آزمایش جیوه

 آزمایش جیوه برای تشخیص وجود مقدار بیش از حد جیوه در خون و یا نمونه ادرار فرد استفاده می‌شود.

 ممکن است توسط پزشک درخواست شود که مشخص شود آیا فردی تماس کوتاه مدتی در مقابل سطح سمی جیوه (مواجهه حاد) داشته است یا برای مدت زمان طولانی در معرض آن قرار گرفته است؟ (مواجهه مزمن). 

همچنین ممکن است برای پایش بر افرادی که ممکن است در محیط کار در معرض جیوه قرار بگیرند، از آزمایش جیوه استفاده شود. برای آزمایش انواع یا فرم‌های مختلف جیوه، ممکن است بیش از یک نوع نمونه جمع‌آوری و آزمایش شود.

خون در درجه اول برای تشخیص وجود متیل جیوه آزمایش می‌شود. اشکال دیگر جیوه (فلزی و غیر آلی) نیز در خون قابل تشخیص است، اما با انتقال جیوه به اندام‌هایی مانند مغز و کلیه‌ها، مقدار موجود تقریباً هر ۳ روز یکبار به نصف کاهش می‌یابد. بنابراین، آزمایش خون باید ظرف چند روزاول که در معرض جیوه قرار گرفته‌اید انجام شود.

 ادرار برای آزمایش جیوه فلزی و اشکال غیر آلی جیوه استفاده می‌شود، اما نمی‌توان از آن برای تعیین مواجهه فرد با متیل جیوه استفاده کرد.

آزمایش مو برای تشخیص مواجهه‌ی مربوط به چند ماه قبل با متیل جیوه مفید است. اما آزمایش مو نسبتاً پیچیده است و غالبا مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.

نشان داده شده است که جیوه در ناخن‌ها، شیر مادر، مدفوع و در تنفس وجود دارد اما این نمونه‌ها به‌صورت روتین مورد آزمایش قرار نمی‌گیرند.

برای بررسی سلامت سیستم‌های مختلف ارگان‌ها در کسی که در معرض سطوح سمی جیوه قرار گرفته از سایر تست‌های عمومی آزمایشگاهی استفاده می‌شود. به‌عنوان مثال استفاده از پنل متابولیک جامع (CMP) و آزمایش شمارش کامل خون (CBC) است.

 آزمایش جیوه ممکن است هنگامی انجام شود که فرد دارای علائم و نشانه‌هایی باشد که نشان دهنده مواجهه بیش از حد در مقابل جیوه باشد. علائم و نشانه‌های حاد ممکن است شامل موارد زیر باشد: 

• احساس سوزش در دهان و ریه‌ها
•  سرفه، مشکل تنفس، تنگی قفسه سینه
•  مشکل در ادرار کردن و کاهش دفع ادرار
•  حالت تهوع، استفراغ، اسهال یا گرفتگی شکم (دل پیچه)
•  افزایش ضربان قلب
•  تب یا لرز
•  سرگیجه
•  سردرد

 کسانی که در معرض تماس مزمن هستند ممکن است علائم غیر اختصاصی داشته باشند که ریه ها، کلیه ها و سیستم عصبی را درگیر می کند. برخی از علائم مزمن ممکن است شامل موارد زیر باشد: 

• مشکلات شنوایی، چشایی و بویایی
•  تاری دید یا گاهی دید تونلی
•  سوزن سوزن شدن یا لرزش در بازوها یا پاها
•  مشکل در راه رفتن
•  تحریک پذیری
•  از دست دادن حافظه 

حتی در غیاب علائم، هنگامی که مشخص می شود فردی در مواجهه با جیوه قرار گرفته است ممکن است برای کمک  به بررسی میزان مواجهه نیز آزمایش انجام شود. اندازه گیری جیوه ممکن است به طور منظم برای پایش بر افرادی که در صنایعی که با جیوه کار می کنند، درخواست شود. ممکن است برای افرادی که با انواع مختلف مواد بالقوه خطرناک کار می کنند، همراه با آزمایشات، تشخیص سرب یا سایر فلزات سنگین، درخواست داده شود.

سطح جیوه در خون و ادرار به‌طور معمول بسیار کم است. یک نتیجه آزمایش منفی از نظر جیوه یا اینکه مقدار کم آن نشان می‌دهد که احتمالاً فرد مورد آزمایش در معرض مقادیر زیادی از جیوه قرار نگرفته است.

 افزایش سطح جیوه خون بیانگراین است که فرد اخیرا در معرض جیوه قرار گرفته است. 

به طور کلی، سطح جیوه خون بیشتر از ۱۰ میکروگرم در لیتر باشد میزان غیرمعمول برای کسی که به‌طور منظم با جیوه کار نمی‌کند، را نشان می‌دهد.

برخلاف سطح جیوه در خون، یک نمونه ادرار ۲۴ ساعته بیشترین سابقه مواجهه با جیوه فلزی یا معدنی را در گذشته نشان می‌دهد. سطوح طبیعی ادرار برای کسی که خطر مواجهه شغلی با جیوه  را ندارد کمتر از ۱۰ میکروگرم در لیتر است. (برای اطلاعات در مورد سطح مواجهه شغلی، به بخش مطالب مرتبط مراجعه کنید.)

سطوح جیوه در خون یا ادرار نشان دهنده شکل یا مقدار جیوه‌ای نیست که فرد در معرض آن قرار گرفته است.

 افزایش سطح جیوه در آزمایش مو ممکن است نشانه مواجهه با سطوح بالای متیل جیوه باشد، اما به دلیل مواردی مانند استاندارد سازی آزمایش، آلودگی نمونه و این که مو تحت تأثیر بسیاری از متغیرهای قبل از تجزیه  قرار می‌گیرد (قرار گرفتن در معرض رنگ مو، دکلره، شامپو و غیره) کمتر این نمونه مورد آزمایش قرار می‌گیرد.

در سال‌های اخیر اقداماتی برای کاهش و کنترل مواجهه مردم با جیوه انجام شده است. مقررات و توصیه‌های سختگیرانه، میزان جیوه مجازدر هوا، آب، خاک، غذا و محل کار را کاهش داده است.

مقادیر بالای جیوه موجود در برخی ماهی‌ها ممکن است به سیستم عصبی در حال رشد در نوزادان و کودکان خردسال آسیب برساند. سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) توصیه می‌کند که زنان باردار، زنانی که قصد بارداری دارند، کودکان خردسال و مادران شیرده از خوردن ماهی با افزایش سطح جیوه مانند کوسه، شمشیر ماهی، شاه ماهی خال مخالی و کاشی ماهی خودداری کنند. 

این گروه‌ها را به خوردن ماهی‌هایی که معمولاً دارای مقادیر کمتری جیوه مانند کنسرو ماهی تن، میگو یا ماهی آزاد هستند توصیه می‌کند. (برای مشاوره به بخش مطالب مرتبط مراجعه کنید.)

تیمروزال یک ترکیب آلی از جیوه است که به عنوان ماده نگهدارنده در مقادیر کم، در برخی واکسن‌ها استفاده شده است. اگرچه به‌طور کلی آن را بی‌خطر می‌دانند، اما اکنون استفاده از تیمروزال کنار گذاشته شده است.

 تیمروزال به جز واکسن آنفلوانزا، به عنوان نگهدارنده در هیچ‌یک از واکسن‌های مربوط به دوران کودکی استفاده نمی‌شود.

بله. آمالگام‌های دندانی (پر کننده دندان) از حدود ۵۰٪ جیوه فلزی تشکیل شده است. برخی از افراد احساس می‌كنند كه مقدار كمی بخار جیوه كه هنگام جویدن فرد آزاد می‌شود، می‌تواند بر سلامتی وی تأثیر بگذارد، اما در سطح بین المللی بیشتر سازمان‌های بهداشتی بزرگ اعلام می‌كنند كه آمالگام‌ها در این زمان بی‌خطر هستند. سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) تعیین کرده است که آمالگام‌های دندانی برای بزرگسالان و کودکان بالای ۶ سال بی‌خطر است. چند کشور به عنوان احتیاط استفاده از آن‌ها را محدود کرده‌اند.

ماهی‌های شکارچی، آن‌هایی که ماهی‌های دیگر را می‌خورند، میزان جیوه بیشتری دارند. برخی از این‌ها شامل کوسه، شمشیر ماهی، کاشی ماهی و شاه ماهی خال خالی است.

 برخی از ماهی‌هایی که سطح جیوه کمتری دارند شامل میگو، کنسرو تن ماهی سبک، پولاک، ماهی قزل آلا و گربه ماهی است.

علاوه بر دوری از مصرف ماهیانی که سطح بالاتری از جیوه را در خود جای می‌دهند، می‌توانید از خرید و استفاده از محصولات مصرفی حاوی جیوه مانند ترموستات و دماسنج و داروهای جایگزین حاوی جیوه خودداری کنید. این موارد شامل برخی از داروهای قومی اسپانیایی و داروهای گیاهی آیورودا است. باتری‌ها، اسباب بازی‌های جدید با نور، دماسنج‌ها، ترموستات‌ها و سایر موارد حاوی جیوه، از جمله لامپ‌های فلورسنت کم مصرف را جزو زباله‌های خطرناک دور بریزید. سرانجام، هنگام دست زدن به لامپ‌های کم مصرف احتیاط کنید، به خصوص اگر خراب شده باشند.