Logo

آزمایش گسترش خون محیطی

اسامی مترادف: Peripheral Smear ، Blood Film ، Manual Differential ، Differential Slide ، Red Blood Cell Morphology ، Erythrocyte Morphology ، Leukocyte Differential ، آزمایش گسترده‌ی خون محیطی ، آزمایش گسترش خون ، آزمایش خون محیطی ، گسترش خون محیطی ، اسمیر خون محیطی ، مرفولوژی گلبول های قرمز ، آزمایش افتراقی گلبول های سفید

چرا آزمایش انجام می شود؟

  • برای بررسی و ارزیابی گلبول‌های قرمز خون، گلبول‌های سفید خون و پلاکت‌ها،
  • تشخیص بین انواع مختلف لکوسیت‌ها و تعیین درصد نسبی آن‌ها در خون
  • برای کمک به شناسایی، تشخیص یا پایش بر طیف وسیعی از کمبودها، بیماری‌ها و اختلالات مربوط به تولید، عملکرد و طول عمر سلول‌های خونی.

چه زمانی باید آزمایش انجام شود؟

هنگامی که نتایج آزمایش شمارش کامل خون (CBC) یا نتایج شمارش گلبول‌های سفید غیرطبیعی است یا علائم و نشانه‌هایی دارید که پزشک ممکن است آن را مرتبط با شرایطی بداند که بر روی سلول‌های خونی شما تاثیر بگذارد.

نمونه مورد نیاز ؟

یک نمونه خون که از ورید بازو گرفته شده یا در نوزادان از طریق پاشنه پای نوزاد گرفته می‌شود.

آیا برای انجام این تست به آمادگی خاصی نیاز است؟

خیر.

شرح آزمایش

اسمیر خون، قطره‌ای از خون است که به نازکی روی لام شیشه‌ای پخش می‌شود و سپس رنگ آمیزی می‌شود و سلول‌های خونی موجود در لام بررسی و ارزیابی می‌شود. به‌صورت کلاسیک کارشناسان آموزش دیده‌ی آزمایشگاهی با استفاده از میکروسکوپ به صورت دستی اسمیر خون را بررسی می‌کنند. امروزه سیستم‌های دیجیتال خودکار برای کمک به آنالیز موثرتر لام‌های خون در دسترس هستند.

اسمیر خون در واقع یک عکس فوری از سلول‌هایی است که در زمان بدست آوردن نمونه در خون وجود دارند. اسمیر خون امکان ارزیابی سلول‌های زیر را فراهم می کند:

  • گلبول‌های سفید خون (لکوسیت‌ها) - به مبارزه با عفونت‌ها یا شرکت در پاسخ‌های ایمنی کمک می‌ کنند.
  • گلبول‌های قرمز خون - اکسیژن را به بافت ها منتقل می‌کنند.
  • پلاکت (ترومبوسیت) - قطعات کوچک سلول که برای لخته شدن خون حیاتی هستند.

تمامی این سلول‌ها در مغز استخوان تولید شده و بالغ می‌شوند و در نهایت در صورت لزوم در جریان خون آزاد می‌شوند. تعداد و نوع هر سلول موجود در خون پویا است اما به طور کلی توسط بدن در محدوده خاصی حفظ می‌شود.

قطره خون روی اسلایدی که برای اسمیر خون استفاده می شود، حاوی میلیون‌ها گلبول قرمز، هزاران گلبول سفید و صدها هزار پلاکت است. آزمایش اسمیر خون:

  • اندازه، و شکل ظاهری گلبول‌های سفید را با شکل ظاهری سلول‌های "طبیعی" مقایسه می‌کند. همچنین پنج نوع مختلف WBC و درصد نسبی آن‌ها را تعیین می‌کند (شمارش دستی گلبول‌های سفید).
  • اندازه، شکل و رنگ (شاخص‌های مربوط به میزان هموگلوبین) گلبول‌های قرمز را بررسی می‌کند (مورفولوژی گلبول‌های قرمز)
  • تعداد پلاکت‌های موجود را تخمین می زند.

انواع بیماری‌ها و شرایط می‌تواند بر تعداد و ظاهر سلول‌های خونی تأثیر بگذارد. از معاینه اسمیر خون می‌توان برای حمایت از یافته‌های سایر آزمایشات و معاینات استفاده کرد. به عنوان مثال، گلبول‌های قرمزی که نسبت به حالت طبیعی کوچکتر و کم رنگ‌تر به نظر می‌رسند، ممکن است از نتایج دیگری که نشان دهنده نوعی کم خونی است، پشتیبانی کنند. به طور مشابه، وجود لکوسیت‌های که کاملاً بالغ نشده‌اند ممکن است به اطلاعات آزمایش‌های دیگر برای کمک به تشخیص عفونت، بدخیمی یا سایر شرایط کمک کند.

سوالات متداول

از اسمیر خون اغلب به عنوان آزمایش پیگیری برای نتایج غیر طبیعی در شمارش کامل خون (CBC) برای بررسی انواع مختلف سلول‌های خونی استفاده می‌شود. ممکن است برای کمک به تشخیص یا پایش بر شرایط بی‌شماری که بر جمعیت سلول‌های خون تأثیر می‌گذارد، استفاده شود.

زمانی، تقریباً همه کسانی که CBC داشتند، برای آن‌ها اسمیر خون تهیه می‌شد. با توسعه ابزارهای پیچیده و خودکار شمارش سلول‌های خونی، اکنون ارائه یک شمارش افتراقی خودکار به صورت روتین درآمده است. اگر نتایج حاصل از شمارش خودکار سلول و یا شمارش افتراقی آن‌ها وجود گلبول‌های سفید نابالغ، غیرمعمول یا غیرطبیعی، گلبول‌های قرمز خون یا پلاکت را نشان دهد یا اگر دلیلی وجود دارد که حضور سلول‌های غیرطبیعی مورد تردید است، در آن صورت ممکن است یک اسمیر خون لازم باشد که تهیه گردد.

از اسمیر خون اغلب برای دسته بندی یا شناسایی شرایطی که یک یا چند نوع سلول خون را تحت تأثیر قرار می‌دهد و همچنین برای پایش بر افرادی که تحت این شرایط تحت درمان قرار می‌گیرند، استفاده می‌شود. بسیاری از بیماری‌ها، اختلالات و کمبودها وجود دارد که می‌تواند بر تعداد و نوع سلول‌های خونی تولید شده، عملکرد و طول عمر آن‌ها تأثیر بگذارد. به عنوان مثال می‌توان به کم خونی، نئوپلاسم‌های میلوپرولیفراتیو، اختلالات مغز استخوان و سرطان خون اشاره کرد.

معمولاً فقط سلول‌های طبیعی، بالغ یا تقریباً بالغ در جریان خون آزاد می‌شوند، اما شرایط خاصی می‌توانند مغز استخوان را ترغیب کنند تا سلول‌های نابالغ یا غیرطبیعی را در گردش خون آزاد کند. هنگامی که تعداد یا نوع قابل توجهی از سلول‌های غیرطبیعی وجود دارد، یک بیماری یا شرایطی مطرح می‌شود و پزشک را به انجام آزمایش‌های بیشتر ترغیب می‌کند.

  • در صورتي كه آزمایش CBC و شمارش افتراقی گلبول‌های سفید با دستگاه شمارشگر خودکار انجام شده باشد و سلول‌هاي غير طبيعي، آبنرمال يا نابالغ نشان داده شده باشد، در وهله‌‍ی اول آزمایش خون محیطی به عنوان يك تست پيگيري در خواست می‍شود.
  • همچنین ممکن است هنگامی که فردی علائم و نشانه‌هایی را نشان دهد که مربوط به شرایطی باشد که تولید سلول‌های خونی یا طول عمر آن‌ها را تحت تأثیر قرار دهد، در این‌صورت نیز این تست انجام می‌شود.

نمونه‌هایی از علائم و نشانه‌هایی که ممکن است نشان دهنده یکی از این اختلالات خونی باشد عبارتند از:

  • ضعف، خستگی
  • چهره رنگ پریده
  • زردی بدون دلیل
  • تب
  • دوره خونریزی بیش از حد، کبودی آسان، یا خونریزی مکرر از بینی
  • بزرگ شدن طحال
  • درد استخوان

هنگامی که فردی تحت درمان یا کنترل بیماری مربوط به سلول‌های خونی است ممکن است به طور مرتب اسمیر خون درخواست شود.

یافته‌های حاصل از بررسی اسمیر خون به خودی خود همیشه تشخیصی نیست و بیشتر نشان دهنده احتمال یا وجود یک بیماری زمینه‌ای، شدت آن و نیاز به انجام آزمایش‌های تشخیصی بیشتر است. نتایج این ارزیابی با نتایج CBC و سایر تست‌های آزمایشگاهی و همچنین علائم و نشانه‌های بالینی فرد مورد آزمایش در نظر گرفته می‌شود.

نتایج یک اسمیر خون به طور معمول شامل توصیف ظاهر گلبول‌های قرمز خون، گلبول‌های سفید خون و پلاکت‌ها و همچنین هر گونه ناهنجاری است که ممکن است در لام (اسلاید) دیده شود.

گلبول‌های قرمز

گلبول‌های قرمز طبیعی و بالغ از نظر اندازه یکنواخت هستند (قطر ۸-۷ میکرومتر) و فاقد هسته‌ای هستند که اکثر سلول‌های دیگر دارند. آن‌ها گرد هستند و مانند دونات صاف و پهن می‌شوند و به جای سوراخ در وسط یک فرورفتگی دارند (معقرالطرفین هستند). به دلیل هموگلوبین  موجود در داخل گلبول‌های قرمز، پس از رنگ آمیزی اسمیرخون، به رنگ صورتی تا قرمز با یک مرکز کم رنگ ظاهر می‌شوند. هنگامی که ظاهر گلبول‌های قرمز (مورفولوژی) طبیعی است، اغلب به صورت نورموکرومیک (رنگ طبیعی) و نورموسیت (اندازه طبیعی) گزارش می‌شود.

با وجود اینکه هر کدام از گلبول‌های قرمز کامل نیستند، اما حضور تعداد قابل توجهی از سلول‌ها که از نظر شکل یا اندازه متفاوت باشند ممکن است وجود بیماری را نشان دهند. برخی از مواردی که می توانند گلبول‌های قرمز خون را تحت تأثیر قرار دهند شامل موارد زیر است:

  • کم خونی
  • انواع یا واریانت‌های هموگلوبین از جمله کم خونی سلول داسی شکل و تالاسمی
  • سرطان خون
  • نئوپلاسم های میلوپرولیفراتیو یا میلو دیسپلاستیک
  • اختلالات مغز استخوان

ممکن است یک یا چند بی نظمی گلبول‌های قرمز در اسمیر خون دیده شود. دو نمونه عبارتند از:

  • آنیزوسیتوز - اندازه‌های متغیر گلبول‌های قرمز خون ممکن است کم خونی را نشان دهد. گلبول‌های کوچکتر از حد نرمال به عنوان میکروسیت و گلبول‌های قرمز بزرگتر از حد نرمال را ماکروسیت می‌نامند.
  • پوئیکیلوسایتوزیس - اشکال مختلف سلول‌های قرمز، این‌ها ممکن است شامل سلول‌های غباری یا بورسل‌ها (اکینوسیت‌ها)، آکانتوسیت‌ها، سلول‌های بیضوی (الیپتوسیت)، رولو، سلول‌های داسی، سلول‌های هدف (تارگت سل)، سلول‌های قطره اشکی شکل و سلول‌های شیستوسیت (قطعات سلول‌های قرمز، سلولهای کلاه ایمنی) باشد.
  • آنیزوپوئیکیلوسایتوزیس - تنوع در اندازه و شکل گلبول‌های قرمز

برای جزئیات بیشتر در مورد بی نظمی‌های گلبول قرمز به بخش زیر مراجعه کنید.

گلبول‌های سفید خون

به عنوان بخشی از بررسی اسمیر خون، ممکن است یک شمارش دستی WBC انجام شود. به طور معمول، حداقل 100 WBC بر اساس نوع، بررسی و دسته بندی می‌شود. درصد هر نوع محاسبه می‌شود. علاوه بر این، ظاهر (مورفولوژی) و مراحل رشد گلبول‌های سفید مورد توجه قرار می‌گیرد. سلول‌های سفید خون هسته‌ای دارند که توسط سیتوپلاسم احاطه شده است. تمام لکوسیت‌ها از سلول‌های بنیادی مغز استخوان گرفته می‌شوند. در مغز استخوان، آن‌ها به دو گروه تقسیم می‌شوند: سلول‌های میلوئیدی و لنفاوی. آن‌ها به پنج نوع مجزا از گلبول‌های سفید بالغ می‌شوند.

به آن‌هایی  که در سیتوپلاسمشان گرانول دارند گرانولوسیت نیز گفته می‌شود (از سری میلوئیدی هستند) و شامل موارد زیر است:

  • نوتروفیل‌ها (۱۸-۱۰ میکرومتر) سلول‌هایی هستند که دارای سیتوپلاسم با دانه‌های صورتی یا بنفش هستند. آن‌ها اکثر wbc‌ها را در یک بزرگسال سالم تشکیل می‌دهند. آن‌ها در دفاع در برابر عفونت‌ها نقش دارند.
  • ائوزینوفیل‌ها (۱۵- ۱۰ میکرومتر) به راحتی در اسمیرهای رنگ آمیزی شده با گرانول‌های بزرگ و نارنجی قرمز تشخیص داده می‌شوند. تعداد آن‌ها به طور کلی کم (۳-۱٪) است که اغلب در افراد مبتلا به آلرژی و عفونت‌های انگلی افزایش می یابد.
  • بازوفیل‌ها (۱۵-۱۰ میکرومتر) گرانول‌های بزرگ، بنفش و سیاه دارند و کمترین نوع wbc (۱٪) هستند.

غیر گرانولوسیت‌ها عبارتند از:

  • مونوسیت‌ها (نیز از سری میلوئیدی هستند) معمولاً بزرگترین wbcs (۱۲-۲۰میکرومتر) هستند و غالباً به آن‌ها سلول‌های پاک کننده (فاگوسیت‌ها) گفته می‌شود. آن‌ها می‌توانند ذراتی مانند بقایای سلولی، باکتری‌ها یا سایر ذرات نامحلول را ببلعند.
  • لنفوسیت‌ها غالباً سلول‌های کوچکتری هستند (۱۲-۱۰ میکرومتر) و معمولاً دارای مقدار کمی سیتوپلاسم و غالباً یک هسته صاف و گرد هستند اگرچه برخی بزرگتر هستند و می‌توانند حاوی مقدار بیشتری سیتوپلاسم باشند. آن‌ها معمولاً متداول‌ترین نوع WBC را در کودکان نشان می‌دهند. یک نوع لنفوسیت، به‌نام سلول B، مسئول تولید آنتی بادی‌ها (ایمونوگلوبولین‌ها) است.

بسیاری از بیماری‌ها و شرایط می‌توانند بر تعداد مطلق یا نسبی WBC ها و ظاهر آن‌ها در اسمیرخون تأثیر بگذارند. نمونه‌هایی از برخی شرایط عبارتند از:

  • عفونت و یا التهاب - می‌تواند انواع خاصی از گلبول‌های سفید را افزایش دهد
  • اختلالات مغز استخوان - بسته به شرایط ، ممکن است تعداد مطلق و نسبی لکوسیت‌ها را کاهش یا افزایش دهد
  • آلرژی - ممکن است بر تعداد ائوزینوفیل‌ها تأثیر بگذارد
  • سرطان خون، سندرم میلودیسپلاستیک یا نئوپلاسم میلوپرولیفراتیو - سلول‌های سفید خون نابالغ مانند بلاست ممکن است در اسمیر خون دیده شود. بلاست‌ها به طور معمول در مغز استخوان یافت می‌شوند که WBC ها قبل از انتشار در خون تولید و بالغ می‌شوند. اگر بلاست در اسمیر خون دیده شود، ممکن است نشان دهنده یک بیماری جدی مغز استخوان باشد. این موارد را می توان در سناریوهای دیگر نیز مشاهده کرد، مانند زمانی که مغز استخوان در حال بازیابی یا بازسازی بعد از شیمی درمانی است، یا مثالی دیگر، تحریک بوسیله‌ی دارو قبل از جمع آوری سلول‌های بنیادی است.

برای اطلاعات بیشتر در مورد گلبول‌های سفید به بخش زیر مراجعه کنید.

پلاکت

این قطعات سلولی هستند که از سلول‌های بزرگ مغز استخوان به نام مگاکاریوسیت ایجاد می‌شود. با آزاد شدن از مغز استخوان، آن‌ها به صورت قطعاتی در خون محیطی ظاهر می‌شوند. وقتی به رگ خونی صدمه وارد شود یا خونریزی دیگری وجود داشته باشد، پلاکت‌ها فعال شده و شروع به تجمع در کنار یکدیگر می‌کنند، این تجمع پلاکتی آغاز روند لخته شدن خون است.

باید تعداد کافی پلاکت برای کنترل خونریزی وجود داشته باشد. اگر تعداد آن‌ها خیلی کم باشد یا عملکرد صحیحی نداشته باشند، توانایی تشکیل لخته مختل می‌شود و می‌تواند یک وضعیت تهدید کننده زندگی باشد. در برخی افراد پلاکت‌های زیادی تولید می شود که ممکن است منجر به تداخل در جریان خون شود و خطر ابتلا به لخته خون را در فرد افزایش دهد. همین افراد ممکن است خونریزی نیز داشته باشند زیرا بسیاری از پلاکت‌های اضافی ممکن است ناکارآمد باشند حتی اگر طبیعی به نظر برسند.

شمارش پلاکت معمولاً بخشی از آزمایش CBC است. تعداد غیرطبیعی کم یا تعداد زیاد پلاکت‌ها ممکن است با تهیه اسمیر خون بیشتر بررسی شود تا به‌صورت مستقیم هرگونه ناهنجاری در شکل یا اندازه مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرند. به عنوان مثال، همانطور که مغز استخوان در حال فعالیت برای جبران کاهش پلاکت‌ها است، پلاکت‌های بزرگ یا پلاکت‌های عظیم ممکن است دیده شود، اما این موارد را می توان در نئوپلاسم‌های میلوپرولیفراتیو یا ترومبوسیتوپنی ایمنی، وضعیتی که در آن سیستم ایمنی به طور نامناسب آنتی بادی‌هایی علیه پلاکت می‌سازد، نیز مشاهده کرد. 

شمارش خون و مورفولوژی نیز می‌تواند در زمان بیماری یا استرس و بعد از انتقال خون تحت تأثیر قرار گیرد.

یافته های مربوط به اسمیر خون که غیر طبیعی است، معمولاً برای بررسی و تفسیر بیشتر به یک آسیب شناس ارجاع می شود، که اغلب با تجربه زیادی در مطالعه خون (خون شناسی) است. بسته به نتایج، ممکن است برای پیگیری و تشخیص قطعی، سایر بررسی‌های خونی یا حتی بررسی آسپیره مغز استخوان و بیوپسی انجام شود.

اگرچه در ایالات متحده غیر معمول است اما ممکن است از اسمیر خون برای کمک به تشخیص مالاریا، بیماری ناشی از یک نوع انگل خون استفاده شود. انگل ممکن است در هنگام بررسی اسمیر خون در زیر میکروسکوپ دیده شود. مالاریا معمولاً فقط در مسافرانی ممکن است دیده شود که از مناطقی که انگل شیوع دارد (بومی) بازگشته باشند.

بسته به یافته‌های CBC و اسمیر خون و شرایطی که پزشک شما به آن مشکوک است، آزمایش پیگیری ممکن است شامل آزمایشاتی از جمله:

  • ایمونوفنوتایپینگ فلوسیتومتری

اسمیرخون به صورت روتین است، اما شمارشگر اتوماتیک سلول‌های خون، معمولا گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها را بر اساس شکل، اندازه و خصوصیات الکتریکی یا نورسنجی بررسی می‌کند. در هر نوع سلول و تعداد آن‌ها تنوع و اختلافی می‌تواند وجود داشته باشد. استفاده از یک ابزار خودکار اغلب می‌تواند وجود سلول‌های غیر طبیعی را تشخیص دهد اما توانایی طبقه بندی قطعی آن‌ها را ندارد. قطعات سلولی و توده‌های پلاکت، به ویژه اگر اندازه آن‌ها بزرگ باشد، به اشتباه به‌عنوان گلبول سفید شمارش می‌شوند، بنابراین شمارش گلبول‌های سفید را به صورت کاذب بالا می‌برد. یک فرد آزمایشگاهی می‌تواند این ناهنجاری‌ها را در اسمیر خون مشاهده و شناسایی و بطورمناسب آن‌ها را طبقه بندی کند.

به صورت سنتی بررسی و تفسیر اسمیر خون به صورت دستی و با استفاده از میکروسکوپ انجام می‌شود که زمان بر است. اکنون سیستم‌های مورفولوژی دیجیتال خودکار برای کمک به آنالیز موثرتر اسمیرهای خون در دسترس هستند.

از تکنیک خاصی برای پخش کردن قطره خون در سطح یک لام شیشه‌ای به شکل "اثر انگشت" استفاده می‌شود. در امتداد لبه‌های این اثر انگشت سلول‌ها فقط یک لایه ضخامت دارند. این اجازه می‌دهد تا سلول‌های این ناحیه به صورت جداگانه و انفرادی شمارش و در زیر میکروسکوپ بررسی شوند.

جزئیات مربوط به بی نظمی‌های گلبول قرمز (مورفولوژی RBC)

اندازه

  • آنیزوسیتوز: این یک تنوع در اندازه گلبول‌های قرمز است. ممکن است نشانه کم خونی باشد.
  • ماکروسیتوز: گلبول‌های قرمز بزرگ که ممکن است به دلیل کمبود ویتامین B12 یا فولات باشد. آن‌ها در کم خونی مگالوبلاستیک (به عنوان مثال کم خونی پرنیشیوز)، اعتیاد مزمن به الکل، بیماری کبدی، بیماری تیروئید و سندرم میلودیسپلاستیک دیده می‌شوند.
  • میکروسیتوز: عبارت از حضور گلبول‌های قرمز کوچک است که معمولاً به علت کم خونی فقر آهن یا یک اختلال ارثی مانند تالاسمی دیده می‌شود.

 

شکل

  • پوئیکیلوسیتوزیس : یک تنوع در شکل گلبول‌های قرمز است و ممکن است همزمان شامل چندین آبنرمالیتی مختلف باشد.
  • آکانتوسیت‌ها (سلول‌های خاردار یا اسپور سل‌ها): سلول‌های با شکل نامنظم با ۱۰-۵ اسپیکول، ممکن است در خون افرادی که طحال را برداشته‌اند یا مبتلا به بیماری کبد هستند، وجود داشته باشد. آن‌ها همچنین در یک اختلال ارثی به نام آبتالیپوپروتئینمی وجود دارند.
  • اکینوسیت‌ها (بور سل‌ها یا گلبو‌ل‌های قرمزکرنیتد): ممکن است ۳۰-۱۰ زائده‌ی صاف داشته باشند و اغلب در افرادی که نارسایی کلیوی دارند دیده می‌شود. ممکن است این حالت غیرواقعی (آرتیفکت) باشد، چیزی که در هنگام تهیه نمونه ایجاد می‌شود.
  • الیپتوسیت‌ها (اوالوسیت): گلبول‌های قرمز بیضوی شکل که دربیماری الیپتوسیتوز ارثی و کم خونی‌های مختلف، میلوفیبروز دیده می‌شوند.
  • سلول‌های تکه تکه شده (شیستوسیت‌ها، سلول‌های کلاه ایمنی): گلبول‌های قرمز تکه تکه شده با اشکال مختلف که ممکن است در افراد با انعقاد داخل عروقی منتشر (DIC)، سندرم همولیتیک اورمیک، پورپورای ترومبوتیک ترومبوسیتوپنیک یا دستگاه مصنوعی عروقی (پروتز) مانند دریچه قلب مکانیکی دیده شود.
  • حالت رولو: گلبول‌های قرمزی که به صورت دسته سکه ظاهر می‌شوند و به دلیل افزایش پروتئین‌های سرم، در افراد مبتلا به میلوم مولتیپل یا ماکروگلبولینمی والدنشتروم مشاهده می‌شوند.
  • سلول‌های داسی شکل: گلبول‌های قرمز هلالی شکل که مشخصه کم خونی سلول داسی شکل است.
  • سلول‌های هدف: گلبول‌های قرمزی که شبیه چشم گاو هستند. معمولاً در افراد مبتلا به اشکال غیر طبیعی ارثی هموگلوبین (هموگلوبینوپاتی)، تالاسمی، کم خونی‌های مختلف و بیماری کبدی دیده می‌شود.
  • سلول‌های قطره اشکی شکل (داکروسیت‌ها): گلبول‌های قرمز شبیه قطره؛ که اغلب در افراد مبتلا به میلوفیبروز و تالاسمی دیده می‌شود.
  • اسفروسیت: گلبول‌های قرمز کره‌ای شکل که اغلب در کم خونی همولیتیک ایمنی یا اسفروسیتوز ارثی وجود دارد.

 

رنگ

  • هیپوکروم/ هیپوکرومازیا: این ممکن است در انواع اختلالات از جمله تالاسمی و فقر آهن دیده شود. گلبول‌های قرمز به دلیل عدم کافی بودن هموگلوبین، رنگ پریده‌ای دارد و قسمت وسط سلول توخالی (رنگ پریدگی مرکزی) و شفاف است.
  • هیپرکروم/ هیپرکرومازیا: به دلیل غلظت هموگلوبین در سلول بیشتر از حد طبیعی، رنگ گلبول‌های قرمز نسبت به حالت طبیعی تیره‌تر است این ممکن است به دلیل کمبود آب در بدن (دهیدراسیون) یا حضور اسفروسیت‌ها باشد.
  • پلی کرومازیا: گلبول‌های قرمزی که آبی رنگ گرفته‌اند که منعکس کننده‌ی افزایش محتوای RNA سلول است، که نشان دهنده‌ی نارس بودن آن‌ها به دلیل آزاد شدن زودرس از مغز استخوان است.

 

ساختارهای غیر طبیعی درون گلبول‌های قرمز

  • گلبول‌های قرمز هسته‌دار (نرموبلاست‌ها): نوعی فرم نابالغ RBC است که در صورت افزایش تقاضا برای آزاد شدن RBC توسط مغز استخوان یا درگیری مغز استخوان توسط فیبروز یا تومور مشاهده می‌شود. ممکن است در کم خونی شدید، میلوفیبروز، تالاسمی، توبرکلوزیس میلیاری(ارزنی)، سرطان‌هایی که مغز استخوان را درگیر می‌کنند و در سطوح مزمن اکسیژنِ پائین (هیپوکسمی) دیده شود. RBC‌های هسته‌دار می‌توانند در دو یا سه روز اول پس از تولد در نوزادان طبیعی باشند.
  • رتیکولوسیت‌ها: این‌ها گلبول‌های قرمز نابالغ هستند که معمولاً رنگ آمیزی آبی (پلی کروماتیک) دارند. تعداد کمی از این گلبول‌های قرمز جوان در گردش خون طبیعی هستند، اما ممکن است به تعداد زیاد با از دست دادن خون به‌صورت حاد، هیپوکسی، تخریب RBC، بیماری سلول داسی شکل، کمبود گلوکز-6-فسفات دهیدروژناز، و کم خونی همولیتیک خود ایمنی (اتوایمیون) وجود داشته باشد.
  • سیدروسیت، سیدروبلاست، سیدروبلاست حلقوی: هنگامی که RBC ها با رنگ آبی پروس رنگ آمیزی می‌شوند، ممکن است دانه‌های آهن در آن‌ها دیده شود. سیدروبلاست‌ها، سیدروسیت‌های نابالغ هستند و ممکن است در واقع یک الگوی حلقه‌ای را نشان دهند که نشانگر کم خونی سیدروبلاستی است.
  • بازوفیلیک استیپلینگ (بازوفیلی نقطه‌ای): نقاط آبی تیره درون گلبول‌های قرمز است. به دلیل تجمع غیر طبیعی ریبوزوم‌ها و پلی ریبوزوم‌ها و ممکن است در مسمومیت با فلزات سنگین (مانند سرب)، تالاسمی و بسیاری از کم خونی های دیگر وجود داشته باشد.
  • اجسام هاینز: اجسام انکلوزیونی بزرگ (گرانول) در گلبول‌های قرمز هنگام رنگ آمیزی با یک رنگ سوپراویتال مانند کریستال بنفش (کریستال ویوله). اغلب در شرایط کمبود آنزیم (G6PD)، همولیز ناشی از دارو یا بیماری هموگلوبین ناپایدار دیده می‌شود.
  • اجسام هاول- ژولی(بقایای کوچک و گرد DNA هسته ای در داخل سلول): در کم خونی سلول داسی شکل، کم خونی همولیتیک یا مگالوبلاستیک وجود دارد و ممکن است بعد از اسپلنکتومی دیده شود.
  • کابوت رینگ، کابوت حلقوی: انکلوزیون‌های نخ مانند غیرمعمول که به شکل یک حلقه یا به شکل عدد هشت انگلیسی در داخل گلبول قرمز دیده می‌شوند. ممکن است در انواع کم خونی ها دیده شود.
  • انگل‌های مالاریا: در افراد مبتلا به مالاریا، این انگل‌ها درون گلبول‌های قرمز زندگی می‌کنند و ممکن است در اسمیر (گسترش) خون دیده شوند. این یک یافته عادی نیست این انگل‌ها معمولاً در کسانی که در مناطقی که بیماری بومی است زندگی می‌کنند یا به آنجا سفر کرده‌اند، یافت می‌شوند.

جزئیات مربوط به گلبول های سفید خون

نوتروفیل‌ها

 نوتروفیل‌ها (نوتروفیل‌های سگمنتد، segs، سلول‌های پلی مورفونوکلئری، polys یا PMNs نیز نامیده می‌شوند) حدود ۱۲ میکرون قطر دارند و عملکرد آن‌ها بلعیدن و نابود کردن ارگانیسم‌های مهاجم است. آن‌ها به طور معمول حدود ۷۰-۵۰٪ از تعداد کل WBC در خون کودکان بزرگ‌تر و بزرگسالان را تشکیل می‌دهند و ممکن است دارای دو تا پنج لوب هسته‌ای باشند که توسط یک رشته نازک از مواد هسته‌ای به یکدیگر متصل شده‌اند. این نوع WBC ممکن است در هنگام عفونت، بدخیمی یا استرس شدید به تعداد بیشتری دیده شود. سیتوپلاسم نوتروفیل‌ها کم رنگ است و غالباً حاوی گرانول‌های کوچک صورتی تا بنفش است. این گرانول‌ها (گرانول‌های اختصاصی و گرانول‌های آزوروفیلیک) حاوی آنزیم‌ها و پروتئین‌های خاصی هستند که میکروب‌ها را خنثی یا نابود می‌کنند. باندها نوتروفیل‌های نابالغ با هسته u شکل هستند.

آنومالی‌های نوتروفیل‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

  • گرانولاسیون توکسیک: گرانول‌های بزرگ آبی تیره در سیتوپلاسم، با عفونت شدید، سوختگی، ضربه و درمان با فاکتور  محرک رشد کلنی گرانولوسیت‌ها (G-CSF) مرتبط است. اغلب بلوغ شتاب گرفته نوتروفیل را نشان می‌دهد.
  • واکوئلیزاسیون: واکوئل‌ها به صورت سوراخ‌هايي در سيتوپلاسم ظاهر مي‌شوند و غالباً در ارتباط با گرانول‌های سمی مشاهده مي‌شوند اما همچنين مي‌تواند يك ويژگي دژنراسيون باشد كه هنگام نگهداری خون برای مدت زمان طولاني قبل از تهيه لام خون به‌وجود بیاید.
  • اجسام دوهل: اجزاء یا انکلوزیون‌های مایل به خاکستری یا مایل به آبی نامنظم در سیتوپلاسم محیطی نوتروفیل‌ها. آن‌ها تجمعات دگرگون شده‌ی ریبوزوم‌های آزاد یا شبکه آندوپلاسمی خشن هستند که اغلب در ارتباط با گرانول‌ها و واکوئل‌های سمی دیده می‌شوند. آن‌ها ممکن است همراه با عفونت، سوختگی، ضربه یا قرار گرفتن در معرض عوامل سیتوتوکسیک (به عنوان مثال شیمی درمانی) باشند. همچنین ممکن است بعد از تحریک سایتوکین (به عنوان مثال G-CSF) یا در طی یک بارداری طبیعی دیده شوند.
  • میله‌های آئر : اجزا میله‌ای شکل منحصر به فرد، صورتی یا قرمز که در سلول‌های میلوئیدی بسیار نابالغ (بلاست) یا به ندرت نوتروفیل‌های بالغ‌تر در افراد مبتلا به لوسمی میلوئید حاد یا سندرم میلودیسپلاستیک با درجه بالا دیده می‌شود.
  • باندهای افزایش یافته: نوتروفیل‌های کمی نابالغ در تعداد کم در گردش خون طبیعی هستند، اما اگر درصد آن‌ها افزایش یابد، گفته می‌شود "شیفت به چپ" وجود دارد. این ممکن است هنگامی اتفاق بیفتد که یک عفونت حاد باعث افزایش تولید نوتروفیل شود و باعث می‌شود مغز استخوان قبل از بلوغ تا مرحله نوتروفیل، برخی از لکوسیت‌ها را زودتر آزاد کند. سایر اشکال نابالغ که ممکن است گاهی اوقات در لکه خون مشاهده شود شامل میلوسیت و متامیلوسیت یا حتی پرومیلوسیت و میلوبلاست است.
  • هایپرسیگمانتاسیون: نوتروفیل‌های دارای شش سگمنت هسته‌ای یا بیشتر هستند. این امر عمدتاً با کمبود ویتامین B12 و فولات و میلودیسپلازی همراه است اما همچنین می‌تواند همراه با اعتیاد به الکل و به ندرت به عنوان یک بیماری ارثی دیده شود.
  • ناهنجاری پلگر- هووت : ناهنجاری ارثی که در آن نوتروفیل‌ها با کمتر از دو لوب ظاهر می‌شوند. هسته غالباً به شکل یک بادام زمینی یا دمبل است، یا ممکن است از دو لوب که توسط یک رشته آشکار به هم متصل شده‌اند تشکیل شود. آن‌ها همچنین ممکن است با داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی خاصی یا در برخی از بیماری‌های خاص مانند میلودیسپلازی ظاهر شوند و به ناهنجاری (آنومالی) پلگر – هووت کاذب ارجاع می‌شوند.
  • گرانول‌های آلدر- ریلی: گرانول‌های بزرگ و تیره لکوسیتی که به رنگ بنفش رنگ می‌شوند. آن‌ها مطرح کننده‌ی موکوپلی ساکاریدوز (یک اختلال ارثی کمبود آنزیمی را نشان می‌دهند، نمونه‌هایی از آن سندرم هارلر و شکارچی) هستند.
  • گرانول‌های چدیاک - هیگاشی: یک ناهنجاری ارثی است که با حضور گرانول‌های بزرگ قرمز، آبی یا مایل به سبز مشخص می‌شود که ممکن است در گرانولوسیت‌ها، لنفوسیت‌ها و مونوسیت‌ها دیده شود. افراد مبتلا به این سندرم ممکن است دچار آلبینیسم چشمی پوستی و همچنین نقص سیستم ایمنی و فوتوفوبیا باشند.

لنفوسیت‌ها

لنفوسیت‌ها نسبتاً کوچک (۱۰-۷ میکرومتر) و گرد هستند. هسته به طور کلی در ارتباط با مقدار سیتوپلاسم بزرگ است. سیتوپلاسم آبی کمرنگ است و به طور معمول فقط بخش کوچکی از لنفوسیت ها گرانول دارند. هسته اکثر لنفوسیت‌ها از نظر ظاهری صاف و آبی تیره است.

دو نوع عمده لنفوسیت وجود دارد، سلول B و سلول T، اما نمی‌توان آن‌ها را هنگام مشاهده در زیر میکروسکوپ با استفاده از روش‌های استاندارد رنگ آمیزی تشخیص داد. سلول‌های B را می‌توان با استفاده از رنگ آمیزی‌های آنتی بادی اختصاصی لیبله شده با یک ماده فلورسنت و همراه با یک ابزار خاص به نام فلوسیتومتر، از سلول‌های T تمایز داد. سلول‌های B آنتی بادی‌های خاصی ایجاد می‌کنند در حالی که سلول‌های T می‌توانند سلول‌های B را فعال کرده و همچنین ارگانیسم‌های مهاجم را شناسایی و از بین ببرند. لنفوسیت‌ها به طور معمول حدود ۲۰٪ تا ۴۰٪ از کل تعداد WBC در بزرگسالان و نسبت بیشتری در نوزادان و کودکان خردسال تشکیل می‌دهند.

  • لنفوسیت واکنش پذیر یا راکتیو (لنفوسیت غیر معمولی یا آتیپیک،  لنفوسیت فعال شده): این سلول‌ها لنفوسیت‌های بزرگی هستند که حاوی مقدار بیشتری سیتوپلاسم هستند و می‌توانند از نظر اندازه و شکل متفاوت باشند. اغلب یک سایه آبی مشخص از سیتوپلاسم دیده می‌شود که تحت تاثیر گلبول‌های قرمز اطرافِ خود  قرار می‌گیرند. افزایش تعداد لنفوسیت‌های غیر معمول در بیماری‌های ویروسی مانند مونونوکلئوز عفونی مشاهده می‌شود.
  • سلول‌های مودار: این لنفوسیت‌ها دارای زایده‌های ریزی هستند که باعث می‌شود در زیر میکروسکوپ مودار به نظر برسند. آن‌ها در لوسمی سلول مودار یافت می‌شوند.

ائوزینوفیل‌ها

ائوزینوفیل‌ها دو یا سه لوب درهسته خود دارند و در سیتوپلاسم خود حاوی گرانول‌های مشخص مایل به قرمز / نارنجی هستند. آن‌ها اغلب در پاسخ‌های آلرژیک و عفونت‌های انگلی نقش دارند. به طور معمول فقط در حدود ۴-۱٪ WBC‌ها در خون ائوزینوفیل هستند.

مونوسیت‌ها

مونوسیت‌ها بزرگترین اندازه گلبول‌های سفید هستند و کمتر از ۶٪ در خون طبیعی وجود دارد. از ویژگی آن‌ها دارای سیتوپلاسم خاکستری آبی فراوان هستند که از نظر شکل نامنظم است و دارای هسته‌ای تا شده است. عملکرد اصلی مونوسیت‌ها، بلعیدن میکروب‌ها و پاسخ دادن به عفونت و التهاب با ترشح پروتئین‌های خاص (مونوکین‌ها) است که می‌تواند باکتری‌ها را غیرفعال کند. در صورت تحریک توسط سایتوکین‌ها، مونوسیت‌ها می‌توانند از خون خارج شده و به ماکروفاژهای بافتی تبدیل شوند.

بازوفیل‌ها

بازوفیل‌ها دارای هسته‌ای چند لوب هستند و تعداد زیادی گرانول آبی تیره (که حاوی هیستامین هستند) در سیتوپلاسم خود دارند. فقط حدود ۱٪ از لکوسیت‌ها بازوفیل هستند. افزایش تعداد بازوفیل‌ها ممکن است در طی پاسخ‌های آلرژیک، کولیت اولسراتیو، سینوزیت مزمن، آبله مرغان یا بعد از واکسیناسیون مشاهده شود. افزایش قابل توجهی در سرطان خون میلوئیدی مزمن دیده می‌شود.

© 2020 پل ایده آل پارس. تمام حقوق نزد شرکت پل ایده‌ال پارس محفوظ است.

WWW.MEDPIP.COM