جهت کمک به تشخیص و نظارت بر درمان تومور کارسینوئید که موجب تولید سروتونین می‌شود.
یک نمونه ادرار ۲۴ ساعته، همچنین به ندرت یک نمونه ادرار تصادفی یا نمونه خون که از ورید گرفته شود.
ممکن است از شما خواسته شود که قبل از انجام این آزمایش از مصرف برخی غذاها و داروها خودداری کنید. (برای جزئیات بیشتر به بخش "چه چیزی در این تست آزمایش می شود؟" مراجعه کنید).
hydroxyindoleacetic acidــ5 یا (HIAAــ5) محصول تجزیه اولیه (متابولیت) سروتونین، که یک ماده شیمیایی (انتقال دهنده عصبی) است و پیام‌ها را بین سلول‌های عصبی منتقل می‌کند. این آزمایش میزان HIAAــ5 را در ادرار یا خون اندازه گیری می‌کند. سروتونین به‌صورت عمده توسط مغز و همچنین سلول‌های خاصی در مجاری برونش (ریه‌ها) و دستگاه گوارش تولید می‌شود. این ماده به انتقال تکانه‌های عصبی و انقباض رگ‌های خونی کمک می‌کند، در چرخه بیداری و خواب شرکت می‌کند و بر روحیه (حالت یا احوال) فرد تأثیر می‌گذارد. بعد از استفاده توسط بدن، سروتونین در کبد تجزیه می‌شود و متابولیت های آن شامل HIAAــ5 از طریق ادرار دفع می‌شود. به طور معمول، فقط مقدار کمی از HIAAــ5 در ادرار وجود دارد.
مقادیر زیاد سروتونین و HIAAــ5 ممکن است توسط برخی تومورهای کارسینوئید تولید شود. تومورهای کارسینوئید توده‌های غده‌ای عصبی (نورواندوکرین) سرطانی یا غیر سرطانی با رشد آهسته هستند که می‌توانند در دستگاه گوارش به ویژه در آپاندیس، و در ریه‌ها ایجاد شوند.
از هر ۳ تومور کارسینوئید حدود ۲ مورد در دستگاه گوارش یافت می‌شود واکثر آنچه باقی می‌ماند در ریه‌ها دیده می‌شود، اگرچه ممکن است روی سایر اندام‌ها نیز تأثیر بگذارد.
برطبق گزارش انجمن سرطان آمریكا، سالیانه حدود ۸۰۰۰ مورد تومورها یا کنسرهای نورواندوکرین كه از دستگاه گوارش شروع می‌شود و ۲۰۰۰ تا ۴۰۰۰ مورد نیز از ریه‌ها شروع می‌شود در ایالات متحده تشخیص داده می‌شوند. آمار واقعی این تومورها باید بیشتر باشد، اما بیشتر آن‌ها کوچک باقی مانده و هیچ علائمی ایجاد نمی‌کنند. هنگامی که تومورهای کارسینوئید در بیماران بدون علامت در طی اقدامات جراحی و یا دلایل دیگر کشف می‌شود، آن‌ها را تومورهای "اتفاقی" می‌نامند. درصد کمی از این تومورها ممکن است در نهایت به اندازه کافی بزرگ شوند و باعث انسداد در روده‌ها یا لوله‌های برونش ریه شوند.
حدود ۱۰٪ از تومورهای کارسینوئید، که به‌صورت اولیه در مجاری دستگاه گوارش پیدا شده‌اند و بر کبد تاثیر می‌گذارند، سروتونین کافی تولید می‌کنند تا علائمی مانند برافروختگی صورت، اسهال، ضربان قلب سریع و خس خس سینه ایجاد کند، که به آن‌ها سندرم کارسینوئید گفته می‌شود. سروتونین که باعث سندرم کارسینوئید می‌شود ممکن است به طور مداوم یا متناوب آزاد و رها شود و منجر به افزایش قابل توجه مقادیر HIAAــ5 در خون و ادرار شود.
نمونه چگونه برای انجام آزمایش جمع آوری می‌شود؟
یک نمونه ادرار ۲۴ ساعته برای آزمایش HIAAــ5 ارجح است زیرا سطح متابولیت ممکن است در طول شبانه روز متفاوت باشد. برای جمع آوری ادرار ۲۴ ساعته، تمام ادرار تولید شده در یک دوره ۲۴ساعته باید جمع‌آوری گردد . بهتر است نمونه را در یک مکان تاریک و خنک مانند یخچال نگهداری کنید. نمونه ادرار رندوم نیز گاهی آزمایش می‌شود، که البته به همراه با سطح کراتینین ادرار، هنگامی که نمونه ۲۴ ساعته امکان پذیر نیست، آزمایش می‌شود.آزمایش بر روی نمونه ادرار رندوم دقیق نیست و اگر HIAAــ5 اضافی به طور متناوب آزاد شود ، ممکن است از دست برود و این حالت تشخیص داده نشود. گاهی اوقات برای انجام این آزمایش از ورید بازو نمونه خون گرفته می‌شود و آزمایش بر روی نمونه خون انجام می‌شود.
آیا برای اطمینان از کیفیت نمونه به آماده سازی خاصی جهت انجام این آزمایش نیاز است؟
رعایت برخی نکات برای نتایج دقیق HIAAــ5 مهم است. غذاهای سرشار از سروتونین مانند آووکادو موز، آناناس، آلو، طالبی، گریپ فروت، یک‌نوع موز که به‌صورت پخته خورده می‌شود (پلانتین)، خربزه، میوه‌های کیوی، گردو، آجیل‌ها، کره‌ها (مثل کره بادام زمینی)، گردوی آمریکایی، گوجه فرنگی و بادمجان‌ها می‌توانند در اندازه گیری HIAAــ5 تداخل ایجاد کنند و باید از مصرف آن‌ها از ۳ روز قبل از انجام آزمایش و نیز در جریان جمع آوری (نمونه ادرار) خودداری شود. همچنین داروهای متنوعی وجود دارد که می‌توانند بر متابولیسم سروتونین و در نتیجه آزمایش HIAAــ5 تأثیر بگذارند. لازم است که قبل از کاهش یا قطع هر دارویی با پزشک خود مشورت کنید. برخی از آزمایشگاه‌ها قبل از جمع آوری نمونه‌های خون، درخواست یک شب ناشتایی دارند.
مقادیر مرجع
مقدار طبیعی 5- هیدروکسی اندول استیک اسید در ادرار ۲۴ ساعته کمتر از ۶ میلی گرم است.
تفسیر نتایج
سطوح بشدت افزایش یافته‌ی این متابولیت احتمالا بیش از ۲۰۰تا ۶۰۰میلی گرم در ادرار ۲۴ساعته می‌تواند بیانگر وجود تومور کارسینوئید باشد. البته از آنجا که این تومورها از نظر ترشح و ذخیره سروتونین تفاوت می‌کنند، ممکن است در برخی از بیماران سطوح افزایش یافته مشاهده نشود و در اینگونه موارد آزمایش‌های مجدد لازم خواهد بود.
آزمایش 5-هیدروکسی اندول استیک اسید (HIAAــ5) برای کمک به تشخیص و نظارت بر تومورهای کارسینوئید استفاده می‌شود. ممکن است به تنهایی یا همراه با سطح سروتونین خون و یا سطح کروموگرانین A درخواست شود.
این آزمایش در درجه اول هنگامی انجام می‌شود که علایم و نشانه‌هایی از تومور کارسینوئید در فرد بیمار مشاهده شود. برخی از علایم عبارتند از:
این آزمایش همچنین ممکن است در فواصل زمانی که نظارت بر اثربخشی درمان تومور کارسینوئید انجام می‌شود، درخواست گردد.
در صورت بروز علائم سندرم کارسینوئید، سطح HIAAــ5 به‌طور قابل توجهی افزایش می یابد که مطرح کننده تومور کارسینوئید است ولی ارزش تشخیصی برای آن ندارد. برای تشخیص وضعیت، باید محل خود تومور مشخص شده، نمونه برداری (بیوپسی) شود و توسط یک پاتولوژیست بررسی گردد. پزشک معالج اغلب نتیجه آزمایش غیر طبیعی را با آزمایش اسکن تصویربرداری برای کمک به تعیین مکان تومور (های) موجود، پیگیری می‌کند. حتی اگر سطح HIAAــ5 طبیعی باشد، ممکن است فرد همچنان مشکوک به داشتن تومور کارسینوئید باشد. بعضی از تومورهای کارسینوئید سروتونین تولید نمی‌کنند یا فقط به طور متناوب تولید می‌کنند. اگر شما هیچ علامتی ندارید و سطح HIAAــ5 نرمال است، بعید به نظر می‌رسد که تومور کارسینوئیدی داشته باشید که سروتونین تولید کند.
اگر جهت درمان تومور کارسینوئید تحت نظر هستید، کاهش سطح HIAAــ5 نشان دهنده پاسخ به درمان است، در حالی که افزایش سطح نشان می‌دهد که درمان موفقیت آمیز نبوده است.
انواع مختلفی از داروها وجود دارد که می‌تواند در آزمایش HIAAــ5 تأثیر بگذارد.
قبل از کاهش یا قطع هر دارویی باید با پزشک خود مشورت کنید.
اگر دارویی باشد که بتواند مقدار سروتونین و HIAAــ5 را کم یا زیاد کند، ممکن است نتایج آزمایش شما تحت تأثیر قرار گیرد. با این حال، این به پزشک شما بستگی دارد و باید تصمیم بگیرد که آیا می‌توان قبل و در حین جمع آوری آزمایش، داروی شما را به‌طور ایمن قطع کند یا خیر .اگر لازم است در حال مصرف دارو باشید آنگاه پزشک معالج شما نتایج آزمایش را باتوجه به این شرایط تفسیر می‌کند.
هر فردی و در هر سنی می‌تواند به تومور کارسینوئید مبتلا شود اما طبق آمار جامعه انجمن سرطان آمریکا، میانگین سنی در تشخیص این وضعیت معمولاً در اوایل دهه ۶۰ زندگی فرد است. افرادی که سابقه خانوادگی نئوپلازی غدد درون ریز چندگانه (MEN1) دارند (یک بیماری ژنتیکی که خطر ابتلا به تومور در غدد سیستم غدد درون ریز را افزایش می‌دهد) ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ایجاد تومور کارسینوئید باشند.
سطح HIAAــ5 در ادرار در طول روز متفاوت است. با جمع آوری کل ادرار به مدت ۲۴ ساعت می‌توان مقدار متوسط HIAAــ5 موجود در ادرار را در کل روز بدست آورد و افزایش احتمالی HIAAــ5 را با سهولت بیشتری نسبت به یک نمونه رندوم ادرار تشخیص داد.