هنگامی که دچار بیماری خود ایمنی شدید هستید یا نمیتوانید به درمان با داروی مهارکننده TNF پاسخ دهید.
نمونه خونی که از ورید بازویی گرفته میشود.
خیر، اما زمان نمونهگیری برای آزمایش مهم است. نمونهی خون باید دقیقاً قبل از مصرف دوز بعدی داروی مهار کننده TNF گرفته شود.
مهار کنندههای فاکتور نکروز دهنده تومور (TNF) نوعی درمان است که فاکتور نکروز دهنده تومور (TNF) را هدف قرار میدهد. مهارکننده های TNF پروتئینهای ایمنی تولید شده به نام آنتی بادیهای مونوکلونال (به طور خلاصه Mab) هستند. این آنتی بادیهای مونوکلونال به TNF متصل میشوند و فعالیت و تأثیر آن بر بدن را محدود میکنند. از مهارکننده TNF برای درمان بیماریهای خود ایمنی مانند بیماری التهابی روده (IBD) و آرتریت روماتوئید (RA) استفاده میشود.
فاکتور نکروز دهنده تومور (که قبلا فاکتور نکروز دهنده تومور آلفا نامیده میشد) بخشی طبیعی از سیستم ایمنی بدن شما است. این فاکتور پروتئینی است که سیستم ایمنی بدن شما هنگام برخورد با هر چیزی که به عنوان ماده خارجی یا "غیر خودی" تلقی میکند، (مانند باکتریها یا ویروسها) باعث التهاب و تب میشود. التهاب در ترمیم بدن (که دچارآسیب یا عفونت شده است) نقش دارد. در افراد سالم، پاسخ ایمنی تنظیم میشود. طوریکه التهاب بیش از حد لازم ایجاد نمیشود. اگر به بیماری خود ایمنی مبتلا هستید، سیستم ایمنی بدن شما قادر به تشخیص "خود" و "غیر خود" نیست و به اشتباه سلولها و بافتهای خود را در یک واکنش خود ایمنی هدف قرار میدهد.
این حمله میتواند باعث التهاب بیش از حد شود و منجر به علائم و نشانههایی گردد که بهطور دورهای عود میکنند و از بین میروند. برخی از عوارض خود ایمنی به اندازه کافی جدی هستند که نیاز به درمان پزشکی دارند و میتوانند منجر به آسیب بافتی تدریجی و یا دائمی شوند. TNF به طور معمول در اختلالات التهابی خود ایمنی مانند IBD و RA افزایش مییابد. TNF موجب التهاب میشود که میتواند شدت، عوارض و آسیبهای مرتبط با این اختلالات را افزایش دهد. این حالت باعث میشود TNF هدف خوبی برای درمانهای دارویی جهت درمان بیماریهای خود ایمنی التهابی باشد.
درمان مهارکننده TNF، برای کاهش التهاب و بهبودی بافتهای آسیب دیده تجویز میشود. این درمان میتواند علائم را کاهش دهد، از عوارض جلوگیری کند و به اختلالات خود ایمنی کمک میکند تا بهبود یابند. درمان مهارکننده TNF در درجه اول زمانی استفاده میشود که شما یک اختلال التهابی فعال خود ایمنی داشته باشید ( با علائم متوسط تا شدید) که به سایر درمانها پاسخ خوبی نمیدهد. درمان مهارکننده TNF معمولاً شامل یک سری تزریق اولیه داخل وریدی یا تزریق زیر پوستی و سپس تزریق دورهای هر چند هفته یکبار است.
مهار کنندههای TNF ممکن است برای درمان بیماریهای زیر مورد استفاده قرار گیرد:
اولین مهارکننده TNF که حدود ۲۰ سال پیش ایجاد شد، اینفلیکسیماب بود و هنوز مورد استفاده قرار میگیرد، اما سایر مهارکنندههای TNF نیز معرفی شدهاند مانند:
مهارکننده های TNF برای همه افراد کمک کننده نخواهد بود. تا حدود ۳۰٪ از افراد هیچ پاسخی به این درمان نخواهند داد (عدم پاسخ اولیه). تا ۵۰٪ از افراد نیاز به قطع درمان دارند به این دلیل که در ابتدا پاسخ میدهند اما بعد متوقف میشود (عدم پاسخ ثانویه). برخی نیز به دلیل بروز عوارض جانبی قادر به ادامه درمان نخواهند بود.
تصور میشود عدم پاسخ به درمان توسط عوامل مختلفی ایجاد میشود از جمله:
از آنجا که برخی از افراد به درمان با مهارکننده TNF پاسخ نمیدهند، ممکن است آزمایش برای تعیین علت انجام شود. این تست میتواند شامل دو آزمایش جداگانه باشد:
۱. یک آزمایش که سطح یا فعالیت بازدارنده TNF را که دریافت میکنید اندازه گیری میکند تا به شما در تعیین کافی بودن دوز کمک کند.
۲. آزمایش دیگر کمیت یا توانایی خنثیسازی آنتی بادیهای مهارکننده TNF را که ممکن است ایجاد شده باشند و درمان را کم اثر میکنند، شناسایی و اندازهگیری میکند.
به دو روش میتوان آزمایشات را درخواست کرد. یک راه این است که میتوان هر دو آزمایش را همزمان انجام داد. روش دیگر این است که ابتدا سطح یا فعالیت مهارکننده TNF اندازهگیری شود و سپس آزمایش آنتی بادی بازدارنده TNF فقط در صورت کم بودن سطح یا فعالیت مهارکننده TNF، انجام شود (اما اگر سطح مهارکننده TNF بالا باشد به آزمایش دوم نیاز نیست).
آزمایش مهارکننده TNF به عنوان نظارت دارویی (TDM) در نظر گرفته میشود زیرا می تواند به شما کمک کند تا دوز دارو در بدن شما متناسب شود تا اطمینان حاصل شود که دارو در بدن شما به اندازه کافی و در سطحی موثر وجود دارد و در درمان بیماری شما موثر است.
این آزمایش ممکن است برای نظارت بر درمان مهارکننده TNF استفاده شود. هنگامی که شما تحت درمان با مهارکننده TNF هستید و به خوبی به آن پاسخ میدهید، این کار معمولا انجام نمیشود.
اگر پاسخ خوبی به درمان ندادهاید، ممکن است یک یا هر دو آزمایش زیر برای شما انجام شود:
آزمایش مهارکننده TNF هنگامی انجام میشود که دچار وضعیت خود ایمنی شوید و یا نتوانید به درمان با مهارکننده TNF پاسخ دهید. آزمایش معمولا درست قبل از مصرف دوز بعدی انجام میشود، زمانی که سطح داروی درمانی باید در پایینترین سطح باشد.
اگر آزمایش منجر به تنظیم دوز داروی شما شود، ممکن است برای بررسی مجدد سطح یا فعالیت بازدارنده TNF در دوز جدید، آزمایش تکرار شود.
این آزمایش گاهی اوقات هنگامی انجام میشود که شما پاسخ نسبی به شروع درمان داشتهاید، هنگامی که واکنش نامطلوبی به انفوزیون یا تزریق مهارکننده TNF داشته باشید و گاهی اوقات زمانی که با عدم پاسخ اولیه (در هنگام تزریق اولین دارو، به دارو پاسخ نمیدهید) مواجه باشید.
جدول زیر معنای برخی از نتایج را که ممکن است مشاهده شود بهطور خلاصه بیان میکند:
تفسیر احتمالی |
آنتی بادی بازدارنده TNF |
سطح یا فعالیت بازدارنده TNF |
داروی کافی وجود ندارد. پزشک معالج شما ممکن است تصمیم به افزایش دوز دارو بگیرد یا زمان بین دوزها را کوتاه کند. |
منفی |
منفی یا پایین |
آنتی بادی برای بازدارنده TNF تولید شده که احتمالا با درمان مداخله میکند. پزشک معالج شما ممکن است بازدارنده TNF دیگری تجویز کند یا درمان متفاوتی را در نظر بگیرد. در بعضی موارد پزشک ممکن است در جهت افزایش دوز دارو تلاش کند. |
مثبت |
منفی یا پایین |
مقدار کافی بازدارنده TNF وجود دارد اما شما به آن پاسخ نمیدهید. پزشک معالج شما ممکن است روش درمانی دیگری را درنظر بگیرد. |
منفی |
کافی یا بالا |
آنتی بادی برای بازدارنده TNF تولید شده که احتمالا با درمان مداخله می کند. پزشک معالج شما ممکن است بازدارنده TNF دیگری تجویز کند یا درمان متفاوتی را در نظر بگیرد. |
مثبت |
کافی یا بالا |
توجه: هیچ قانون دقیقی برای میزان و فعالیت بازدارنده TNF وجود ندارد. با این حال یک دستورالعمل در سال ۲۰۱۷ از انجمن دستگاه گوارش آمریکا، حداقل (پایینترین) سطح تزریق را برای درمانهای مهارکننده TNF پیشنهاد کرده است. به عنوان مثال این راهنما پیشنهاد میکند که سطح اینفلیکسیماب بیش از ۵ میکروگرم در میلی لیتر (میکروگرم در میلی لیتر) باشد.
خیر، این آزمایش به گونهای تعریف شده است که به عنوان پایینترین سطح (نقطهی فرود) تفسیر میشود - زمانی که مهار کننده TNF در پایینترین سطح خود باشد.
این آزمایش به تجهیزات تخصصی نیاز دارد و نمونه شما باید به آزمایشگاه ارسال شود.
این مسئله بستگی به آزمایشگاهی دارد که آزمایش در آنجا انجام میشود. اگر آزمایش در یک آزمایشگاه محلی انجام شود، ممکن است نتیجه آزمایشات در طی یک روز آماده شود. اگر نمونه شما برای آزمایش به آزمایشگاه مرجع ارسال شود، ممکن است چند روز طول بکشد تا نتایج آماده شود.
الزاما خیر. گاهی اوقات ابتدا سطح بازدارنده یا تست فعالیت TNF انجام میشود. اگر سطح یا فعالیت کم باشد، آزمایش آنتی بادی بازدارنده TNF انجام میشود. به این تست، "آزمایش رفلکس" میگویند. این دو آزمایش را میتوان در یک نمونه خون انجام داد.
در بیشتر موارد این آنتی بادیها تا زمانی که درمان مهارکننده TNF را دریافت میکنید باقی میمانند. اگر شما به یک روش درمانی دیگر روی بیاورید، ممکن است سطح آنتی بادی بین دوزها کاهش یابند و یا به سطوح غیرقابل تشخیص کاهش یابند، اما اگر دوز دیگری به شما داده شود و یا دوباره درمان را شروع کنید، آنتی بادیها مجددا بر میگردند.
خیر. این درمان میتواند به کاهش علائم در فرد کمک کند و به بافتهای آسیب دیده اجازه بهبودی دهد. این درمان همچنین ممکن است به بهبودی وضعیت شما کمک کند، اما باعث از بین رفتن آن نمیشود.
برخی از آسیبهای پیشرونده بافتی مانند زخم (اسکار) و فرسایش مفصل ممکن است بهبود نیابند.
بله، این اطلاعات برای آنها مهم است زیرا ممکن است بر سایر تصمیمات درمانی تأثیر بگذارد. مثالی از این موارد این است که هنگام دریافت درمان با مهارکننده TNF، نباید واکسن زنده دریافت کنید و همچنین اگر در دوران بارداری تحت درمان با مهارکننده TNF هستید، نوزاد شما نیز نباید واکسن زنده دریافت کند. بهعلاوه باید به پزشک خود اطلاع دهید زیرا این روش درمانی سیستم ایمنی بدن شما را سرکوب میکند و خطر ابتلا به عفونتها مانند بیماری کرونا (کووید-۱۹) و سل را افزایش میدهد.
این امکان وجود دارد که آنتی بادی بازدارنده TNF در روش درمانی دوم تولید شود. اگر وضعیت خود ایمنی شما همچنان فعال باشد یا به درمان دوم پاسخ ندهید، ممکن است به آزمایش اضافی مهار کننده TNF نیاز داشته باشید.