیج کننده باشد. به همین دلیل در این مطلب سعی کردیم به معرفی انواع پیپت آزمایشگاهی بپردازیم. امیدواریم این مطلب مورد توجه شما قرار گرفته باشد.
