آزمایش استامینوفن

آزمایش استامینوفن برای اندازه‌گیری سطح دارو در خون به‌منظور تشخیص میزان مصرف بیش از حد، ارزیابی خطر آسیب کبدی و تصمیم گیری در مورد نیاز به درمان استفاده می‌شود. تشخیص و درمان به موقع برای نتیجه مثبت، مهم است.

پزشکان ممکن است سطح استامینوفن را از ۴ ساعت پس از مصرف دارو و سپس هر ۴ تا ۶ ساعت برای نظارت بر افزایش یا کاهش سطح دارو، درخواست کنند. نمونه‌های خون جمع‌آوری شده بلافاصله پس از مصرف استامینوفن، ممکن است منعکس کننده میزان جذب شده از معده به خون نباشد.

وقتی فرد علائم و نشانه‌های مصرف مقادیر اضافی را دارد، ممکن است آزمایش انجام شود. این موارد ممکن است از ۲ تا ۳ ساعت پس از مصرف ظاهر شوند یا ممکن است به مدت ۱۲ ساعت یا بیشتر رخ ندهند.

برخی از این علائم و نشانه‌ها عبارتند از: حالت تهوع، استفراغ، اسهال، از دست دادن اشتها، درد یا گرفتگی شکم، تحریک پذیری، و تعریق

در صورت عدم درمان، سمیت می‌تواند طی ۳ تا ۴ روز پیشرفت کند و شامل زردی، نارسایی کبد و کلیه، تشنج، کما و مرگ باشد.

اگر در طی ۸ ساعت پس از مصرف بیش از حد، درمان شروع شود، احتمال بهبودی بسیار بالا است. برای کودکانی که استامینوفن را به شکل مایع مصرف کرده‌اند، ممکن است تصمیم گیری برای درمان سریعاً ۲ ساعت بعد از مصرف گرفته شود زیرا داروی مایع با سرعت بیشتری جذب می‌شود.

در جدول زیر خلاصه ای از نتایج قابل مشاهده است: 

سطوح مورد بحث در بالا معمولاً مربوط به یک بار مصرف ِ مقدار سمی از دارو است. این موارد لزوماً در مواردی که بیش از حدِ توصیه شده در طی یک دوره زمانی (مصرف بیش از حد مجاز بصورت مزمن) باشد، اعمال نمی‌شوند. با این حال پزشک ممکن است سطح استامینوفن را همراه با علائم و نشانه‌های بالینی و آزمایشات کبدی در نظر بگیرد تا خطر و یا وجود آسیب کبدی را در مواردی که بصورت مزمن و بیش از حد مصرف شده است تعیین کند.

استامینوفن در صورتی که در دوز و فواصل زمانی توصیه شده مصرف شود یکی از ایمن ترین و موثرترین داروها است. اگر مراقبان دستورالعمل‌های مربوط به دوز را به دقت دنبال نکنند، کودکان به‌ویژه کودکان زیر ۶ سال، در معرض خطر مصرف بیش از حد تصادفی قرار می‌گیرند. با این حال میزان گزارش شده برای کودکان به مانند بزرگسالان شایع نیست. مرگ معمولاً فقط در مواردی که ترکیبات چند دارویی مصرف شده باشد دیده می‌شود.

هر کسی که علائم مسمومیت با استامینوفن را نشان می‌دهد باید به اورژانس منتقل شود. اگر مشخص شود که بیش از حدِ مجاز، دارو مصرف شده است، ممکن است به فرد پادزهر (N-استیل سیستئین یا NAC) داده شود، که در صورت تجویز در ۸ ساعت اول پس از مصرف، موثرتر خواهد بود. همچنین ممکن است فرد داروهای دیگری برای کمک به درمان علائم دریافت کند. اگر تردید شود که مقداری از دارو هنوز در معده است (معمولاً ظرف ۴ ساعت پس از مصرف)، ممکن است به او زغال فعال داده شود که داروی باقیمانده را جذب کرده و از جذب آن به بدن جلوگیری کند. در حدود ۱ ساعت پس از بلع، شخص ممکن است شستشوی معده دریافت کند که شامل پمپاژ مایعات، معمولا آب یا نمک به معده و مکش مایعات و سایر محتویات معده از طریق یک لوله است. گاهی اوقات علی رغم درمان با پادزهر N-استیل سیستئین، آسیب گسترده کبدی رخ می دهد. اگر نارسایی کبد پس از مصرف بیش از حد رخ دهد، پیوند کبد ضروری است.

از آنجا که مقادیر بالای استامینوفن می‌تواند برای کبد سمی باشد، پزشکان ممکن است آزمایشاتی مانند AST و ALT را نیز برای تشخیص آسیب کبدی درخواست کنند. آزمایش PT ممکن است برای تشخیص اختلال عملکرد کبد استفاده شود.  پزشک همچنین ممکن است سطح سالیسیلات سرم یا غربالگری دارویی ادرار را برای بیمارانی که بهوش نباشند یا کسانی که احتمال مصرف بیش از حد مواد دیگر برای آن‌ها وجود دارد، درخواست کند.

سایر آزمایشات احتمالی شامل گازهای خون، سطح لاکتات و آزمایشات پنل متابولیک به همراه کراتینین است. این موارد برای کنترل شدت نارسایی کبد و در موارد مصرف بیش از حد شدید، تعیین اینکه آیا بیمار از پیوند کبد سود می‌برد، استفاده می‌شود.

زنان در سنین باروری که مشکوک به مصرف بیش از حد استامینوفن هستند ممکن است آزمایش‌های گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG) را انجام دهند تا بارداری را تشخیص دهند زیرا دارو از جفت عبور می‌کند و می‌تواند به جنین آسیب برساند.

استامینوفن رایج ترین جزء موثره در ترکیبات دارویی است که در ایالات متحده استفاده می‌شود، از جمله در داروهای بدون نسخه برای سرماخوردگی و آنفلوانزا، آلرژی و بی‌خوابی وجود دارد. مصرف کنندگان می‌توانند بسیاری از محصولات حاوی استامینوفن را بدون نسخه پزشک خریداری کنند. مصرف بیش از حد تصادفی ممکن است هنگامی اتفاق بیفتد که چندین دارو حاوی استامینوفن به طور همزمان استفاده شود، در نتیجه یک دوز ترکیبی کلی، بیش از حد مجاز خواهد شد، به خصوص برای کسانی که دارای بیماری‌های کبدی و یا الکلی هستند بیشتر در معرض خطر قرار می‌گیرند.

اگر فردی روزانه بیش از سه بطری الکل می‌نوشد، لازم است در مورد مصرف استامینوفن با پزشک خود مشورت نماید. در افراد دیگر، در صورت مصرف بیش از حد ۱ یا ۲ دوز استامینوفن، لازم است الکل مصرف نشود زیرا احتمال آسیب کبدی افزایش می‌یابد. این نکته اهمیت دارد که در مورد تمام داروهایی که مصرف می‌کنید به پزشکان، دندانپزشکان و سایر ارائه دهندگان خدمات بهداشتی اطلاع دهید تا از مصرف بیش از حد تصادفی ناشی از استفاده ترکیبی داروها، جلوگیری شود.