آزمایش گاسترین

آزمایش گاسترین در ابتدا برای کمک به تشخیص تولید بیش از حد گاسترین و اسید معده استفاده می‌شود. این دارو برای کمک به تشخیص تومورهای تولید کننده گاسترین به نام گاسترینوما، سندرم زولینگر-الیسون و هیپرپلازی سلول‌های G استفاده می‌شود. سلول‌های G سلول‌های ویژه‌ای در معده هستند که گاسترین تولید می‌کنند، که به نوبه خود تولید اسید معده را افزایش می‌دهد.

از تست گاسترین نیز ممکن است برای پایش بر عود، به‌دنبال برداشتن گاسترینوما از طریق جراحی استفاده شود.

بنابراین اگر نتیجه آزمایش اولیه گاسترین ​​افزایش متوسطی داشته باشد اما به طور قابل توجهی بالا نرود و پزشک شک کند که علائم فرد به علت گاسترینوما است، ممکن است از یک تست تحریک گاسترین جهت به‌دست آوردن اطلاعات بیشتر استفاده شود. این روش شامل جمع آوری یک نمونه گاسترین پایه، تجویز یک ماده شیمیایی به بیمار (به طور معمول هورمون سکرتین) برای تحریک تولید گاسترین و سپس گرفتن نمونه‌های خون بیشتری در فواصل زمانی مشخص برای آزمایش گاسترین است. در سایر علل (خوش خیم) افزایش گاسترین پس از تجویز سکرتین افزایشی وجود نخواهد داشت.

ممکن است گاهی اوقات اندازه گیری سطح pH اسید معده همراه و یا بعد از آزمایش گاسترین برای کمک به تشخیص سندرم زولینگر- الیسون درخواست شود.

• هنگامی که فرد دچار اسهال، درد شکم یا زخم‌های مکرر معده است که به درمان پاسخ نمی‌دهند و پزشک مشکوک شود که این موضوع به دلیل تولید بیش از حد گاسترین است، ممکن است آزمایش گاسترین درخواست شود.
• هنگامی که سطح گاسترین به طور متوسط ​​افزایش یابد و پزشک مشکوک به گاسترینوما باشد، ممکن است آزمایش تحریک گاسترین انجام شود.
• وقتی تومور تولید کننده گاسترین برداشته شد، ممکن است آزمایش گاسترین به‌صورت دوره‌ای به عنوان آزمایش غربالگری برای کنترل عود درخواست شود.

سطح پایین یا طبیعی گاسترین در خون به طور معمول نگران کننده نیست.

سطوح متوسط ​​افزایش یافته ممکن است با انواع بیماری‌ها مانند سندرم زولینگر- الیسون، هیپرپلازی سلول G، ورم معده آتروفیک مزمن (بیماری ناشی از التهاب طولانی مدت پوشش داخلی معده که منجر به از دست دادن سلول‌های تولید کننده اسید شود)، آنمی پرنیشیوز، انسداد پیلوری (انسداد در محل اتصال معده و اثنی عشر) و نارسایی مزمن کلیه مرتبط باشد.

میزان بسیار بالای گاسترین در افراد علامت‌دار و غلظت گاسترین که به‌طور قابل توجهی در طی آزمایش تحریک گاسترین افزایش می‌یابد، احتمال ابتلای فرد به سندرم زولینگر- الیسون و یک یا چند گاسترینوما را نشان می‌دهد. آزمایش‌های تصویربرداری ممکن است به عنوان پیگیری برای غلظت‌های بالای گاسترین برای تعیین محل گاسترینوما (ها) انجام شود. مقدار گاسترین تولید شده به اندازه تومور یا تعداد تومورها ارتباط ندارد. حتی تومورهای کوچک نیز می‌توانند مقادیر زیادی گاسترین تولید کنند.

سطح گاسترین که پس از جراحی برداشتن گاسترینوما در ابتدا کم بود و سپس افزایش می‌یابد، می‌تواند عود تومور را نشان دهد. غلظت‌هایی که پس از درمان کاهش نمی‌یابند، ممکن است نشانه این باشد که درمان کاملاً موثر نبوده است.

گاسترینوماها می‌تواند هر کسی را تحت تأثیر قرار بدهند، اما افرادی که دارای وضعیت ارثی به نام MEN-1 هستند (نئوپلازی اندوکرینی متعدد، نوع 1) در معرض خطر بیشتری هستند. این افراد تغییرات ژنتیکی دارند که خطر ابتلا به تومور در لوزالمعده یا غدد درون ریز دیگر را در طول زندگی افزایش می‌دهد.

توجه به این نکته ضروری است که بیشتر زخم‌های معده به دلیل گاسترینوما نیستند. آن‌ها معمولاً با عفونت‌های هلیکوباکتر پیلوری و گاهی اوقات با استفاده از داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن همراه هستند.

سطح گاسترین معمولاً با افزایش سن و با استفاده طولانی مدت از داروهایی مانند آنتی اسیدها و بازدارنده‌های پمپ پروتون که تولید اسید معده را خنثی یا مهار می‌کنند، افزایش می‌یابد. همچنین در افرادی که ناشتا نیستند به طور معمول افزایش می‌یابد. افزایش غلظت گاسترین با افزایش سن ممکن است کاهش کلی توانایی تولید اسید معده را منعکس کند.

سطوح خونی گاسترین از یک ریتم شبانه روزی پیروی می‌کند. به این معنی است که در حدود ۳ تا ۷ صبح در کم‌ترین حد خود می‌باشد و غلظت هورمون در طول روز بیشتر خواهد بود و در پاسخ به وعده‌های غذایی نوسان خواهد داشت.

سندرم زولینگر-الیسون یک بیماری نادر در دستگاه گوارش است. این بیماری با زخم‌های مکرر و شدید معده، دوازدهه یا قسمت فوقانی روده کوچک مشخص می‌شود. این زخم‌ها به دلیل افزایش زیاد اسید معده به دلیل مقادیر بالای گاسترین، هورمونی که تولید اسید معده را تحریک می‌کند، ایجاد می‌شوند. در زولینگر- الیسون، سطوح بالای گاسترین در اثر تومورهای تولید کننده گاسترین به نام گاسترینوما ایجاد می‌شود که معمولاً در دودنوم (اثنی عشر) ایجاد می‌شوند اما در لوزالمعده و به ندرت در سایر قسمت‌های بدن یافت می‌شوند. بیش از نیمی از آن‌ها بدخیم هستند و می‌توانند به سایر قسمت‌های بدن مانند کبد متاستاز دهند. تومورها باید با جراحی برداشته شوند و گاهی اوقات برداشتن کامل معده برای کنترل تولید اسید ضروری است. 

تست گاسترین با استفاده از تجهیزات تخصصی در آزمایشگاه انجام می‌شود و هر آزمایشگاهی تست گاسترین را انجام نمی‌دهد. در بعضی موارد، ممکن است نیاز باشد که نمونه شما به آزمایشگاه مرجع ارسال شود و نتایج ممکن است چند روز طول بکشد.

داروهای معده مانند مهار کننده‌های پمپ پروتون ممکن است به عنوان بخشی از درمان شما تجویز شوند، اما تشخیص بیماری زمینه‌ای مهم است. اگرچه گاسترینوما نادر است، اما بیش از نیمی از آن‌ها سرطانی هستند و می‌توانند به سایر قسمت‌های بدن سرایت کنند.