برای کمک به تشخیص کم‌خونی پرنیشیوز، که شایع‌ترین علت کمبود ویتامین B12 است.
یک نمونه‌خون که از ورید بازویی گرفته می‌شود.
پس از تزریق ویتامین B12 باید 48 ساعت صبر کنید تا نمونه‌خون گرفته شود. برخی از پزشکان ممکن است ترجیح دهند تا 2 هفته پس از تزریق، نمونه‌خون برای آزمایش نگیرند.
آنتی‌بادی‌های فاکتور داخلی (Intrinsic factor) پروتئین‌های تولید شده توسط سیستم ایمنی هستند که با کم خونی پرنیشیوز مرتبط می‌باشند. این آزمایش این نوع آنتی‌بادی (IF antibody) در خون را تشخیص می‌دهد.
فاکتور داخلی پروتئینی است که توسط نوعی سلول تخصصی که در دیواره معده قرار گرفته‌اند موسوم به سلول‌های جداری تولید می‌شوند. در طی هضم، اسیدهای معده ویتامین B12را از غذا آزاد می‌کنند و به فاکتور داخلی متصل می‌شوند که یک مجموعه را تشکیل دهند. تشکیل این مجموعه برای جذب ویتامین B12 در روده کوچک ضروری است.
علاوه بر نقش عملکردی ویتامین B12 در مغز و سیستم عصبی، نقش آن در تولید گلبول‌های قرمز نیز مهم است. بدون مقادیر کافی از فاکتور داخلی، ویتامین B12 تا حد زیادی جذب نمی‌شود و بدن نمی‌تواند به اندازه کافی گلبول قرمز طبیعی تولید کند و منجر به کم‌خونی می شود. علاوه بر کم خونی، کاهش تعداد نوتروفیل‌ها و پلاکت‌ها (نوتروپنی و ترومبوسیتوپنی) نیز ممکن است رخ دهد.
کم‌خونی که به دلیل کمبود فاکتور داخلی باشد، کم‌خونی پرنیشیوز نامیده می‌شود. این حالت در درجه اول یک بیماری خود ایمنی است که سیستم ایمنی بدن بافتهای خود را هدف قرار می‌دهد و آنتی‌بادی‌هایی ایجاد می کند که علیه سلول‌های جداری و یا فاکتور داخلی فعالیت می‌کنند. این آنتی‌بادی‌ها می‌توانند به سلول‌های جداری آسیب برسانند و تولید فاکتور داخلی را مختل کرده و یا از انجام عملکرد بیولوژیکی آن جلوگیری کنند.
دو نوع از آنتی بادی‌های فاکتور داخلی (IF antibodies) توسط آزمایشگاه آزمایش می‌شوند:
این آزمایش به عنوان یک آزمایش غربالگری عمومی در نظر گرفته نشده است. بلکه فقط برای کمک به تعیین علت کمبود ویتامین B12 انجام می‌شود.
این تست به تجهیزات تخصصی نیاز دارد و توسط هر آزمایشگاهی ارائه نمی‌شود. در بیشتر موارد، نمونه‌خون شما باید به آزمایشگاه مرجع ارسال شود.
خیر، آن‌ها توسط سیستم ایمنی بدن شما تولید می‌شوند و به تغییرات سبک زندگی و کمبود ویتامین B12 پاسخ نمی‌دهند. با این حال، معمولاً می‌تواند با موفقیت و توسط مکمل‌های ویتامین B12 درمان و مدیریت شود.
برخی از افراد مبتلا به بیماری‌های خود ایمنی مانند دیابت نوع 1، تیروئیدیت هاشیموتو، بیماری ادیسون یا بیماری گریوز ممکن است آنتی‌بادی‌های ضدفاکتور داخلی داشته باشند بدون اینکه کم خونی پرنیشیوز داشته باشند. آزمایش آنتی بادی‌فاکتور داخلی برای تشخیص یا پایش در این شرایط استفاده نمی‌شود.
کم‌خونی مرتبط با ویتامین B12 ممکن است چندین سال طول بکشد زیرا یک فرد عادی به طور معمول مقدار زیادی از B12 ذخیره دارد. علائم فقط در صورت تخلیه این ذخایر شروع به ظاهر شدن می‌کنند.
برای کمک به تعیین علت کمبود ویتامین B12 و تأیید تشخیص کم خونی پرنیشیوز، ممکن است از آزمایش آنتی بادی فاکتور داخلی (IF antibody) استفاده شود.
کم خونی پرنیشیوز به دلیل کمبود فاکتور داخلی و در اثر کمبود ویتامین B12 ایجاد می شود. این شرایط در درجه اول زمانی اتفاق می افتد که سیستم ایمنی بدن بافتهای خود را هدف قرار داده و آنتی بادی هایی تولید کند که علیه سلول های جداری و یا فاکتور داخلی عمل می کنند. این آنتی بادی ها می توانند به سلول های جداری آسیب برسانند و تولید فاکتور داخلی را مختل کرده و یا از انجام عملکرد بیولوژیکی آن جلوگیری کنند. فاکتور داخلی به ویتامین B12 متصل می شود و یک مجموعه را تشکیل می دهد و اجازه جذب آن را در روده کوچک می دهد. (برای اطلاعات بیشتر، به بخش "چه چیز باید مورد آزمایش قرار گیرد؟" و مقاله شرایط مربوط به کمبود ویتامین B12 مراجعه کنید.)
آزمایش آنتی بادی فاکتور داخلی معمولاً در پیگیری بعد از سایر تست های آزمایشگاهی مانند آزمایش ویتامین B12، آزمایش اسید متیل مالونیک و شمارش کامل خون (CBC) مورد استفاده قرار می گیرد و ثابت می کند که فردی دارای کمبود ویتامین B12 و کم خونی مرتبط با آن یا نوروپاتی (بیحسی، مورمور شدن، ضعف و درد در نواحی مبتلا) است.
ممکن است این آزمایش همراه با آزمایش آنتی بادی های سلول جداری برای کمک به تشخیص مورد استفاده قرار گیرد.
دو نوع آنتی بادی وجود دارد که ممکن است آزمایش شود:
آزمایش آنتی‌بادی فاکتور داخلی ( IF Anti body) آزمایشی نیست که مرتبا درخواست شود. ممکن است در مواردی که فردی کمبود ویتامین B12 داشته باشد و هنگامی که وجود کم‌خونی پرنیشیوز مورد تردید است، مثلا هنگامیکه علائم و نشانه‌هایی مانند موارد زیر وجود داشته باشد درخواست شود:
سلول‌های قرمز خون بزرگتر از حد طبیعی (RBCs )؛ گاهی اوقات RBCهای بزرگ قبل از بروز سایرعلائم و نشانه‌ها شناسایی می‌شوند، به عنوان مثال در آزمایش شمارش کامل خون (CBC) که معمولا در آزمایشات روتین درخواست می‌شود.
این یافته‌ها معمولاً درخواست آزمایش ویتامین B12 و فولات را به دنبال دارد و ممکن است منجر به درخواست آزمایش متیل مالونیک اسید (شاخص اولیه کمبود ویتامین B12) شود.
هنگامی که سطح ویتامین B12 کاهش یافته و سطح اسید متیل مالونیک و هموسیستئین افزایش یافته باشد، آزمایش فاکتور داخلی نوعا درخواست می‌شود.
نتیجه این تست چه چیزی را نشان می‌دهد؟
نتایج آزمایش آنتی‌بادی فاکتورداخلی (آنتی بادیIF ) اغلب با نتایج سایر تست‌های آزمایشگاهی در نظر گرفته می‌شود تا به تشخیص کمک کند. هنگامی که فرد کاهش سطح ویتامین B12 یا افزایش میزان اسید متیل مالونیک و هموسیستئین دارد، در صورد داشتن آنتی بادی فاکتور داخلی، احتمال دارد که فرد دچار کم‌خونی پرنیشیوز باشد.
نتیجه آزمایش منفی لزوماً به این معنی نیست که فرد دچار کم‌خونی پرنیشیوز نمی‌باشد. نیمی از مبتلایان آنتی بادی‌فاکتور داخلی ندارند. در صورت عدم وجود، پزشک ممکن است آزمایش آنتی‌بادی سلول جداری parietal cell antibody را برای کمک به تشخیص درخواست دهد. آزمایش آنتی‌بادی سلول‌های جداری به اندازه آزمایش آنتی‌بادی فاکتور داخلی اختصاصی نیستند. آن‌ها در حدود 90٪ از افراد مبتلا به کم‌خونی پرنیشیوز وجود دارند اما ممکن است در انواع شرایط دیگر و تا 10٪ از جمعیت عمومی نیز وجود داشته باشند.
آدرس: تهران، خیابان استاد مطهری، بعد از خیابان مفتح، خیابان جهانتاب، خیابان نقدی، پلاك ۱۲، طبقه اول
کد پستی: ۱۵۷۶۶۳۵۷۱۴
صندوق پستی: ۱۵۸۷۵۹۴۸۳
تلفن: ۰۲۱۸۸۵۴۵۹۲۲
فکس: ۸۸۷۶۷۱۵۹ - ۸۸۷۶۵۵۶۱