آزمایش ژنتیکی برای درمان سرطان

درمان استاندارد سرطان معمولاً شامل جراحی، شیمی درمانی، پرتودرمانی یا ترکیبی از این موارد است. هدف درمان با داروهای شیمی درمانی و پرتودرمانی (رادیوتراپی)، کاهش رشد سرطان، جلوگیری از گسترش آن و از بین بردن سلول‌های سرطانی است که ممکن است به سایر قسمت‌های بدن گسترش یافته باشد.

شیمی درمانی با حمله به سلول‌هایی که به‌طور فعال در حال رشد و تقسیم هستند عمل می‌کند. پرتودرمانی با آسیب رساندن به ژن‌های سلول‌های سرطانی  و جلوگیری از رشد و تقسیم آن‌ها از بین می‌برد. هر دو نوع درمان می‌توانند بر تمام سلول‌های در حال رشد و تقسیم، از جمله سلول‌های طبیعی تأثیر بگذارند. که اغلب منجر به عوارض جانبی مضر می‌شود و این درمان‌ها نیاز به تنظیم دقیق دارند تا بیشترین میزان از بین بردن سلول‌های سرطانی و در عین حال آسیب بافت سالم را به حداقل برساند.

درمان هدفمند نوع جدیدی از درمان سرطان است که به پزشکان و بیماران آن‌ها این امکان را می‌دهد تا از دارویی استفاده کنند که تأثیر بیشتری بر بافت سرطانی دارد و بسیاری از عوارض جانبی مرتبط با درمان استاندارد را کاهش می‌دهد. این روش بر اساس این واقعیت است که ترکیب ژنتیکی سلول‌های سرطانی با سلول‌های طبیعی اطراف آن‌ها متفاوت است. درمان هدفمند، کارش ایجاد اختلال در مراحل یا فرآیندهای خاصی است که تا حدی منحصر به رشد سلول‌های سرطانی است. آزمایش سلول‌های سرطانی که به‌وسیله بیوپسی از بیمار تهیه شده‌اند قبل از شروع درمان دارویی برای تعیین پاسخ احتمالی سرطان به برخی داروهای سرطانی، یک تست کلیدی جدید است.

داروهای سرطانی هدفمند گران هستند و عموماً فقط در بیمارانی کار می‌کنند که سرطان آن‌ها دارای ساختار ژنتیکی است که برای مقابله با آن‌ها ایجاد شده است. آزمایش ژنتیکی قبل از شروع درمان برای مطابقت درمان با بیماران و سرطان‌هایی که از آن‌ها سود می‌برند ضروری است.

نمونه‌هایی از داروهای هدفمند ضد سرطانی که آزمایشات آن‌ها در دسترس است عبارتند از:

• داروهایی که به گیرنده‌های روی سطح سلول متصل شده و جلوی پیام‌رسانی رشد به سلول را می‌گیرند.

• داروهایی که مولکول‌های کوچکی هستند و از غشای سلولی عبور کرده و سیگنال‌های رشد را در محل فعال گیرنده‌ها مسدود می کنند.

این آزمایشات ژنتیکی برای کمک به درمان برخی سرطان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. آن‌ها به پزشک متخصص در مورد اینکه آیا برخی داروهای سرطان ممکن است موثر باشند یا خیر کمک می‌کند.

ژن‌ها واحدهای اساسی مواد ژنتیکی هستند، یعنی بخش‌هایی از DNA که معمولاً برای تولید پروتئین‌های خاص کد گذاری می‌کنند. تغییرات DNA را گوناگونیِ ژنتیکی (همچنین جهش یا پلی مورفیسم) می‌نامند که در کل جمعیت رخ می‌دهد. انواع تغییرات یا جهش‌ها عمدتاً به ارث برده شده و بر همه سلول‌ها تأثیر می‌گذارند، اما ممکن است بعداً در طول زندگی، به دلیل قرار گرفتن در معرض اشعه، سموم یا دلایل نامشخص رخ دهند و این جهش‌ها ممکن است منجر به سرطان شوند.

در انواعی از سرطان‌ها، ممکن است جهشی ایجاد شود که منجر به افزایش مقدار پروتئین خاصی در بافت تومور یا تولید پروتئینی شود که فعالیت آن را تغییر بدهد. تومورهایی که دارای این جهش‌ها هستند ممکن است تمایل بیشتری برای رشد تهاجمی، گسترش بیشتر (متاستاز) و یا مقاومت بیشتر در برابر شیمی درمانی استاندارد داشته باشند. اما گاهی، تغییرات در پروتئین نیز تومورها را برای درمانی که برضد آن‌ها طراحی شده کاندید می‌کند ("درمان هدفمند"). 

آزمایشات ژنتیکی برای درمان سرطان جهش‌هایی را که برای این پروتئین‌ها کد گذاری می‌کنند، شناسایی می‌کند، بنابراین تومورهایی را که ممکن است مستعد درمان هدفمند باشند، شناسایی می‌کند.

برعکس، آزمایشات ژنتیکی همچنین ممکن است تومورهایی را تشخیص دهد که به درمان هدفمند پاسخ نمی‌دهند. جهش‌های خاصی، اگر وجود داشته باشند، سلول‌های سرطانی را در برابر دارو مقاوم می کنند و دراین‌صورت از درمان هدفمند برای درمان استفاده نمی‌شود.

آزمایش ممکن است به عنوان بخشی از بررسی‌های اولیه سرطان‌های خاص انجام شود یا بر روی افرادی که دارای سرطان‌های خاصی هستند که به شیمی درمانی پاسخ نمی‌دهند، انجام شود. به نمونه‌ای از بافت تومور نیاز دارد و اگر نمونه‌ای از بیوپسی قبلی که برای تشخیص استفاده شده است در دسترس باشد، می‌توان آزمایش را روی آن نمونه انجام داد.

آزمایشات معمولاً فقط یکبار انجام می‌شود. با این وجود، اگر تومور بیمار در حین درمان پیشرفت کند، آزمایش می‌تواند بیش از یک بار انجام شود تا ببیند آیا توموری که در برابر درمان مقاوم شده است دچار جهش شده است.

هر آزمایش ژنتیکی برای درمان هدفمند سرطان، جهش‌های یک ژن را مشخص می‌کند و نتایج آزمایش برای ژن اختصاصی است و درمان‌های هدفمند مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرد.

جدول زیر نمونه‌هایی از برخی سرطان‌ها که ممکن است برای کمک به تصمیم گیری در مورد درمان دارویی هدفمند مورد استفاده قرار گیرد، را نشان می‌دهد.

*نام ژن‌ها معمولاً برای سهولت استفاده به‌صورت اختصاری (نام مخفف) می‌باشند زیرا نام کامل اغلب چندین کلمه است.

معمولاً داروهای سرطان و آزمایش‌های ژنتیکی ذکر شده در جدول بالا به‌طور همزمان توسعه داده شده‌اند. بنابراین، از این آزمایش‌ها به‌عنوان "تشخیص همراه" یاد می‌شود. این‌ها تست‌های آزمایشگاهی هستند که به‌طور اختصاصی بر طبق اداره غذا و دارو ایالات متحده برای فراهم کردن اطلاعات ضروری برای استفاده ایمن و موثر از یک محصول درمانی مربوطه  توسعه یافته‌اند.

در بسیاری از موارد، نتایج این آزمایشات برای پزشکان مورد نیاز است تا بتوانند در مورد درمان بیماران خود تصمیم گیری کنند.

سرطان های مرتبط با سابقه خانوادگی و آنهایی که در سنین جوانی ایجاد می‌شوند ممکن است دارای ویژگی‌های متفاوتی نسبت به مواردی باشند که به‌طور پراکنده در بزرگسالان ایجاد می‌شوند. به‌عنوان مثال، موارد GIST کودکان با موارد بزرگسالان بسیار متفاوت است و به‌طور معمول موتاسیون‌هایKIT یا PDGFRA را ندارند.

فقط جهش‌های متداول و شایع مورد آزمایش قرار می‌گیرند. نتیجه آزمایش منفی این احتمال را رد نمی‌کند که فرد موتاسیون کمتر شایعی داشته باشد. برای رد احتمال عدم وجود جهش در نمونه آزمایش شده، ممکن است به نمونه‌های بیشتری برای آزمایش نیاز باشد.

برخی آزمایشات برای جهش‌های ژنی خاص در انواع خاصی از سرطان به‌صورت محدود در دسترس است یا به طور معمول برای اهداف پزشکی استفاده نمی‌شود. با این وجود، این آزمایشات ژنتیکی ممکن است در محیط‌های تحقیقاتی مورد استفاده قرار گیرند و کاربرد آن‌ها در مراکز تحقیقاتی ممکن است با پیشرفت تحقیقات تکامل یابد. برخی از نمونه‌ها عبارتند از:

• سرطان روده بزرگ: PIK3CA  و NRAS 

• ملانوم: KIT و NRAS

• نئوپلاسم‌های میلوپرولیفراتیو: PDGFRA 

آزمایش تنها در صورتی مورد نیاز است که بیمار دارای نوع خاصی از سرطان باشد که درمان‌های هدفمند برای آن مفید تشخیص داده شده است و پزشک تصمیم می‌گیرد که بیمار را با یکی از این درمان‌ها شروع کند.

بله، اکثر افرادی که سرطان آن‌ها با معیارهای "احتمال سودمندی" مطابقت دارد پاسخ می‌دهند، اما درصدی جواب نمی‌دهد. هر فرد و هر سرطان متفاوت است.

در بیشتر موارد، این  روش توصیه نمی‌شود. زیرا این داروها با روش‌ها خاصی ساخته شده‌اند و اگر معیارهای مشخص شده را نداشته باشید، درمان سرطان شما احتمالا پاسخ نخواهد داد.

آزمایش نیاز به تجهیزات تخصصی دارد و توسط هر آزمایشگاهی ارائه نمی‌شود. در بیشتر موارد نمونه‌ها به آزمایشگاه مرجع ارسال می‌شوند.