آزمایش بیلیروبین

برای بررسی سلامت کبد در یک آزمایش روتین سلامتی ممکن است از آزمایش بیلی روبین به عنوان بخشی از یک پنل متابولیکی جامع (CMP) استفاده شود. همچنین ممکن است به تنهایی یا به عنوان بخشی از پانل کبد برای تشخیص میزان افزایش یافته در خون برای کمک به تعیین علت زردی و یا کمک به تشخیص حالاتی مانند بیماری کبد، کم‌خونی همولیتیک و انسداد مجاری صفراوی استفاده شود.

در بزرگسالان و کودکان بزرگ‌تر، بیلی روبین برای اهداف زیر اندازه‌گیری می‌شود: 

• کمک به تشخیص و یا پایش بر بیماری‌های کبد و مجاری صفراوی (به عنوان مثال، سیروز، هپاتیت یا سنگ صفرا)

• بررسی افراد مبتلا به بیماری سلول داسی شکل یا سایر علل کم‌خونی همولیتیک

این افراد ممکن است با از بین رفتن تعداد زیادی گلبول قرمز و افزایش سطح بیلی روبین، رخدادهایی به نام بحران داشته باشند.

در نوزادان مبتلا به زردی، بیلی روبین برای تشخیص علل زردی استفاده می‌شود.

•  در هر دو نوع زردی فیزیولوژیکی نوزادان و بیماری همولیتیک نوزادان، فقط بیلی روبین غیر کونژوگه (غیر مستقیم) افزایش می‌یابد.
•  در موارد بسیار کم شیوع تر، آسیب کبد نوزاد ناشی از هپاتیت نوزادی و آترزی صفراوی باعث افزایش بیلی روبین کونژوگه (مستقیم) و غیر کنژوکه ( بیلی روبین غیر مستقیم) می‌شود، غالباً اولین شواهدی را مبنی بر وجود یکی از این موارد کمتر شایع ارائه می‌دهد.

مهم است که سطح بالای بیلی روبین در یک نوزاد تازه متولد شده شناسایی و به سرعت درمان شود زیرا بیلی روبین غیر کونژوگه‌ی بالا به ​​سلول‌های مغزی در حال رشد آسیب می‌رساند. پیامدهای این آسیب شامل عقب ماندگی ذهنی، ناتوانی در یادگیری و رشد، کاهش شنوایی، مشکلات حرکتی چشم و مرگ است.

هنگامی که یک معاینه روتین پزشکی انجام می‌دهید یا علائم و نشانه‌های آسیب کبدی یا بیماری کبدی دارید، پزشک ممکن است آزمایش بیلی روبین را به همراه سایر آزمایشات آزمایشگاهی (به عنوان مثال CMP، پانل کبد) درخواست دهد. مثلا:

•  زردی
•  ادرار تیره و کهربائی رنگ
•  حالت تهوع / استفراغ
•  درد شکم / یا تورم
•  خستگی و بی حالی عمومی که اغلب همراه با بیماری مزمن کبدی است.

 آزمایش بیلی روبین نیز ممکن است در موارد زیردرخواست شود: 

• سابقه نوشیدن مقادیر زیاد الکل
•  علائم و نشانه های مسمومیت دارویی
• سابقه‌ی برخورد با ویروس‌های عامل هپاتیت

اندازه‌گیری و پایش بیلی روبین در نوزادان مبتلا به زردی از مراقبت‌های پزشکی استاندارد می‌باشد. آزمایش بیلی روبین همچنین ممکن است در صورت ابتلا به کم‌خونی همولیتیک یا مشکوک بودن به آن انجام شود. 

در این حالت، این تست اغلب به همراه سایر آزمایشاتی که برای بررسی تجزیه گلبول‌های قرمز خون استفاده می‌شود، مانند شمارش کامل خون، شمارش رتیکولوسیت، هاپتوگلوبین، آزمایش آنتی گلوبولین مستقیم (DAT) و لاکتات دهیدروژناز (LD ،LDH) انجام می‌شود.

بزرگسالان و کودکان 

بیلی روبین توتال که به طور عمده بیلی روبین غیر کونژوگه (غیر مستقیم) است ممکن است در موارد زیر افزایش یابد:

• تعداد غیر معمول گلبول‌های قرمز خون تجزیه و تخریب می‌شوند (به عنوان مثال، کم خونی همولیتیک یا پرنیشیوز، واکنش انتقال خون)
•  کبد قادر به پردازش بیلی روبین نیست (به عنوان مثال، بیماری کبدی مانند سیروز یا مشکلات ارثی)
•  یک بیماری ارثی نسبتاً شایع به نام سندرم گیلبرت، به دلیل کمبود آنزیمی که برای کونژوکه کردن بیلی روبین لازم است.

اگر بیلی روبین کونژوگه (مستقیم) بیشتر از بیلی روبین غیر کونژوگه (غیر مستقیم) باشد، به طور معمول مشکلی وجود دارد که منجر به کاهش دفع بیلی روبین توسط سلول‌های کبدی می‌شود. برخی از شرایطی که ممکن است باعث این امر شود عبارتند از: 

• هپاتیت ویروسی (هپاتیت A ، هپاتیت B ، هپاتیت C) 
• واکنش‌های دارویی
•  بیماری الکلی کبدی 

وقتی کبد قادر به پردازش بیلی روبین است اما انسداد مجاری صفراوی وجود دارد، بیلی روبین کونژوگه (مستقیم) نیز بیشتر از بیلی روبین غیر کونژوگه (غیر مستقیم) است. ممکن است، به عنوان مثال، در موارد زیر رخ دهد: 

سنگ‌های صفراوی موجود در مجاری صفراوی

 تومورها 

زخم (اسکار) مجاری صفراوی 

اختلالات ارثی نادر که باعث متابولیسم غیرطبیعی بیلی روبین مانند سندرم روتور، دوبین-جانسون و کریگلر-نجار می‌شوند، ممکن است باعث افزایش سطح بیلی روبین شوند.

مقادیر کم بیلی روبین به طور کلی نگران کننده نیست و پایش نمی‌شود.

نوزادان

افزایش سطح بیلی روبین توتال و غیرکنژوکه در نوزادان در چند روز اول پس از تولد نسبتاً شایع است. این یافته "زردی فیزیولوژیک نوزادان" نامیده می‌شود و به این دلیل اتفاق می‌افتد که کبد نوزاد هنوز به اندازه کافی بالغ نشده است تا بیلی روبین را تجزیه کند. معمولاً زردی فیزیولوژیک نوزاد تازه متولد شده موقتی است و طی چند روز تا دو هفته برطرف می‌شود. با این حال، اگر سطح بیلی روبین بصورت بحرانی بالا باشد یا به سرعت افزایش یابد، باید علت آن بکمک پزشک مشخص شود تا در اولین زمان درمان مناسب آغاز گردد. افزایش سطح بیلی روبین ممکن است در اثر تجزیه سریع گلبول‌های قرمز به دلیل: 

• ناسازگاری گروه خونی بین مادر و نوزاد که موجب بیماری همولیتیک نوزاد (HDN) می‌شود.
• برخی از عفونت‌های مادرزادی
•  کمبود اکسیژن (هیپوکسی)
•  بیماری‌هایی که می توانند بر کبد تأثیر بگذارند

در بیشتر این شرایط، فقط بیلی روبین غیر کونژوگه (غیر مستقیم) افزایش می‌یابد.

یک بیماری مادرزادی نادر (حدود ۱ در ۱۲۰۰۰ تولد) اما تهدید کننده زندگی به نام آترزی صفراوی می‌تواند باعث افزایش سطح بیلی روبین توتال و کونژوگه در نوزادان شود. این وضعیت باید سریعاً تشخیص داده شود و (معمولاً با جراحی) درمان شود تا از آسیب جدی کبد که ممکن است در چند سال اول زندگی به پیوند کبد نیاز داشته باشد، جلوگیری شود. برخی از کودکان ممکن است با وجود درمان زودرس جراحی به پیوند کبد نیاز داشته باشند.

بله. آزمایش بیلی روبین به عنوان بخشی از آزمایشات روتین (بکمک نوار تست ادراری) در تجزیه‌ی روتین ادرار است. بیلی روبین به طور معمول در ادرار وجود ندارد. با این حال، بیلی روبین کونژوگه محلول در آب است و اگر نتواند به داخل صفرا وارد شود، ممکن است از طریق ادرار از بدن خارج شود. اگر بیلی روبین در ادرار تشخیص داده شود، معمولاً به این معنی است که مجاری کبدی یا صفراوی شما مسدود شده است یا به هپاتیت یا شکل دیگری از آسیب کبدی مبتلا هستید. در چنین مواردی، بیلی روبین در اوایل بیماری از طریق ادرار قابل تشخیص است.

بله، چندین بیماری مزمن ارثی می‌تواند سطح بیلی روبین را در خون افزایش دهد. 

این‌ها شامل: 

• سندرم گیلبرت
•  سندرم دوبین-جانسون
•  سندرم روتور
•  سندرم کریگلر-نجار

سه مورد اول معمولاً شرایط خفیف و مزمن هستند که تحت شرایط خاصی می‌توانند بدتر شوند اما به طور کلی مشکل قابل توجه خاصی در سلامتی ایجاد نمی‌کنند. به عنوان مثال، سندرم گیلبرت بسیار شایع است. از هر ۶ نفر حدود ۱ نفر دارای این ناهنجاری ژنتیکی است، اما معمولاً افراد مبتلا به سندرم گیلبرت بیلی روبین بالا ندارند. سندرم کریگلر-نجار جدی‌ترین بیماری ارثی ذکر شده است. این اختلال نسبتاً نادر است و برخی از افراد مبتلا به آن ممکن است بمیرند.

درمان به علت بروز زردی بستگی دارد. در نوزادان تازه متولد شده، ممکن است برای کاهش سطح بیلی روبین از فتوتراپی (نور درمانی اختصاصی)، انتقال خون (تعویض خون) و یا داروهای خاص استفاده شود. در سندرم‌های گیلبرت، روتور و دوبین-جانسون، معمولاً هیچ درمانی لازم نیست. سندرم کریگلر-ناجار ممکن است به درمان دارویی آنزیمی خاصی پاسخ دهد یا نیاز به پیوند کبد داشته باشد. زردی ناشی از انسداد اغلب با جراحی برطرف می‌شود. زردی ناشی از سیروز در نتیجه آسیب طولانی مدت کبد است و به غیر از پیوند کبد به هیچ نوع درمانی پاسخ خوبی نمی‌دهد.

اگرچه بیلی روبین غیر کونژوگه ممکن است برای رشد مغزی نوزادان (تا ۲ تا ۴ هفتگی) سمی باشد، اما تهدید مشابهی برای کودکان بزرگ‌تر و بزرگسالان ندارد.

در کودکان بزرگ‌تر و بزرگسالان، "سد خونی-مغزی" بیشتر توسعه یافته و از حرکت بیلی روبین از خون به مغز و تأثیر بر سلول‌های مغزی جلوگیری می‌کند. با این وجود، بیلی روبین افزایش یافته قویا نشان دهنده‌ی وجود یک بیماری است که باید بررسی و درمان شود. غلظت بیلی روبین در مردان کمی بیشتر از زنان است. آمریکایی‌های آفریقایی تبار معمولاً غلظت بیلی روبین کمتری نسبت به آمریکایی‌های غیر آفریقایی تبار نشان می‌دهند. ورزش شدید ممکن است سطح بیلی روبین را افزایش دهد. داروهایی که می‌توانند بیلی روبین توتال را کاهش دهند شامل باربیتورات‌ها، کافئین، پنی سیلین و دوزهای زیاد سالیسیلات‌ها هستند. داروی آتازاناویر بیلی روبین غیر کونژوگه (غیر مستقیم) را افزایش می‌دهد.