آزمایش شمارش گلبول‌های قرمز خون

 شمارش گلبول‌های قرمز معمولاً به عنوان بخشی از آزمایش شمارش کامل خون یا CBC درخواست می‌شود و ممکن است به عنوان بخشی از معاینه سلامت و برای بررسی شرایط مختلف مورد استفاده قرار گیرد. این آزمایش همچنین ممکن است برای کمک به تشخیص یا پایش بر تعدادی از بیماری‌ها که بر تولید یا طول عمر گلبول‌های قرمز تأثیر می‌گذارد، درخواست شود.

 شمارش گلبول‌های قرمز به عنوان بخشی از آزمایش شمارش کامل خون، که یک تست متداول آزمایشگاهی است یا به عنوان بخشی از یک آزمایش قبل از جراحی، انجام می‌شود. هنگامی که علائم و نشانه‌هایی وجود دارد که ممکن است بر تولید گلبول‌های قرمز تأثیر بگذارد، ممکن است آزمایش شمارش گلبول‌های قرمز درخواست شود.

 برخی از علائم و نشانه‌های متداول مرتبط با کم خونی که به طور کلی منجر به درخواست یک پزشک می‌شود، عبارتند از: 

• ضعف یا خستگی
• کمبود انرژی 
• رنگ پریدگی

برخی از علائم و نشانه ها که ممکن است با تعداد بالای گلبول‌های قرمز ظاهر شوند عبارتند از:

•  اختلال بینایی 
• سردرد، سرگیجه 
• برافروختگی 
• طحال بزرگ شده

 CBC همچنین ممکن است به طور منظم برای پایش بر افرادی که بیماری‌های زیر در آن‌ها تشخیص داده شده است انجام شود:

• اختلالات مغز استخوان 
• بیماری کلیه 
• مشکلات خونریزی
•  کم خونی مزمن پلی سیتمی
•  سرطان، زیرا شیمی درمانی یا پرتودرمانی اغلب باعث کاهش تولید مغز استخوان در تمام سلول های خونی می شود.

از آنجا که شمارش گلبول‌های قرمز به عنوان بخشی از شمارش کامل خون (CBC) انجام می‌شود، نتایج سایر اجزای آزمایشCBC در نظر گرفته می‌شوند. افزایش یا کاهش تعداد گلبول‌های قرمز باید همراه با آزمایش‌های دیگر، مانند هموگلوبین، هماتوکریت، شمارش رتیکولوسیت یا شاخص‌های گلبول قرمز، تفسیر شود. جدول زیر خلاصه‌ای از معنای نتایج را می‌دهد.

برخی از دلایل کم شدن تعداد گلبول‌های قرمز (کم خونی) عبارتند از: 

• ضربه‌ای که منجر به از دست دادن خون می‌شود 
• شرایطی که باعث از بین رفتن گلبول‌های قرمز خون می‌شود. مانند کم خونی همولیتیک ناشی از خود ایمنی یا نقص در سلول قرمز، نقص می‌تواند یک هموگلوبینوپاتی (کم خونی سلول داسی شکل)، تالاسمی، ناهنجاری در غشای گلبول‌های قرمز (اسفروسیتوز ارثی و یا اوالوسیتوز ارثی) یا نقص آنزیم (کمبود G6PD) باشد.
•  خونریزی ناگهانی (حاد) یا مزمن از دستگاه گوارش (به عنوان مثال زخم، پولیپ، سرطان روده بزرگ) یا سایر مکان ها، مانند مثانه یا رحم (در زنان خونریزی شدید قاعدگی) 
• کمبود تغذیه مانند کمبود آهن یا ویتامین B12 یا کمبود فولات 
• آسیب مغز استخوان (سم، اشعه یا شیمی درمانی، عفونت، داروها) اختلالات مغز استخوان مانند: لوسمی، میلوم مولتیپل، سندرم میلودیسپلاستیک، یا لنفوم یا سایر سرطان‌هایی که به مغز استخوان گسترش می‌یابد.
• بیماری التهابی مزمن یا بیماری نارسایی کلیه - بیماری‌های شدید و مزمن کلیه منجر به کاهش تولید اریتروپویتین می‌شود (هورمونی که توسط کلیه تولید می شود و باعث تولید گلبول‌های قرمز توسط مغز استخوان می‌گردد).

 برخی از دلایل تعداد بالای گلبول‌های قرمز (پلی سیتمی) عبارتند از:

•  کمبود آب بدن - با کاهش حجم مایع در خون، تعداد گلبول‌های قرمز در هر حجم مایع به طور مصنوعی افزایش می‌یابد. 
• بیماری ریه (ریوی) - اگر کسی قادر به نفس کشیدن و جذب اکسیژن کافی نباشد، بدن سعی می کند با تولید بیشتر گلبول قرمز جبران کند.
• بیماری مادرزادی قلب - با این شرایط، قلب قادر به پمپاژ خون به طور موثر نیست و در نتیجه مقدار اکسیژن به بافت‌ها کاهش می‌یابد. بدن سعی می‌کند با تولید گلبول‌های قرمز بیشتر جبران کند. 
• تومور کلیه که اریتروپویتین اضافی تولید می‌کند.
• سیگار کشیدن 
• علل ژنتیکی (سنجش اکسیژن تغییر یافته، غیرطبیعی در آزاد شدن اکسیژن هموگلوبین) 
• Polycythemia vera - یک بیماری نادر که بدن بیش از حد گلبولهای قرمز تولید می‌کند.

تعداد گلبول‌های قرمز توسط پزشک در چارچوب آزمایشات دیگری که انجام گرفته است و همچنین سایر عوامل مانند سابقه پزشکی فرد تفسیر می‌شود. یک نتیجه واحد که کمی زیاد یا کم باشد ممکن است دارای اهمیت پزشکی باشد یا نباشد. دلایل مختلفی وجود دارد که ممکن است نتیجه آزمایش در روزهای مختلف متفاوت باشد و ممکن است از یک محدوده مرجع تعیین شده خارج شود. 

• تنوع بیولوژیکی (نتایج متفاوت در یک فرد در زمان‌های مختلف): اگر در چندین مورد مختلف آزمایش مشابهی انجام دهید، احتمال اینکه یک نتیجه حتی در شرایط سلامتی نیز خارج از محدوده مرجع باشد وجود دارد. به دلایل بیولوژیکی، مقادیر آزمایش شما ممکن است روز به روز متفاوت باشد.
•  تنوع فردی (تفاوت در نتایج بین افراد مختلف): محدوده نرمال معمولاً با جمع‌آوری نتایج آزمایش از یک جمعیت بزرگ به‌دست می‌آید و یک نتیجه متوسط به‌عنوان نتیجه مورد ​​انتظار تعیین می‌گردد و ممکن است نتیجه آزمایش شما هميشه در محدوده مورد انتظار كل قرار نداشته باشد.

مقدار آزمایشی که خارج از محدوده مرجع تعیین شده و ارائه شده توسط آزمایشگاه باشد، ممکن است معنادار نباشد. به طور کلی این مورد زمانی است که مقدار آزمایش فقط کمی بیشتر یا کمتر از محدوده مرجع است و به همین دلیل پزشک ممکن است یک آزمایش را روی شما تکرار کند و به همین دلیل ممکن است نتایج مربوط به زمان‌های قبلی را که شما همان آزمایش را انجام داده‌اید بررسی کند. 

اگرچه نتیجه‌ای در خارج از محدوده ممکن است مشکلی را نشان دهد و تحقیقات بیشتری را الزام آور کند. پزشک تاریخچه پزشکی، معاینه فیزیکی و سایر عوامل مرتبط را در نظر می‌‎گیرد تا تعیین کند آیا نتیجه‌ای که خارج از محدوده مرجع باشد معنای قابل توجهی برای شما دارد یا خیر.

از شمارش گلبولهای قرمز می توان برای تشخیص مشكل در تولید گلبول‌های قرمز و یا طول عمر آن‌ها استفاده شود، اما نمی‌تواند علت اصلی را تعیین كند. علاوه بر CBC کامل، برخی آزمایشات دیگر ممکن است همزمان یا به عنوان آزمایشات تکمیلی انجام شود تا به ایجاد تشخیص کمک کند. 

مثال‌ها عبارتند از: 

• اسمیر خون - یک متخصص آزمایشگاهی خون را در زیر میکروسکوپ بررسی می‌کند تا نتایج CBC را تأیید کند و یا تعداد سلول‌های خونی غیر طبیعی را مشاهده کند.
• تعداد رتیکولوسیت‌ها - تعداد گلبول‌های قرمز جوان (نابالغ) را تعیین می‌کند 
• آزمایش آهن - آهن در تولید سلول‌های خونی قرمز مهم است.
•  ویتامین B12 و سطح فولات - این ویتامین‌ها برای تولید گلبول‌های قرمز نیز مهم هستند.
•  در شرایط شدیدتر نمونه برداری و آزمایش مغز استخوان (توسط یک آسیب شناس) به تشخیص ناهنجاری در مغز استخوان و تعیین تعداد سلول‌های خونی یا غیر طبیعی و علت کم یا زیاد بودن سلول‌های خونی کمک می‌کند.

پزشک مراقبت‌های بهداشتی باید علت شمارش غیر طبیعی گلبول‌های قرمز در فردی را تعیین کند تا بتوان درمان مناسب را تجویز کرد. برای برخی از کم خونی‌ها، درمان ممکن است شامل یک مکمل غذایی یا تغییر در رژیم غذایی شامل غذاهای تغذیه‌ای باشد. در بعضی موارد، ممکن است فقط نیاز به تغییر در داروی فعلی فرد باشد. در موارد شدیدتر درمان ممکن است شامل انتقال خون باشد. برای برخی تجویز دارو برای تحریک تولید سلول‌های قرمز در مغز استخوان ممکن است لازم باشد، به خصوص برای افرادی که شیمی درمانی یا پرتودرمانی کرده‌اند.

گاهی برخی از مطب‌های پزشکان به تجهیزات آزمایشگاهی مجهز هستند و با کارشناسانی که آموزش دیده و قادر به انجام این آزمایش هستند کار می‌کنند.

 بله. در حدی که اگر یک رژیم غذایی متعادل داشته باشید، می‌توانید از کم خونی به دلیل کمبود آهن، ویتامین B12 یا فولات در غذاهایی که می‌خورید جلوگیری کنید. اگر در معرض کمبود ویتامین هستید گاهی استفاده از مکمل توصیه می‌شود. با این حال، شایع‌ترین علت کمبود ویتامین B12، سو جذب است و بیشترین علت کمبود آهن، خونریزی است. این شرایط و سایر مشکلات گلبول‌های قرمز که ناشی از بیماری‌هایی غیر از کمبودهای تغذیه‌ای است، با رژیم غذایی اصلاح نمی‌شود.

خستگی و ضعف ممکن است نشانه تعداد کم یا زیاد گلبول‌های قرمز باشد. غش، رنگ پریدگی، تنگی نفس، سرگیجه یا تغییر وضعیت روحی نیز می‌تواند نشانه کاهش گلبول‌های قرمز باشد. اختلال در بینایی، سردرد و گرگرفتگی ممکن است با افزایش تعداد گلبول‌های قرمز وجود داشته باشد.

انتقال خونی که به تازگی انجام شده می‌تواند بر نتایج شمارش گلبول‌های قرمز تأثیر بگذارد. تغییر در تعداد گلبول‌های قرمز اغلب موقتی است و می‌توان با درمان و رفع بیماری زمینه‌ای آن‌‎را به‌راحتی اصلاح و یا به سطح طبیعی بازگرداند. در دوران بارداری مایعات بدن تمایل به تجمع دارند، بنابراین میزان گلبول‌های قرمز را در رابطه با حجم مایعات کاهش می‌دهد. زندگی در ارتفاعات باعث افزایش تعداد گلبول‌های قرمز می‌شود. این پاسخ بدن به کاهش اکسیژن موجود در این ارتفاعات است. تعداد گلبول‌های قرمز در زنان کمی کمتر از مردان است.