همچنین به عنوان بخشی از ارزیابی قبل از جراحی یا سایر روشهای تهاجمی پزشکی، مورد استفاده قرار میگیرد.
وقتی خونریزی غیرقابل توجیه وجود دارد، و یا هنگامیکه خطر لخته شدن خون و یا سقط مکرر (سابقهی سقط جنین) وجود دارد. گاهی اوقات هنگامی که شما تحت درمان با داروی ضدانعقادی هپارین هستید، همچنین قبل از یک عمل جراحی برنامهریزی شده، مورد استفاده قرار میگیرد.
نمونه خون که از ورید بازو گرفته میشود .
خیر؛ با این حال یک وعده غذایی پرچرب قبل از خونگیری ممکن است در آزمایش اختلال ایجاد کند و باید از آن اجتناب شود.
زمان ترومبوپلاستین نسبی (PTT؛ همچنین به عنوان ترومبوپلاستین نسبی فعال شده (aPTT) نیز شناخته میشود) یک آزمایش غربالگری است که توانایی تشکیل لختههای خون را ارزیابی میکند. این آزمایش تشکیل لخته در نمونه خون (در شرایط آزمایشگاهی) بعد از افزودن مواد (معرف) را بر حسب ثانیه اندازهگیری میکند. PTT مقدار و عملکرد پروتئینهای خاصی را در خون ارزیابی میکند که به آنها فاکتورهای انعقادی گفته میشد و بخش مهمی از تشکیل لخته خون هستند.
وقتی بافت (های) بدن یا دیواره رگهای خونی آسیب میبینند، خونریزی رخ میدهد و فرایندی به نام هموستاز آغاز میشود. ابتدا سلولهای کوچکی به نام پلاکت به این ناحیه میچسبند و سپس در محل آسیب تجمع مییابند. در همان زمان، فرآیندی به نام آبشار انعقادی آغاز میشود و عوامل انعقادی بصورت مرحله به مرحله فعال میشوند. از طریق واکنشهای آبشاری، رشتههایی به نام فیبرین تشکیل میشوند و به صورت شبکهای متصل میشوند و به محل آسیب میچسبند و آن را تثبیت میکنند. این حالت یک لخته خون پایدار ایجاد می کند تا صدمات عروق خونی را از بین ببرد و از ادامهی خونریزی جلوگیری کند و به مناطق آسیب دیده زمان می دهد تا بهبود یابند.
هر قسمت از این فرآیند هموستاتیک باید به درستی کار کند و به مقدار کافی نیز وجود داشته باشد تا لخته خون بشکل نرمال تشکیل شود. اگر میزان یک یا چند عامل خیلی کم باشد، یا اگر عوامل نتوانند کار خود را به درستی انجام دهند، در این صورت ممکن است لخته پایدار ایجاد نشود و خونریزی ادامه یابد.
نتیجه این آزمایش با یک دامنه مرجع طبیعی مقایسه میشود. اگر لخته شدن PTT بیش از حد معمول طول بکشد، PTT "طولانی مدت" گفته میشود.
اغلب آزمایش PTT (برای بررسی مشکلات مربوط به خونریزی یا لخته شدن خون (و به عنوان مثال ارزیابی قبل از عمل) به همراه آزمایش زمان پروترومبین (PT) درخواست داده میشود. پزشک نتایج هر دو آزمایش را ارزیابی میکند تا در رد یا تعیین علت خونریزی یا اختلال لخته شدن، به نتیجه برسد.
اکنون مشخص شده است که آزمایشهای انعقادی مانند PT و PTT براساس آنچه به طور مصنوعی در محیط آزمایشگاه اتفاق میافتد (in vitro) است و بنابراین لزوما آنچه را که در بدن اتفاق میافتد، منعکس نمیکند (in vivo). با این وجود میتوان از آنها برای ارزیابی برخی از اجزای سیستم هموستاز استفاده کرد. آزمایشهای PTT و PT هر یک فاکتورهای انعقادی را که بخشی از گروههای مختلف مسیرهای واکنش شیمیایی آبشاری هستند بنامهای مسیرهای داخلی، خارجی و مشترک ارزیابی میکنند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در این باره، به تست آبشار انعقادی مراجعه کنید.
PTT در درجه اول برای بررسی خونریزی یا لخته شدن بدون علت مشخص استفاده میشود. ممکن است به همراه زمان پروترومبین (PT / INR)، برای ارزیابی فرآیندی که بدن برای ایجاد لختههای خون برای جلوگیری از خونریزی استفاده میکند، درخواست داده شود. این آزمایشات معمولا آغازگر اقداماتی برای بررسی علل خونریزی یا اختلالات لخته شدنِ خون است.
با ارزیابی نتایج دو آزمایش، پزشک میتواند سرنخهایی را در مورد وجود اختلال در روند لخته شدن یا خونریزی بدست آورد. PTT و PT آزمایشات تشخیصی نیستند اما معمولا اطلاعاتی را در مورد نیاز به آزمایشهای بیشتر ارائه میدهند.
برخی از موارد استفاده از PTT عبارتند از:
PTT ممکن است همراه با آزمایشهای دیگر مانند PT در موارد زیر درخواست داده شود:
PTT ممکن است در موارد زیر درخواست داده شود:
نتایج PTT معمولاً بر حسب ثانیه گزارش میشود.
یک نتیجه PTT که در محدودهی نرمال مرجع آزمایشگاهی قرار دارد، معمولا عملکرد طبیعی سیستم انعقادی را نشان میدهد. با این حال حتی با یک نتیجه PTT طبیعی، کمبود خفیف تا متوسط یک عامل انعقادی ممکن است وجود داشته باشد. تا زمانی که سطوح فاکتورهای انعقادی به ۳۰ درصد تا ۴۰ درصد حد نرمال کاهش نیابد زمان PTT طولانی نمیشود. از طرف دیگر، آنتی بادی ضد انعقاد لوپوس ممکن است وجود داشته باشد اما ممکن است نتیجه تست PTT را طولانی نکند. اگر به وجود ضد انعقاد لوپوس( LA ) مشکوک باشیم، میتوانیم از تست حساستر (PTT حساس به LA ) یا میتوان از تست Russell viper venom time (DRVVT) برای آزمایش استفاده کرد. (برای اطلاعات بیشتر در مورد PTT حساس به LA، به قسمت زیرین مراجعه کنید).
PTT طولانی مدت به این معنی است که لخته شدن بیش از حد طبیعی طول میکشد و ممکن است به دلایل مختلفی باشد.
PTT طولانی مدت ممکن است به دلیل موارد زیر باشد:
شرایط زمینهای که باعث کم شدن فاکتورهای لخته شدن میشوند، مانند:
بیماری کبد – بیشتر فاکتورهای انعقادی توسط کبد تولید میشوند، بنابراین بیماری کبدی ممکن است باعث زمان طولانی در آزمایشات PT و PTT شود. با این حال احتمال طولانی شدن PT نسبت به PTT بیشتر است.
کمبود ویتامین K – ویتامین K برای تشکیل چندین فاکتور انعقادی ضروری است. کمبود ویتامین K نادر است اما میتواند ناشی از رژیم غذایی بسیار ضعیف، اختلالات سوء جذب و یا استفاده طولانی مدت از برخی آنتی بیوتیکها باشد. احتمال طولانی شدن PT نسبت به PTT بیشتر است.
کمبود های ارثی فاکتور انعقادی که کمتر شایع هستند :
یک مهار کننده غیر اختصاصی مانند ضد انعقاد لوپوس - این یک اتوآنتی بادی (آنتی بادی ضد فسفولیپید) است که با PTT تداخل میکند زیرا موادی به نام فسفولیپیدها را که در PTT استفاده میشود، هدف قرار میدهد. اگرچه میتوانند نتیجه PTT را طولانی کنند، اما در بدن با لخته شدن بیش از حد مرتبط هستند. فردی که این آنتی بادیها را تولید میکند ممکن است بیشتر در معرض خطر لخته شدن خون باشد. (برای جزئیات بیشتر به تست آنتی بادیهای آنتی فسفولیپید مراجعه کنید.)
یک بازدارنده خاص - اگرچه نسبتا نادر است اما آنتی بادیهایی هستند که به طور ویژه فاکتورهای انعقادی خاصی را هدف قرار میدهند (که به عنوان مهار کننده فاکتور خاص شناخته میشود) و بر عملکرد آنها تأثیر میگذارد. به عنوان مثال آنتی بادی فاکتور VIII را هدف قرار میدهد. مهار کنندههای فاکتور خاص میتوانند باعث خونریزی شدید شوند.
هپارین - یک داروی ضد انعقاد است و زمان PTT را طولانی میکند، یا به عنوان یک آلوده کننده نمونه یا به عنوان بخشی از درمان ضد انعقاد، مورد استفاده قرار میگیرد. برای درمان ضد انعقادی، PTT هدف اغلب حدود ۱/۵ تا ۲/۵ برابر بیشتر از سطح قبل از درمان یک فرد است. PTT همچنان برای نظارت بر هپارین درمانی استاندارد، استفاده میشود.
درمان ضد انعقادی با وارفارین PTT-(Coumadin®) برای نظارت بر درمان وارفارین استفاده نمیشود، اما PTT ممکن است توسط وارفارین در دوزهای بالا طولانی شود. به طور معمول از آزمایش زمان پروترومبین / نسبت نرمال شده بین المللی (PT / INR) برای نظارت بر درمان وارفارین استفاده میشود.
داروهای ضد انعقاد دیگر - درمان ضد انعقاد با مهار کننده مستقیم ترومبین (به عنوان مثال آرگاتروبان، دابیگاتران) یا مهار کننده فاکتور مستقیم Xa (به عنوان مثال ریواروکسابان، آپیکسابان)
سطح طولانی مدت PTT همچنین ممکن است با انواع خاصی از سرطان خون، خونریزی بیش از حد در زنان باردار قبل یا بعد از زایمان یا سقط های مکرر دیده شود.
نتایج PTT با نتایج PT اغلب در تعیین اینکه چه شرایطی ممکن است وجود داشته باشد مورد تفسیر قرار میگیرند.
حالات و علل شایع |
نتیجه PTT |
نتیجه PT |
بیماری کبدی، کمبود ویتامین کا ، نقص یا کاهش فاکتورVII، DIC مزمن، وارفارین یا آنتاگونیستهای دیگر ویتامین کا(بعنوان مثال برودیفاکوم در برخی کانابینوئیدها) |
نرمال |
طولانی |
هموفیلی A یا B(نقص یا کاهش فاکتورVIII یا IX)، یا کمبود فاکتور XI ، بیماری فون ویلبراند (فرم شدید)، کمبود فاکتور XII ، یا حضور ضدانعقاد لوپوس |
طولانی |
نرمال |
نقص یا کاهش فاکتور I(فیبرینوژن)، II(پروترومبین)، V یا X ، بیماری شدید کبدی، DIC حاد |
طولانی |
طولانی |
ممکن است نشان دهندهی هموستاز نرمال باشد، اگرچه PT و PTTمیتوانند در حالاتی مثل کمبودهای خفیف در سایر فاکتورها و نیز در فرم خفیف بیماری فون ویلبراند نرمال باشند. تست های دیگر ممکن است برای تشخیص این حالات ضرورت یابند. |
نرمال یا کمی طولانی شده |
نرمال |
زمان PTT کوتاهتر ممکن است به دلیل موارد زیر باشد:
PTT حساس به LA (LA-PTT یا PTT-LA) نوعی PTT است که برای ارزیابی وجود آنتی بادی ضد انعقاد لوپوس (LA)، یعنی آنتی بادی که با رخدادهای انعقاد خون و سقطهای مکرر ارتباط دارد، طراحی شده است. LA-PTT از معرفی که حاوی مقدار کمی فسفولیپید است استفاده میکند که برای تشخیص آنتی بادیهای ضد انعقاد لوپوس بهینه شده است و بنابراین نسبت به ضدانعقاد لوپوس حساسیت بیشتری دارد. این آزمایش بر اساس این اصل است که ضد انعقاد لوپوس به فسفولیپیدهایی متصل میشود که به عنوان یکی از معرفهای آزمایش PTT استفاده میشود و باعث طولانی شدن غیرطبیعی مدت زمان انعقاد میشود.
برای اطلاعات بیشتر در این موضوع، به تست آزمایش ضد انعقاد لوپوس مراجعه کنید.
نمونههایی از آزمایشهای دیگر که ممکن است همراه با PTT یا پیگیری نتایج غیر عادی انجام شود عبارتند از:
در چند موقعیت اینگونه نیست :
- هنگامی که از دوزهای بسیار بالای هپارین استفاده میشود، همانطور که ممکن است در طی جراحی قلب باز رخ دهد، PTT حساسیت خود را از دست میدهد و لخته نمیشود. در این سطح شدید ضد انعقاد، از زمان لخته شدن فعال (ACT) میتوان به عنوان یک ابزار نظارت استفاده کرد.
- اکنون برخی از بیمارستانها با استفاده از آزمایش ضد فاکتور کروموژنیک Xa به جای PTT، درمان هپارین استاندارد (جزء جزء نشده) را کنترل میکنند.
- هپارین با وزن مولکولی کم (LMWH) نوعی هپارین با سرعت عمل است که اغلب در درمان شرایطی مانند پیشگیری از ترومبوز ورید عمقی (DVT) استفاده میشود. اگرچه به طور کلی نیازی به نظارت نیست، اما اگر بخواهد نظارتی انجام شود باید با استفاده از آزمایش ضد فاکتور Xa این کار انجام گیرد زیرا LMWH معمولاً PTT را طولانی نمیکند.
- برای افرادی که دارای ضد انعقاد لوپوس و لخته شدن و همچنین تحت درمان با هپارین هستند، PTT قابل اطمینان نیست. بنابراین باید از آزمایش ضد فاکتور Xa برای نظارت بر هپارین درمانی آنها استفاده شود.
PTT چیزی نیست که بتوانید از طریق تغییر در سبک زندگی تغییر دهید (مگر اینکه کمبود ویتامین K داشته باشید). این انعکاسی از یکپارچگی سیستم انعقاد خون بدن شما است. اگر PTT شما به دلیل کمبود فاکتورهای اکتسابی طولانی شود، پرداختن به شرایط زمینهای ممکن است نتایج را به حدود نرمال برساند. اگر به دلیل شرایط موقت یا حاد طولانی شوند، باید با برطرف شدن شرایط حاد، خود به خود به حالت عادی برگردند. ناهنجاریها یا کمبودهای انعقادی ارثی باید بدقت نظارت شوند و کمبود فاکتور انعقادی مربوطه بطور مکرر تامین شود.
دو داروی ضد انعقاد که اغلب استفاده میشوند، هپارین با وزن مولکولی کم (LMWH) و داناپاروئید، ممکن است PTT را طولانی نکنند و در صورت وجود، باید با استفاده از روش آنتی فاکتور هپارین Xa پایش و نظارت شوند.
عوامل مختلفی میتوانند بر نتایج PTT و تفسیر نتایج آزمایش تأثیر بگذارند:
آدرس: تهران، خیابان استاد مطهری، بعد از خیابان مفتح، خیابان جهانتاب، خیابان نقدی، پلاك ۱۲، طبقه اول
کد پستی: ۱۵۷۶۶۳۵۷۱۴
صندوق پستی: ۱۵۸۷۵۹۴۸۳
تلفن: ۰۲۱۸۸۵۴۵۹۲۲
فکس: ۸۸۷۶۷۱۵۹ - ۸۸۷۶۵۵۶۱