آزمایش آلدوسترون و رنین

آزمایش آلدوسترون و رنین برای ارزیابی اینکه آیا غدد فوق کلیوی مقادیر مناسب آلدوسترون تولید می‌کنند و یا بررسی علل احتمالی افزایش یا کاهش تولید آن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. آلدوسترون ممکن است در خون یا در یک نمونه ادرار ۲۴ ساعته اندازه‌گیری شود (که میزان آلدوسترون دفع شده در ادرار در طول روز را اندازه‌گیری می‌کند). رنین همیشه در خون اندازه‌گیری می‌شود.

انجام این آزمایشات در آلدوسترونیسم اولیه که به عنوان سندرم کان شناخته می‌شود و باعث فشار خون می‌گردد، بسیار مفید است. اگر نتیجه آزمایش مثبت باشد، تولید آلدوسترون ممکن است با آزمایش بعدی (تست) تحریک و سرکوب ارزیابی شود.

سطح آلدوسترون و رنین هر دو هنگام صبح در بالاترین سطح خود است و در طول روز متفاوت است. همچنین تحت تأثیر موقعیت بدن، استرس و انواع داروهای تجویز شده قرار می‌گیرد.

آزمایش آلدوسترون خون و آزمایش رنین معمولا هنگامی که فردی فشار خون بالا دارد با هم تجویز می‌شوند؛ به‌خصوص اگر سطح پتاسیم خون نیز پایین باشد.

حتی اگر پتاسیم طبیعی باشد، اگر داروهای معمولی فشار خون را کنترل نکنند یا فشارخون بالا در سنین پایین ایجاد شود، آزمایش ممکن است انجام شود. فشار خون مربوط به آلدوسترونیسم اولیه به‌طور بالقوه قابل درمان است بنابراین تشخیص و درمان صحیح آن اهمیت دارد.

هنگامی که پزشک مشکوک به نارسایی آدرنال یا بیماری آدیسون در فردی می‌شود، بعضی اوقات تست سطح آلدوسترون همراه با سایر آزمایش‌ها درخواست می‌شود.

یکی از این آزمایش‌ها تست تحریک آلدوسترون است، که تحریک ACTH نیز نامیده می‌شود و آلدوسترون و کورتیزول را مورد آزمایش قرار می‌دهد تا مشخص شود شخصی به بیماری آدیسون مبتلا است یا خیر، همچنین آیا عملکرد هیپوفیز طبیعی است یا کاهش یافته و آیا فرد به تومور هیپوفیز مبتلا هست یا خیر.

یک نتیجه طبیعی، عبارت از افزایش کورتیزول و افزایش آلدوسترون پس از تحریک توسط ACTH می‌باشد.

جدول زیر تغییرات رنین، آلدوسترون و کورتیزول را نشان می‌دهد که با اختلالات مختلف رخ می‌دهد.

آلدوسترونیسم اولیه (سندرم کان) به دلیل تولید بیش از حد آلدوسترون توسط غدد فوق کلیه، معمولا به‌علت تومور خوش خیم یکی از غدد ایجاد می‌شود. سطح آلدوسترون بالا باعث افزایش جذب مجدد سدیم (نمک) و دفع پتاسیم توسط کلیه‌ها می‌شود که غالبا منجر به عدم تعادل الکترولیت می‌گردد. علائم و نشانه‌ها شامل فشار خون بالا، سردرد و ضعف عضلانی است، خصوصا اگر سطح پتاسیم بسیار پایین باشد.

مقادیر کمتر از حد طبیعی پتاسیم خون (هیپوکالمی) در فردی که دچار فشار خون بالا است، نیاز به بررسی آلدوسترونیسم را نشان می‌دهد. گاهی اوقات برای تعیین اینکه آیا فقط یک یا هر دو غده فوق کلیه تحت تأثیر قرار گرفته‌اند، ممکن است خون از هر دو ورید فوق کلیوی گرفته شود و آزمایش برای تعیین تفاوت در میزان آلدوسترون (و گاهی کورتیزول) تولید شده توسط هر یک از غدد آدرنال انجام شود.

آلدوسترونیسم ثانویه، که از آلدوسترونیسم اولیه شایع تر است، به هر دلیلی که منجر به افزایش آلدوسترون شود ایجاد می‌گردد (به غیر از اختلال در غدد فوق کلیوی). این می‌تواند ناشی از هر شرایطی باشد که باعث کاهش جریان خون در کلیه‌ها، کاهش فشار خون یا کاهش سطح سدیم شود.

آلدوسترونیسم ثانویه ممکن است با نارسایی احتقانی قلب، سیروز کبدی، بیماری کلیوی و توکسمی حاملگی (پره اکلامپسی) دیده شود. در شرایط کمبود آب بدن (دهیدراسیون) نیز شایع است. در این شرایط علت آلدوسترونیسم معمولا آشکار است.

مهم‌ترین علت آلدوسترونیسم ثانویه تنگ شدن (باریک شدن) رگ‌های خونی تأمین کننده کلیه است که اصطلاحا تنگی شریان کلیوی نامیده می‌شود. این امر باعث فشار خون بالا به دلیل رنین و آلدوسترون بالا می‌شود و ممکن است با جراحی یا آنژیوپلاستی معالجه شود. گاهی اوقات برای دیدن اینکه آیا فقط یک کلیه تحت تأثیر قرار گرفته است، یک کاتتر از طریق کشاله ران وارد می‌شود و خون مستقیما از وریدهای تخلیه کننده کلیه جمع‌آوری می‌شود (سطح رنین ورید کلیه). اگر مقدار رنین در یک طرف به‌طور قابل توجهی بیشتر باشد، نشان می‌دهد که تنگی شریانی در کجا وجود دارد.

آلدوسترون کم (هیپوآلودوسترونیسم) معمولا به‌عنوان بخشی از نارسایی آدرنال اتفاق می‌افتد و باعث کم آبی (دهیدراسیون)، فشار خون پایین، سطح سدیم خون پایین و سطح پتاسیم بالا می‌شود. هنگامی که نوزادان فاقد آنزیم مورد نیاز برای تولید کورتیزول هستند، (وضعیتی به نام هیپرپلازی مادرزادی آدرنال) در برخی موارد می‌تواند تولید آلدوسترون را کاهش دهد.

مقدار نمک در رژیم غذایی و داروهای شما، مانند مسکن‌های بدون نسخه از دسته داروهای غیر استروئیدی، داروهای ادرارآور، مسدود کننده‌های بتا، استروئیدها، مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE) و داروهای ضد بارداری خوراکی می‌تواند بر نتایج آزمایش تأثیر بگذارند.

برخی از این داروها برای درمان فشار خون بالا استفاده می‌شوند. استرس، ورزش و بارداری نیز می‌توانند نتایج آزمایش را تحت تأثیر قرار دهند.

پزشک معالج به شما خواهد گفت که آیا باید قبل از آزمایش آلدوسترون، مقدار سدیم (نمک) خوراکی در رژیم خود، داروهای ادرارآور یا سایر داروها و یا ورزش روزانه خود را تغییر دهید.

شیرین بیان ممکن است خاصیت آلدوسترون را مشابه‌سازی کند و باید حداقل دو هفته قبل از آزمایش از آن اجتناب شود زیرا می‌تواند موجب کاهش نتایج آلدوسترون شود. این موضوع فقط به محصولات واقعیِ گیاه شیرین بیان (شیرین بیان سخت) اشاره دارد. بیشترِ شیرین بیان نرم و انواع دیگر شیرین بیان که در آمریکای شمالی فروخته می‌شود در واقع حاوی شیرین بیان نیستند. در صورت عدم اطمینان برچسب بسته را بررسی کنید یا بسته آن را به همراه داشته باشید تا از پزشک بپرسید.

سطح آلدوسترون با بیماری شدید بسیار کم می‌شود، بنابراین آزمایش نباید در مواقعی که فرد بسیار بیمار است انجام شود.

ممکن است از شما خواسته شود که زودتر از زمان آزمایش در آزمایشگاه حاضر شوید تا بتوانید به اندازه کافی در وضعیت دراز کشیده یا ایستاده بمانید تا وضعیت پایه‌ای تست به‌دست آید.

نسبت آلدوسترون / رنین (ARR) یک آزمایش غربالگری برای تشخیص آلدوسترونیسم اولیه در افراد با فشار خون بالا و پر خطر است. برای تعیین نسبت، سطح خون آلدوسترون و رنین اندازه‌گیری شده و با تقسیم نتیجه‌ی آلدوسترون به نتیجه‌ی رنین، نسبت محاسبه می‌شود. ARR مطمئن‌ترین غربالگری آلدوسترونیسم اولیه در نظر گرفته می‌شود، اگرچه تفسیر آن ساده نیست. هر چیزی که می‌تواند در آزمایش تداخل ایجاد کند مانند داروها، وضعیت بدن، مصرف سدیم و پتاسیم پلاسما، لازم است قبل از انجام آزمایش در نظر گرفته شود تا از نتیجه مثبت یا منفی کاذب جلوگیری شود.

آزمایش‌های دیگر مانند آزمایش‌های سرکوب، برای تأیید تشخیص پس از غربالگری استفاده می‌شود.

آزمایش‌های سرکوب آلدوسترون برای تأیید تشخیص آلدوسترونیسم اولیه استفاده می‌شود.

چند نوع آزمایش سرکوب وجود دارد:

• ممکن است به شما آموزش داده شود که به مدت سه روز رژیم غذایی با نمک بالا داشته باشید، سپس آلدوسترون و سدیم در ادرار اندازه‌گیری شود.
• ممکن است محلول نمکی از طریق ورید (داخل وریدی، IV) تجویز شود و سپس سطح آلدوسترون اندازه‌گیری شود.
• شما ممکن است یک رژیم غذایی با نمک بالا داشته باشید و یک داروی کورتیکواستروئید مصنوعی به نام فلودروکورتیزون برای شما تجویز شود و سپس سطح آلدوسترون خود را اندازه بگیرید.

در افراد سالم که رژیم غذایی با نمک بالا دارند و یا تجویز سالین یا فلودروکورتیزون در آن‌ها می‌شود، سطح آلدوسترون آن‌ها سرکوب می‌شود.

تست تحریک آلدوسترون، که همچنین تحریک ACTH نیز نامیده می‌شود، آلدوسترون و کورتیزول را مورد بررسی قرار می‌دهند تا مشخص شود آیا فردی دارای نارسایی آدرنال (بیماری آدیسون)، عملکرد هیپوفیز پایین یا تومور هیپوفیز است یا خیر. این آزمایش شامل اندازه‌گیری آلدوسترون و کورتیزول قبل و بعد از تزریق ACTH مصنوعی است. یک نتیجه طبیعی شامل افزایش آلدوسترون و کورتیزول پس از تحریک توسط ACTH است.

سندرم بارتر گروهی از اختلالات مادرزادی نادر است که بر توانایی کلیه در جذب مجدد سدیم تأثیر می‌گذارد. افراد مبتلا به سندرم بارتر، سدیم  بسیار زیادی از طریق ادرار از دست می‌دهند. این امر باعث افزایش سطح آلدوسترون می‌شود و باعث می‌گردد کلیه‌ها مقدار زیادی پتاسیم را از بدن خارج کنند. بنابراین این سندرم با سطح بالای رنین و آلدوسترون در خون، افزایش pH خون (آلکالوز) و سطح بالای پتاسیم، کلسیم و کلرید در ادرار همراه است.

این سندرم که معمولا در اوایل کودکی تشخیص داده می‌شود، می‌تواند ناشی از جهش حداقل در یکی از پنج ژن باشد و آزمایش ژنتیکی می‌تواند تشخیص را تأیید کند. بر اساس اینکه کدام ژن عامل بیماری باشد انواع مختلفی از سندرم بارتر وجود دارد.

علائم و نشانه‌ها بسته به نوع سندرم بارتر متفاوت خواهد بود. فرم قبل از تولد می‌تواند زندگی را تهدید کند. شکل کلاسیک آن در نوزادان و کودکان کم سن معمولا باعث عدم رشد، یبوست، گرفتگی و ضعف  عضلات  و همچنین کم آبی بدن، افزایش تولید ادرار و ضعف استخوان‌ها می‌شود.

این بیماری قابل درمان نیست اما چند روش درمانی در دسترس است مانند جلوگیری از پایین آمدن غیرطبیعی پتاسیم خون فرد مبتلا از طریق رژیم غذایی غنی از پتاسیم یا مصرف مکمل‌ها. اگرچه همراه با درمان، پیش آگهی خوب است، مبتلایان باید مراقب تعادل مایعات و الکترولیت‌ها باشند. نارسایی کلیه از عوارض احتمالی سندرم بارتر است.