برای کمک به تشخیص و تمایز بین اختلالات خود ایمنی و همچنین نظارت بر پیشرفت بیماری خودایمنی، از این آزمایش استفاده می‌شود.
هنگامی که آزمایش آنتی‌بادی ضد هسته‌ای (ANA) شما مثبت است و علائمی دارید که نشان دهنده یک اختلال خود ایمنی است. همچنین هنگام نظارت بر فعالیت یک اختلال خود ایمنی، از این آزمایش بهره برده می‌شود.
نمونه خون وریدی که از ورید بازوئی گرفته می‌شود.
خیر
یک پنل آنتی ژن هسته‌ای قابل استخراج (ENA)، وجود اتوآنتی‌بادی‌های موجود در خون را که با پروتئین‌های هسته سلول واکنش می‌دهند، تشخیص می‌دهد. این پروتئین‌ها به عنوان "قابل استخراج" شناخته می‌شوند زیرا می‌توانند با استفاده از محلول سالین از هسته سلول خارج شوند و شش پروتئین اصلی را نشان می‌دهند (Ro ،La ،Sm ،RNP ،Scl-70 و Jo1).
اتوآنتی‌بادی‌ها هنگامی تولید می‌شوند که سیستم ایمنی بدن فرد به اشتباه بافت‌های بدن را هدف گرفته و به آن‌ها حمله می‌کنند. این حمله می‌تواند باعث التهاب، آسیب بافتی و سایر علائم و نشانه‌هایی شود که با اختلال خود ایمنی همراه است. برخی از اختلالات خود ایمنی به طور مشخص با وجود یک یا چند آنتی‌بادی ضد ENA مرتبط هستند. این ارتباط اتوآنتی‌بادی می‌تواند به تشخیص اختلال خود ایمنی کمک کند و همچنین به تشخیص بین سایر اختلالات خود ایمنی کمک کننده است.
پنل ENA معمولاً از گروهی از ۴ یا ۶ آزمایش اتوآنتی‌بادی تشکیل شده است. تعداد آزمایشات انجام شده بستگی به آزمایشگاه و نیاز پزشکان و بیماران آن‌ها دارد. آزمایش‌های جداگانه پنل ENA را نیز می‌توان بصورت جداگانه درخواست داد.
یک پنل ۴ آزمایشی ENA شامل موارد زیر است:
|
نام رسمی |
آزمایش اتوآنتی‌بادی |
|
Anti-U(1)RNP,Anti-Ribonucleoprotein |
Anti-RNP |
|
Smith Antibody |
Anti-Sm |
|
Anti-Sjögren Syndrome A |
Anti-SS-A (Ro) |
|
Anti-Sjögren Syndrome B |
Anti-SS-B (La) |
یک پنل ۶ آزمایشی ENA شامل چهار آزمایش ذکر شده در بالا است بعلاوه:
|
نام رسمی |
آزمایش اتوآنتی‌بادی |
|
آنتی بادی‌های اسکلرودرمی؛ آنتی- توپوایزومراز |
Anti-Scl-70 |
|
آنتی بادی‌های tRNA سنتاز آنتی هیستیدیل |
Anti-Jo-1 |
پنل ENA ممکن است به عنوان یک آزمایش پیگیری برای افرادی که نتیجه آزمایش مثبت برای ANA دارند، جهت کمک به تشخیص اختلال خود ایمنی استفاده شود. آزمایش ممکن است برای کمک به تشخیص بین اختلالات خود ایمنی و همچنین برای نظارت بر پیشرفت بیماری خود ایمنی استفاده شود.
پنل ENA شامل ۴ آزمایش است که برای کمک به تشخیص بیماری بافت پیوندی مخلوط (MCTD)، لوپوس (SLE) و سندرم شوگرن استفاده می‌شود. همچنین پنل ۶ آزمایشی ENA می‌تواند به شناسایی اسکلرودرمی و پلی میوزیت / درماتومیوزیت کمک کند. برای اطلاعات بیشتر در مورد این بیماری‌ها، به پیوندهای زیر با محتوای مرتبط در قسمت زیرین مراجعه کنید.
همچنین ممکن است از یک پنل ENA برای نظارت بر فعالیت یک اختلال خودایمنی خاص همراه با معاینه بالینی استفاده شود.
هنگامی که فرد علائم و نشانه‌هایی دارد که می‌تواند به دلیل اختلال خودایمنی باشد و آزمایش ANA فرد، مثبت باشد، پنل ENA درخواست می‌شود. علائم و نشانه‌های اختلالات خود ایمنی بسیار متغیر است و می‌تواند چندین ناحیه مختلف بدن را درگیر کند.
برخی از این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
وقتی شخصی تست ANA منفی داشته باشد، پنل ENA برای او انجام نمی‌شود. تست ANA وجود یا عدم وجود اتوآنتی‌بادی‌ها را ارزیابی می‌کند، در حالی که با کمک پنل ENA نوع پروتئین‌های هسته‌ی سلول با کمک اتوآنتی‌بادی‌ها مشخص می‌شوند. اگر نتیجه یک آزمایش ANA منفی باشد، بعید است که فردی نتیجه مثبت برای آزمایش آنتی‌بادی ضد‌هسته خاصی داشته باشد (که همان چیزی است که پنل ENA آزمایش می‌کند).
اگر نتایج اولیه آزمایش منفی باشد اما علائم و نشانه‌های بالینی همچنان ادامه داشته باشد، ممکن است پنل ENA یا یک یا چند آزمایش از آن تکرار شود. آزمایش همچنین ممکن است هنگامی انجام شود که شخص مبتلا به اختلال خودایمنی تشخیص داده شده باشد و در برخی موارد علائمی ایجاد کند که ممکن است به دلیل اختلال خودایمنی دیگری باشد. پزشک همچنین ممکن است آزمایشاتی را برای نظارت بر فعالیت و یا پیشرفت یک بیماری خود ایمنی شناخته شده درخواست کند.
تشخیص بیماری‌های خود ایمنی معمولاً براساس علائم و نشانه‌های مشخصه و براساس نتایج آزمایشات اتوآنتی‌بادی صورت می‌گیرد. نتایج پنل ENA به تشخیص و تمایز بین اختلالات خود ایمنی مختلف کمک می‌کند. مطالعات نشان داده است که هر یک از این اتوآنتی‌بادی‌ها غالبا در افرادی که دارای یک اختلال خودایمنی خاص هستند دیده می‌شود و در افراد فاقد این بیماری، کمتر مشاهده شده یا اصلا دیده نمی‌شود.
الگوی نتایج مثبت و منفی بدست آمده با یک پنل ENA همراه با یافته‌های بالینی فرد (علائم و نشانه‌ها) ارزیابی می‌شود. اگر کسی یافته‌های بالینی داشته باشد که مطرح کننده‌ی یک اختلال خودایمنی خاص باشد و اتوآنتی‌بادی ENA مربوطه مثبت باشد، پس احتمال دارد که فرد چنین شرایطی را داشته باشد.
اگر فردی علائمی داشته باشد اما اتوآنتی‌بادی وجود نداشته باشد، این حالت ممکن است به این معنی باشد که علائم به دلیل بیماری دیگری است.
تفسیر نتایج برای آزمایش‌های موجود در یک پنل ENA در جدول زیر ارائه شده است. نتیجه آزمایش مثبت به این معنی است که فرد مقدار اتوآنتی‌بادی بیشتری در خون خود از مقدار مرجع تعیین شده دارد.
|
نتایجی که از تشخیص اختلال خودایمنی حمایت می کنند |
آزمایش اتوآنتی بادی |
|
نتیجه مثبت در ٪۱۰۰-۹۵ موارد بیماری بافت پیوندی مخلوط (MCTD) دیده می شود. همچنین ممکن است با لوپوس و اسکلرودرمی مثبت باشد |
Anti-RNP |
|
نتیجه مثبت در ٪۳۰ از مبتلایان به لوپوس دیده می شود. مارکرآنتی بادی بسیار اختصاصی برای این بیماری است |
Anti-Sm |
|
نتیجه مثبت در ٪۷۵ مبتلایان به سندرم شوگرن دیده می شود. همچنین ممکن است در لوپوس و اسکلرودرمی مثبت باشد |
Anti-SS-A (Ro) |
|
نتیجه مثبت در ٪۶۰ مبتلایان به سندرم شوگرن دیده می شود. همچنین ممکن است در لوپوس و اسکلرودرمی مثبت باشد. به ندرت بدون anti-SS-A وجود دارد
|
Anti-SS-B (La) |
|
نتیجه مثبت در ٪۶۰ از مبتلایان به اسکلرودرمی دیده می شود. مارکرآنتی بادی بسیار اختصاصی برای این بیماری است |
Anti-Scl-70 |
|
نتیجه مثبت در ٪۳۰ از افراد مبتلا به پلی میوزیت دیده می شود. ممکن است در فیبروز ریوی مثبت باشد |
Anti-Jo-1 |
به دلیل روش آزمایشگاهی که در ابتدا برای کشف و بررسی این آنتی ژن‌ها استفاده شده است، از ENA با عنوان "قابل استخراج" یا "با نمک استخراج شده" یاد می‌شود. بیش از ۱۰۰ آنتی ژن از این طریق شناسایی شده است اما فقط تعداد کمی از آنتی ژن‌ها اهمیت بالینی دارند و به طور معمول آزمایش می‌شوند.
ممکن است سطح آن‌ها در خون نوسان داشته باشد، اما هنگامی که بدن فردی یک اتوآنتی‌بادی را ایجاد کرد، به تولید آن ادامه خواهد داد.
خیر، آزمایش های ENA به تجهیزات تخصصی و پرسنل ماهر آزمایشگاه نیاز دارد. نمونه شما باید به آزمایشگاه مرجعی که این آزمایشات را انجام می‌دهد ارسال شود.
این زمان به برنامه و امکانات آزمایشگاه بستگی دارد. از آنجا که این آزمایش تخصصی است و ممکن است نمونه شما به آزمایشگاه مرجع ارسال شود، احتمال دارد چندین روز طول بکشد تا نتایج آماده شود.
پاین مسئله به آزمایشگاه بستگی دارد. در صورت درخواست پنل ۴ آزمایشی و علاقه‌مندی پزشك به انجام آزمایشات اضافی، می‌تواند بقیه را در صورت لزوم به صورت جداگانه درخواست کند تا اطمینان حاصل شود كه چیزی از قلم نیفتاده است.
آدرس: تهران، خیابان استاد مطهری، بعد از خیابان مفتح، خیابان جهانتاب، خیابان نقدی، پلاك ۱۲، طبقه اول
کد پستی: ۱۵۷۶۶۳۵۷۱۴
صندوق پستی: ۱۵۸۷۵۹۴۸۳
تلفن: ۰۲۱۸۸۵۴۵۹۲۲
فکس: ۸۸۷۶۷۱۵۹ - ۸۸۷۶۵۵۶۱