آزمایش آزمایش خون

خون چیست؟

خون مایعی است که در بدن در گردش است. خون اکسیژن و مواد مغذی را به بافت‌ها منتقل می‌کند و مواد زائد را برای دفع می‌برد. جریان گردش خون، همچنین به تنظیم دمای بدن، انتقال سلول‌های ایمنی برای مبارزه با عفونت‌ها و حمل هورمون‌هایی که عملکرد بسیاری از سلول‌ها و اندام‌ها را قادر می‌سازد کمک می‌کند.

خون که به آن خون کامل نیز می‌گویند، از مواد جامد و مایع ساخته شده است. چهار جزء اصلی خون وجود دارد: پلاسما، گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها.

پلاسما مایعی است که از آب، نمک، قند، چربی و پروتئین تشکیل شده است. پلاسما که بیش از نیمی از حجم خون را تشکیل می‌دهد، به حرکت مواد در بدن کمک می‌کند.

گلبول‌های قرمز فراوان‌ترین سلول‌های خونی هستند. این سلول‌های دوناتی شکل حاوی هموگلوبین هستند که حاوی آهن است و مسئول تبادل اکسیژن و دی اکسید کربن بین ریه‌ها و بقیه بدن است. گلبول‌های قرمز معمولاً حدود 40 تا 45 درصد از حجم خون را تشکیل می‌دهند. درصدی از خون کامل که از گلبول‌های قرمز تشکیل شده است، هماتوکریت نامیده می‌شود.

گلبول‌های سفید (WBCs) بخشی از سیستم ایمنی بدن هستند. انواع مختلف گلبول‌های سفید می‌توانند به سرعت به یکدیگر بپیوندند تا از بدن در برابر عفونت محافظت کنند. این سلول‌های مهم تنها حدود 1 درصد از حجم خون را تشکیل می‌دهند.

پلاکت‌ها قطعاتی از سلول‌ها هستند که باعث لخته شدن خون می‌شوند. هنگامی که آسیبی در بدن وجود دارد، پلاکت‌ها در محل جمع می‌شوند و به هم می‌پیوندند تا داربستی ایجاد کنند که خون می‌تواند روی آن منعقد شود تا از خونریزی جلوگیری یا متوقف شود.

اصطلاح دیگری که برای قسمت مایع خون استفاده می‌شود سرم است. سرم مایعی است که پس از حذف سلول‌های خونی و پروتئین‌های لخته کننده (مخصوص انعقاد) از نمونه خون باقی می‌ماند.

خون از طریق سیستم قلبی عروقی که به نام سیستم گردش خون نیز شناخته می‌شود، در بدن حرکت می‌کند که از قلب و عروق خونی تشکیل شده است. رگ‌های خونی بر اساس ساختار و عملکردشان گروه بندی می‌شوند و عبارتند از:

• شریان‌ها که خون اکسیژن دار را از قلب دور می‌کنند.
• سیاهرگ‌ها که خون را پس از انتقال اکسیژن به بافت‌ها، به قلب برمی‌گردانند.
• مویرگ‌ها که شریان‌ها را به سیاهرگ‌ها متصل می‌کنند و اکسیژن، دی اکسید کربن و سایر مواد را بین خون و بافت تبادل می‌کنند

   

آزمایش خون چیست؟

آزمایش خون اجزای مختلف خون را بررسی و اندازه گیری می کند. آزمایش خون یکی از متداول ترین روش‌های آزمایش پزشکی است که برای ارائه اطلاعات مهم در مورد جنبه‌های بی شماری از سلامتی استفاده می‌شود.

پزشک ممکن است آزمایش خون را به عنوان بخشی از یک معاینه منظم، برای بررسی بیماری‌ها یا شرایط سلامتی، بررسی عملکرد اندام‌های بدن، یا بررسی عملکرد یک درمان پزشکی درخواست کند.

به طور کلی، نقش آزمایش خون در مراقبت از بیمار شامل غربالگری، تشخیص و پایش است.

آزمایش‌های غربالگری برای بررسی شرایط پزشکی در افراد بدون علامت درخواست داده می‌شود. هدف از آزمایش‌های غربالگری، یافتن مشکلات پزشکی در مراحل اولیه یعنی زمانی است که درمان ممکن است مؤثرتر باشد. آزمایش خون برای غربالگری طیف وسیعی از شرایط پزشکی از جمله انواع خاصی از سرطان، کلسترول بالا، دیابت و بیماری‌های مقاربتی (STD) استفاده می‌شود.

آزمایش‌های تشخیصی برای تشخیص یا رد یک بیماری خاص استفاده می‌شوند. هنگام تشخیص، آزمایش خون اغلب در کنار فاکتورهای دیگری مانند سابقه پزشکی، علائم حیاتی، و نتایج یک معاینه فیزیکی و آزمایش های تصویربرداری در نظر گرفته می شود.

از آزمایش‌های کنترلی می‌توان برای بررسی سلامت فرد در طول زمان و بررسی اینکه آیا درمان پزشکی مؤثر است یا خیر، استفاده کرد. آزمایش‌های پایش دوره‌ای ممکن است برای پیگیری بیماری‌های مزمن مانند دیابت یا بیماری قلبی یا بررسی منظم مقدار یک داروی خاص در بدن شما استفاده شود.

• انجام آزمایش خون

  برای گرفتن نمونه خون برای آزمایش، یک متخصص پزشکی می‌تواند به ورید، شریان یا مویرگ دسترسی پیدا کند. روش‌های اصلی برای جمع‌آوری نمونه خون عبارتند از:

  رگ‌گیری: رگ‌گیری که فلبوتومی یا خون‌گیری نیز نامیده می‌شود، جمع‌آوری خون از ورید است. خون معمولاً از ورید داخل آرنج یا پشت دست شما گرفته می‌شود. این روش به طور معمول برای جمع‌آوری نمونه خون برای بسیاری از آزمایشات خون استفاده می‌شود.

  نمونه‌گیری خون شریانی: می‌توان خون را از شریان مچ دست، داخل آرنج، کشاله ران، یا از محل دیگری گرفت. نمونه‌های خون شریانی اغلب برای اندازه گیری گازهای خونی مانند اکسیژن و دی اکسید کربن استفاده می‌شود.

  نمونه برداری از مویرگی: نمونه خون مویرگی با سوراخ کردن پوست با یک سوزن کوچک جمع آوری می‌شود. این روش جمع‌آوری خون ممکن است انتخاب شود زیرا نمونه‌ها به آسانی به دست می‌آیند و اجازه می‌دهد آزمایش با کمی آموزش انجام شود. نمونه های مویرگی را می‌توان از بسیاری از نقاط بدن از جمله انگشتان دست و پاشنه پا جمع آوری کرد. اکثر آزمایش‌های خون سریع و آزمایش‌های خون خانگی شامل نمونه‌های مویرگی است که به کمک یک لانست (نیشتر ظریف) گرفته می‌شوند.

  نحوه جمع آوری خون برای آزمایش بستگی به نیازهای اختصاصی هر آزمایش دارد. برای اطلاعات بیشتر در مورد فرآیند گرفتن نمونه خون با پزشک خود صحبت کنید.

• متداول ترین آزمایشات خون کدامند؟

  شمارش کامل خون (CBC) یک آزمایش خون معمول است که بسیاری از جنبه‌های مختلف خون شما را اندازه‌گیری می‌کند. CBC برای تشخیص و کنترل بر طیف گسترده ای از مسائل مربوط به سلامتی انجام می شود و اغلب در طول یک معاینه معمول درخواست می شود.

  یک CBC می‌تواند اندازه گیری‌های مختلفی از جمله:

  شمارش کامل خون
  آنچه را که اندازه گیری می‌کند	نام تست
  تعداد گلبول‌های قرمز	شمارش گلبول های قرمز   (RBC)
  تعداد و انواع WBC	شمارش گلبول های سفید  (WBC)
  تعداد پلاکت‌ها	تعداد پلاکت‌ها
  مقدار هموگلوبین	هموگلوبین
  درصد خونِ متشکل از گلبول‌های قرمز	هماتوکریت
  اندازه متوسط گلبول‌های قرمز	میانگین حجم جسمی (MCV)
  مقدار هموگلوبین حمل شده توسط هر RBC	میانگین هموگلوبین کورپوسکولار (MCH)
  مقدار هموگلوبین حمل شده توسط گلبول های قرمز نسبت به اندازه هر سلول	میانگین غلظت هموگلوبین سلولی (MCHC)

   

  آزمایشات انعقادی

  آزمایش‌های انعقادی پروتئین‌های موجود در خون را که بر لخته شدن خون تأثیر می‌گذارند، اندازه‌گیری می‌کنند. اگر پزشک مشکوک به مشکلات یا اختلالات مربوط به انعقاد خون باشد یا در صورت مصرف داروهایی که خطر لخته شدن خون را کاهش می‌دهد، ممکن است این آزمایش‌ها را درخواست کند. آن‌ها همچنین ممکن است قبل از یک عمل جراحی درخواست داده شوند.

  آزمایشات رایج انعقاد عبارتند از:

  تست‌های لخته شدن خون
  آنچه را که اندازه گیری می کند	نام تست
  فرآیندهای خاصی که بر مدت زمان لخته شدن پلاسما تأثیر می گذارد	پروترومبین (PT)
  سایر فرآیندهایی که بر مدت زمان لخته شدن پلاسما تأثیر می‌گذارند (پس از افزودن ماده ای به نام فعال کننده انجام می‌شود)	Partial Thromboplastin Time (PTT, aPTT)
  چه مدت طول می کشد تا پلاسما در اثر تبدیل فیبرینوژن به فیبرین لخته شود (مرحله نهایی در فرآیند انعقاد)	ترومبین (TT)

   

  پنل لیپیدی

  پنل لیپیدی گروهی از آزمایش‌ها است که مولکول‌های چربی خاصی به نام لیپیدها را در خون اندازه‌گیری می‌کند. با استفاده از غربالگری، تشخیص، برنامه ریزی درمان و پایش، این پنل می‌تواند برای بررسی خطر ابتلا به مشکلات قلبی عروقی مانند بیماری قلبی، حمله قلبی و سکته استفاده شود.

  یک پانل لیپید ممکن است شامل اندازه گیری‌های متعددی از جمله:

  پنل لیپیدی
  آنچه را که اندازه گیری می کند	نام تست
  مقدار کلی انواع کلسترول	Total Cholesterol
  مقدار LDL یا کلسترول "بد".	Low-Density Lipoprotein (LDL) Cholestero
  مقدار HDL یا کلسترول "خوب".	High-Density Lipoprotein (HDL) Cholesterol
  مقدار تری گلیسیرید (نوعی چربی مرتبط با بیماری‌های قلبی عروقی)	تری گلیسیرید

   

  آزمایشات شیمیایی خون

  صدها آزمایش وجود دارد که مواد شیمیایی و سایر مواد موجود در خون را اندازه‌گیری می‌کنند. دو مورد از متداول‌ترین آن‌ها پانل متابولیک پایه (BMP) و پانل متابولیک جامع (CMP) هستند.

  جدول زیر مقایسه‌ای از اجزای معمول پانل‌های متابولیک پایه و جامع را ارائه می‌دهد:

  آزمایش	پانل متابولیک پایه	پانل متابولیک جامع
  قند	*	*
  کلسیم	*	*
  سدیم	*	*
  پتاسیم	*	*
  بی کربنات	*	*
  کلرید	*	*
  اوره BUN	*	*
  کراتینین	*	*
  آلبومین		*
  توتال پروتئین		*
  آلکالن فسفاتازALP		*
  آلانین آمینو ترانسفرازALT		*
  آسپارتات آمینوترانسفرازAST		*
  بیلی روبین		*