آزمایش تحمل گلوکز خوراکی

برای کمک به تشخیص پیش دیابت و دیابت ممکن است از تست تحمل گلوکز (GTT) استفاده شود. در بعضی موارد، ممکن است از GTT به عنوان آزمایش غربالگری استفاده شود، اما معمولاً از آزمایش قند خون ناشتا (FBG) یا هموگلوبین A1c برای غربالگری دیابت استفاده می‌شود. 

یکی از پروتکل‌های معمول، تست تحمل گلوکز ۲ ساعته (GTT) است. برای این آزمایش، یک آزمایش گلوکز ناشتا انجام می‌شود، سپس یک نوشیدنی حاوی ۷۵ گرم گلوکز (در کودکان ۱/۷۵ گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن) مصرف می‌شود و نمونه بعدی ۲ ساعت پس از مصرف گلوکز گرفته می‌شود. 

این پروتکل بدن شما را "به چالش" می‌کشد که  انسولین تولید کند تا از افزایش قند خون (هیپرگلیسمی) جلوگیری کند و در عین حال سطح گلوکز را به حالت عادی برگرداند.

آزمایش GTT پیچیده‌تر از آزمایشات دیگری است که برای تشخیص دیابت (مانند FBG یا هموگلوبین A1c) انجام می‌گیرد، اما حساسیت بیش‌تری دارد و می‌تواند دیابت را زودتر تشخیص دهد. بنابراین، ممکن است گاهی اوقات از GTT برای غربالگری دیابت در برخی بیماران خاص (برای مثال، کاندیدهای پیوند کلیه) استفاده شود. 

اگر از این آزمایش برای غربالگری استفاده شود و نتیجه اولیه غربالگری گلوکز غیرطبیعی باشد (به عنوان مثال، در یکی از تست‌ها یک نتیجه‌ی بالا و غیرطبیعی وجود داشته باشد)، ممکن است آزمایش تکرار شود. برای تأیید تشخیص دیابت، نتیجه آزمایش دوم نیز باید غیرطبیعی باشد. (یعنی مجددا افزایش قند خون در تست مربوطه مشاهده شود)

یا این که، یک نتیجه غربالگری غیر طبیعی ممکن است با آزمایش دقیق‌تر دنبال شود. در طول GTT، اگر فقط گلوکز ناشتا در حد هیپرگلیسمی باشد (که غیر معمول است)، تکرار آزمایش  فقط شامل یک آزمایش قند ناشتا باشد.

ممکن است GTT زمانی درخواست شود که در آزمایش قند خون ناشتا یا گلوکز رندوم نتایج غیرطبیعی یا مرزی به دست آمده باشد. این ممکن است زمانی درخواست شود که پزشک بخواهد از یک آزمایش حساس برای غربالگری دیابت استفاده کند.

به طور معمول، نوشیدن شربت گلوکز (۷۵ گرم) سطح گلوکز خون شما را افزایش می‌دهد که باعث تحریک لوزالمعده برای آزاد سازی انسولین در خون می‌شود. انسولین اجازه می‌دهد تا گلوکز توسط سلول‌ها جذب شود. با گذشت زمان، انتظار می‌رود که سطح گلوکز خون دوباره به حالت طبیعی کاهش یابد. هنگامی که  بدن قادر به تولید انسولین کافی نباشد، یا اگر سلول‌های بدن در برابر اثرات انسولین مقاوم باشند (مقاومت به انسولین)، در این صورت گلوکز کم‌تری از خون به سلول‌ها منتقل می‌شود و سطح گلوکز خون بالا می‌ماند. 

جدول زیر نتایج GTT را به طورخلاصه تفسیر می‌کند.

تست تحمل گلوکز خوراکی ۲ ساعته (OGTT) سطوح قابل اجرا به استثنای دوران بارداری. نمونه‌هایی که ناشتا و ۲ ساعت بعد از نوشیدنی گلوکز ۷۵ گرم تهیه می‌شوند.

توجه: برای مشخص کردن وضعیت شما از بالاترین میزان قند خون که در نتایج آزمایش‌ها به دست آمده، استفاده می‌شود: طبیعی (به عنوان مثال، غیر دیابتی)، پیش‌دیابت (اختلال در گلوکز ناشتا و/ یا تحمل گلوکز مختل) یا دیابت (هیپرگلیسمی). اگر علائم دیابت دارید، افزایش قند خون در حالت ناشتا و یا ۲ ساعت بعد از نوشیدن شربت گلوکز تشخیص دیابت را تعیین می‎‌کند. اگر بدون علامت باشید، دیابت زمانی تشخیص داده می‌شود که هر ۲ نتیجه غیرطبیعی در همان روز وجود داشته باشد یا ۲ نتیجه غیرطبیعی در ۲ روز متفاوت وجود داشته باشد.

محلول گلوکز به طور معمول طعم مشابه نوشابه بسیار شیرین دارد. جایگزین‌های نوشیدنی گلوکز توصیه نمی‌شود.

اگر آزمایشگاه از شما خواسته باشد که ناشتا باشید - ۸ تا ۱۴ ساعت قبل از آزمایش  مجاز به خوردن و آشامیدن نیستید – جرعه‌های کوچک آب معمولاً مجاز هست.

هموگلوبین A1c شاخص کنترل طولانی مدت گلوکز خون است که به طور معمول در بیماران مبتلا به پیش‌دیابت و دیابت درخواست می‌شود و همچنین می‌تواند به عنوان آزمایش غربالگری برای دیابت مورد استفاده قرار گیرد. قند خون ناشتا آزمایش دیگری است که ممکن است برای غربالگری و تشخیص دیابت استفاده شود. سایر آزمایش‌هایی که کم‌تر رایج است، شامل اتو آنتی بادی‌های ضد سلول‌های بتا (جزایر لانگرهانس لوزالمعده)، انسولین، و پپتید C می‌باشند. گاهی اوقات ممکن است برای کمک به تعیین علت سطح غیر طبیعی گلوکز، و یا تشخیص بین دیابت نوع ۱ و نوع ۲ و نیز ارزیابی تولید انسولین آزمایشات فوق انجام گیرند. باید توجه داشت که از این آزمایشات  برای تشخیص دیابت استفاده نمی‌شود.

برای درمان دیابت نوع ۲، که شایع‌ترین نوع دیابت است، کاهش وزن، استفاده از یک رژیم غذایی سالم دارای مقادیر زیادی فیبر و کاهش کربوهیدرات مصرفی به همراه ورزش منظم ممکن است برای پایین آوردن سطح گلوکز خون کافی باشد.

 با این حال، در بسیاری از موارد ممکن است برای دستیابی به سطح گلوکز مورد نظر از دارو استفاده شود.

 برای درمان دیابت نوع ۱ و نیز دیابت بزرگسالانی که به داروهای خوراکی پاسخ مناسب نمی‌دهد، تزریق روزانه‌ی انسولین ضرورت لازم است. انسولین را می‌توان توسط پمپ به طور مداوم به صورت زیر جلدی تجویز نمود.

برخی از داروها می توانند سطح گلوکز خون شما را افزایش یا کاهش دهند. هر نوع داروی با نسخه یا بدون نسخه و یا مکمل مصرفی را حتماً به پزشک معالج خود بگویید. استرس شدید می‌تواند باعث افزایش موقتی قند خون شود. به عنوان مثال در نتیجه‌ی ضربه، جراحی، حمله قلبی یا سکته مغزی قند خون به طور موقت افزایش می‌یابد.