آزمایش لیپاز

آزمایش خون برای لیپاز اغلب برای کمک به تشخیص و مراقبت از پانکراتیت حاد استفاده می‌شود. همچنین ممکن است برای تشخیص و پایش بر پانکراتیت مزمن و سایر اختلالات مربوط به پانکراس استفاده شود.

آزمایش لیپاز ممکن است همراه با آزمایش آمیلاز خون برای تشخیص بیماری‌های پانکراس استفاده شود. در حالی که آزمایش آمیلاز برای بیماری‌های پانکراس حساس است، اما اختصاصی نیست. به این معنی که افزایش سطح آمیلاز ممکن است مشکلی را نشان دهد، اما علت آن ممکن است مربوط به پانکراس نباشد. از طرف دیگر، آزمایش لیپاز برای بیماری‌های پانکراس، به ویژه برای پانکراتیت حاد و پانکراتیت الکلی حاد، بیشتر از آمیلاز اختصاصی است. مقادیر افزایش یافته‌ی لیپاز معمولاً مشکلی در لوزالمعده را نشان می‌دهد. بررسی نتایج دو آزمایش با هم به تشخیص یا رد پانکراتیت و سایر شرایط کمک می‌کند.

از آزمایش لیپاز نیز گاهی اوقات در تشخیص و پیگیری فیبروز کیستیک، بیماری سلیاک و بیماری کرون استفاده می‌شود.

هنگامی که فردی علائم پانکراتیت حاد یا اختلال پانکراسی دیگری را دارد، می‌توان آزمایش لیپاز را انجام داد، مانند موارد زیر:

• درد شدید بالای شکم یا درد در ناحیه‌ی پشت (کمر) که به پشت پخش می‌شود یا بعد از غذا خوردن بدتر احساس می‌شود.

• تب

• از دست دادن اشتها

• حالت تهوع، استفراغ

• زردی چشم یا پوست (یرقان)

• نبض سریع

• مدفوع شل، چرب و بد بوی (استئاتوره)

همچنین ممکن است در فواصل زمانی که یک پزشک می‌خواهد فرد مبتلا به بیماری پانکراس را تحت مراقبت قرار دهد، برای بررسی اثربخشی درمان و تعیین اینکه آیا با گذشت زمان میزان لیپاز افزایش یا کاهش می یابد، درخواست داده شود.

سطح بالای لیپاز در خون ممکن است نشان دهنده وجود یک بیماری موثر بر لوزالمعده باشد.

در پانکراتیت حاد، سطح لیپاز اغلب بسیار زیاد است، که اغلب ۳ تا ۱۰ برابر بیشتر از بالاترین مقدار مرجع است (که اغلب آن را حد بالای طبیعی می‌دانند).

غلظت لیپاز به طور معمول طی ۳ تا ۶ ساعت پس از حمله حاد لوزالمعده افزایش می‌یابد، در ۲۴ ساعت به اوج خود می‌رسد و تا ۸ تا ۱۴ روز بالا می‌ماند. از سطح لیپاز برای تعیین شدت حمله حاد لوزالمعده نمی‌توان استفاده کرد.

سطح لیپاز همچنین ممکن است با انسداد مجرای لوزالمعده، سرطان لوزالمعده و سایر بیماری‌های لوزالمعده و همچنین با التهاب کیسه صفرا یا بیماری کلیوی افزایش یابد.

سطح پایین لیپاز در خون ممکن است نشان دهنده‌ی آسیب دائمی به سلول‌های تولید کننده لیپاز در پانکراس باشد. این حالت در بیماری‌های مزمن که بر لوزالمعده تأثیر می‌گذارند مانند فیبروز کیستیک می‌تواند رخ دهد.

لوزالمعده منبع اصلی و اوایه‌ی لیپاز است، اما سلول‌های سایر مناطق بدن که با هضم و جذب مواد مغذی درگیر هستند، از جمله سلول‌های زبان، معده و کبد، نیز لیپاز تولید می‌کنند.

داروهایی که ممکن است سطح لیپاز را افزایش دهند شامل داروهای ضد درد مانند کدئین، ایندومتاسین و مورفین، قرص‌های جلوگیری از بارداری، داروهای ادرار آور تیازیدی و داروهای کولینرژیک هستند.

در پانکراتیت حاد، معمولاً هیچ آسیب طولانی مدت وجود ندارد و اغلب دیگر مشکلی ایجاد نمی‌شود. پانکراتیت مزمن، که ممکن است به صورت مجموعه‌ای از حملات حاد ظاهر شود، می‌تواند باعث آسیب دائمی شود. با زخم شدن پانکراس، برخی از افراد دچار دیابت یا ناتوانی در هضم غذاها، به ویژه چربی‌ها می شوند که منجر به سوء تغذیه می‌شود. فقدان آنزیم‌های طبیعی لوزالمعده ممکن است منجر به اثرات نامطلوب بر روی هضم غذا و تولید مواد زاید شود و موجب سوء جذب، درد شکم، مدفوع چرب و تشکیل سنگ در لوزالمعده شود.

عوارض و گرفتاری‌ها همچنین شامل سرطان لوزالمعده و پوکی استخوان (استئوپورز) است. حتی اگر بیماری کنترل شود، آسیب اغلب قابل جبران نیست. در صورت پیشرفت بیماری می‌تواند منجر به مرگ شود.

در بعضی موارد، افزایش سطح لیپاز ممکن است به دلیل بیماری غیر از پانکراتیت باشد. در پانکراتیت، سطح لیپاز به سرعت افزایش می یابد و طی ۸ تا ۱۴ روز کاهش می‌یابد. در شرایط دیگر، افزایش سطح لیپاز معمولاً به این اندازه زیاد نیست و ممکن است این افزایش برای مدت طولانی‌تری حفظ شود. مقادیر متوسط ​​افزایش لیپاز می‌تواند در شرایط دیگری مانند بیماری کلیه نیز اتفاق بیفتد و همچنین ممکن است به دلیل کاهش پاکسازی (کلیرانس) از خون، التهاب غدد بزاقی، التهاب کیسه صفرا، بیماری سلیاک، انسداد روده یا بیماری زخم معده باشد. از تست لیپاز معمولا برای پایش یا مراقبتِ شرایط فوق استفاده نمی‌شود.

پزشک معالج شما بر اساس علائم، سابقه پزشکی و نتایج آزمایش شما تشخیص می‌دهد که آیا شما به اختلال پانکراس مبتلا هستید یا خیر.