Logo

آزمایش بی‌کربنات

اسامی مترادف: -Total CO2 ، TCO2 ، Carbon Dioxide Content ، CO2 Content ، Bicarb ، HCO3

چرا آزمایش انجام می شود؟

به عنوان بخشی از پنل الکترولیت یا پنل متابولیک برای شناسایی یا کنترل بر عدم تعادل الکترولیت یا عدم تعادل اسید-باز (pH)

چه زمانی باید آزمایش انجام شود؟

ممکن است طی انجام یک معاینه روتین

و یا طبق توصیه پزشک معالج اگر علائمی مانند ضعف، گیجی، استفراغ طولانی مدت یا مشکلات تنفسی وجود داشته باشد. این علائم می تواند نشان دهنده عدم تعادل الکترولیت یا عدم تعادل اسید-باز (اسیدوز یا آلکالوز) باشد.

نمونه مورد نیاز ؟

نمونه خونی که از ورید بازویی گرفته می‌شود.

آیا برای انجام این تست به آمادگی خاصی نیاز است؟

خیر.

شرح آزمایش

بی کربنات یک الکترولیت است، یک یون با بار منفی که برای کمک به حفظ تعادل اسید و باز (pH) در بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین با سایر الکترولیت‌ها (سدیم، پتاسیم و کلرید) برای حفظ تعادل الکتریکی در سطح سلولی کار می‌کند. این آزمایش مقدار کل دی اکسید کربن (CO2) در خون را اندازه‌گیری می‌کند که بیشتر به شکل بی‌کربنات (-HCO3) است. CO2 عمدتاً محصول جانبی فرآیندهای متابولیکی مختلف است.

CO2 عمدتاً محصول جانبی فرآیندهای متابولیکی مختلف است. اندازه‌گیری بی کربنات به‌عنوان بخشی از الکترولیت یا پنل متابولیک ممکن است به تشخیص عدم تعادل الکترولیت یا اسیدوز یا آلکالوز کمک کند.  

اسیدوز و آلکالوز شرایط غیرطبیعی را بازگو می‌کنند که در نتیجه عدم تعادل در pH خون ناشی از اسید یا قلیایی (باز) بیش از حد است. این عدم تعادل معمولاً به دلیل برخی شرایط یا بیماری‌های زمینه‌ای ایجاد می‌شود. ریه‌ها و کلیه‌ها، ارگان‌های اصلی در تنظیم pH خون از طریق حذف بی کربنات اضافی هستند.

ریه‌ها با عمل بازدم CO2 (اسید) را از بدن خارج می‌کنند. افزایش و کاهش تعداد تنفس باعث تغییر مقدار CO2 در هوای بازدمی می‌شود و این می‌تواند در عرض چند دقیقه بر pH خون تأثیر بگذارد. کلیه‌ها، اسیدها را از طریق ادرار دفع می‌کنند و غلظت بی کربنات (-HCO3،  به‌عنوان یک باز) را در خون تنظیم می‌کنند. تغییرات اسید-باز ناشی از افزایش یا کاهش غلظت -HCO3 آهسته‌تر از تغییرات CO2 رخ می‌دهد و ساعت‌ها یا روزها طول می‌کشد.

هر بیماری یا شرایطی که بر ریه‌ها، کلیه‌ها، متابولیسم یا تنفس تأثیر می‌گذارد، پتانسیل ایجاد اسیدوز یا آلکالوز را دارد.

آزمایش بی‌کربنات یک گزارش تقریبی از تعادل اسید و باز شما را به پزشک می‌دهد، که معمولاً کافی است. اما در صورت نیاز به اطلاعات بیشتر، ممکن است اندازه گیری گازهای محلول در خون (گازهای خون) انجام شود. بی کربنات معمولاً همراه با سدیم، پتاسیم و احتمالاً کلرید در یک پانل الکترولیت اندازه‌گیری می‌شود، زیرا تعادل این مولکول‌ها است که بیشترین اطلاعات را به پزشک می‌دهد.

سوالات متداول

آزمایش بی کربنات (یا CO2 کل) معمولاً همراه با سدیم، پتاسیم و کلرید به‌عنوان بخشی از یک پانل الکترولیت درخواست داده می‌شود که در یک پانل متابولیک پایه (BMP) و یک پانل متابولیک جامع (CMP) قرار دارد. سطح بی کربنات محاسبه شده نیز ممکن است به‌عنوان بخشی از پنل گاز خون گزارش شود.

پنل الکترولیت ممکن است برای کمک به تشخیص، بررسی و کنترل بر عدم تعادل الکترولیت یا عدم تعادل اسید-باز (pH) (اسیدوز یا آلکالوز) درخواست شود. این آزمایشات ممکن است به عنوان بخشی از یک معاینه بهداشتی معمول یا برای کمک به بررسی و کنترل بر انواع بیماری‌های مزمن یا حاد، مانند:

  • بیماری کلیوی
  • بیماری کبد
  • اختلالات ریوی
  • فشار خون بالا (پرفشاری خون)

هنگامی که اسیدوز یا آلکالوز شناسایی می‌شود، آزمایشات بی کربنات و گازهای خون ممکن است برای بررسی شدت عدم تعادل pH درخواست شود. این آزمایش‌ها به تعیین اینکه آیا اساساً علت تنفسی است (به دلیل عدم تعادل بین مقدار اکسیژن ورودی و CO2 آزاد شده) یا متابولیک (به دلیل عدم تعادل در مقدار اسید تولید شده توسط بدن یا توانایی کلیه‌ها برای حذف اسید از بدن) درخواست می‌شود. این آزمایش‌ها همچنین به کنترل بر درمان کمک می‌کنند تا زمانی که تعادل اسید-باز بازیابی شود.

آزمایش بی کربنات ممکن است هنگام انجام معاینات روتین درخواست شود.

این آزمایش همچنین ممکن است در مواقعی که  اسیدوز یا آلکالوز مورد تردید است یا زمانی که یک بیماری حاد با علائمی مانند:

  • استفراغ طولانی مدت یا اسهال
  • ضعف، خستگی
  • دشواری در تنفس (دیسترس تنفسی)

هنگامی که شما بیماری یا وضعیتی دارید یا در حال مصرف دارویی هستید که می‌تواند باعث عدم تعادل الکترولیت شود، ممکن است در فواصل منظم، آزمایش الکترولیت ها درخواست شوند.

سطح بی کربنات معمولاً همراه با نتایج سایر آزمایشات انجام شده در همان زمان، مانند سایر الکترولیت‌ها، تفسیر می‌شود.

سطح بی کربنات که بالاتر یا پایین‌تر از حد طبیعی است ممکن است به این معنی باشد که بدن در حفظ تعادل اسید-باز خود با مشکل مواجه است. این مشکل یا به دلیل عدم حذف دی اکسید کربن از طریق ریه‌ها یا کلیه ها است و یا شاید به دلیل عدم تعادل الکترولیت، به ویژه کمبود پتاسیم رخ می‌دهد.

هر دوی این حالت‌ها به دلیل طیف وسیعی از شرایط باعث ایجاد عدم تعادل می‌شوند.

نمونه‌هایی از شرایط که می‌توانند باعث کاهش سطح بی کربنات شوند عبارتند از:

  • بیماری آدیسون
  • اسهال مزمن
  • کتواسیدوز دیابتی
  • اسیدوز متابولیک
  • آلکالوز تنفسی که می تواند در اثر هیپرونتیلاسیون ایجاد شود
  • شوک
  • بیماری کلیوی
  • مسمومیت با اتیلن گلیکول یا متانول
  • مصرف بیش از حد سالیسیلات (آسپرین)

نمونه‌هایی از شرایط که می‌توانند باعث افزایش سطح بی کربنات شوند عبارتند از:

  • استفراغ شدید و طولانی مدت یا اسهال
  • بیماری های ریوی، از جمله COPD
  • سندرم کوشینگ
  • سندرم کان
  • آلکالوز متابولیک

محدوده مرجع بی کربنات

محدوده‌های مرجع۱ ارائه‌شده، نشان‌دهنده یک دستورالعمل نظری است و نباید برای تفسیر نتایج آزمایش شما استفاده شود. احتمالاً بین این اعداد و محدوده مرجع گزارش شده توسط آزمایشگاهی که آزمایش شما را انجام داده است، تفاوت‌هایی وجود دارد. لطفا با کارشناس مربوطه مشورت کنید.

 SI واحدهای

واحدهای متعارف

سن

 -

به دلیل تنوع زیاد در دسترس نیست. برای محدوده مرجع به گزارش آزمایشگاه در مورد اطفال مراجعه کنید.

بین ۱۸ – ۰ سال

23-29 mmol/L 

23-29 mEq/L

بزرگسال

23-31 mmol/L

23-31 mEq/L

بیشتر از ۶۰ سال

20-29 mmol/L

20-29 mEq/L

بیشتر از ۹۰سال

۱. از کتاب درسی شیمی بالینی و تشخیص مولکولی تیتز. ویرایش پنجم، سنت لوئیس: الزویر ساندرز چاپ 2011

نتیجه‌ی تست بی کربنات شما توسط پزشک در چارچوب آزمایشات دیگری که انجام داده‌اید و همچنین عوامل دیگری مانند سابقه پزشکی شما تفسیر می‌شود. یک نتیجه بالا یا پایین ممکن است اهمیت پزشکی داشته یا نداشته باشد. به طور کلی، این مورد زمانی است که مقدار آزمایش فقط کمی بالاتر یا کمتر از محدوده مرجع باشد.

به همین دلیل است که پزشکان ممکن است آزمایشی را روی شما تکرار کنند و به همین دلیل است که ممکن است به نتایج زمان‌های قبلی که همان آزمایش را انجام داده‌اید نگاه کنند.

از سوی دیگر، یک نتیجه خارج از محدوده ممکن است نشان دهنده یک مشکل بوده و مستلزم بررسی بیشتر باشد. پزشک معالج نتایج آزمایش شما را بررسی می کند و تعیین می کند که آیا نتیجه‌ای که خارج از محدوده مرجع قرار می‌گیرد برای شما معنی مهمی دارد یا خیر.

آزمایش‌های گاز خون که در آن نمونه‌ی خون به جای ورید از شریان گرفته می‌شود، می‌تواند اطلاعات بیشتری در مورد تعادل اسید و باز به پزشک ارائه کند. آن‌ها می‌توانند به پزشک شما بگویند که آیا ریه‌های شما به درستی کار می‌کنند تا اکسیژن و دی اکسید کربن را در سطوح سالم نگه دارند یا خیر.

اگر بی کربنات شما بالا یا پایین باشد، پزشک شما علت اصلی را شناسایی و درمان می‌کند.

به‌عنوان مثال، بی کربنات بالا ممکن است ناشی از آمفیزم باشد، که ممکن است با اکسیژن درمانی و داروها درمان شود، یا به دلیل اسهال یا استفراغ شدید، که با درمان علت اسهال یا استفراغ برطرف می شود.

به عنوان مثال، بی کربنات کم ممکن است به دلیل کتواسیدوز دیابتی ایجاد شود، که می تواند تا حدی با جایگزینی مایعات و الکترولیت‌ها و انسولین درمانی برطرف شود.

برخی از داروها ممکن است سطوح بی کربنات را افزایش دهند از جمله فلودروکورتیزون، باربیتورات‌ها، بی کربنات‌ها، هیدروکورتیزون، برخی از دیورتیک‌ها و استروئیدها.

داروهایی که ممکن است سطوح بی کربنات را کاهش دهند عبارتند از متی سیلین، نیتروفورانتوئین، تتراسایکلین، دیورتیک های تیازیدی، تریامترن، مهارکننده های کلسیم، داروهای ضد ویروسی/HIV و اسید والپروئیک.

 

© 2020 پل ایده آل پارس. تمام حقوق نزد شرکت پل ایده‌ال پارس محفوظ است.

WWW.MEDPIP.COM