نمونه خون وریدی.
خیر.
ویروس اپشتین بار (EBV) ویروسی است که بهطور معمول باعث یک بیماری خفیف تا متوسط میشود. آزمایش خون برای ویروس اپشتین بار آنتی بادیهای EBV را در خون تشخیص میدهد و به تشخیص عفونت EBV کمک میکند.
ویروس اپشتین بار موجب عفونتی میشود که بسیار شایع است. طبق گزارشات مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریها (CDC)، بیشتر مردم در ایالات متحده در برخی از دورههای زندگی خود به بیماری EBV مبتلا میشوند. ویروس بسیار مسری است و بهراحتی از فردی به فرد دیگر منتقل میشود. این ویروس در بزاق افراد مبتلا وجود دارد و میتواند از طریق تماس نزدیک مانند بوسیدن و از طریق ظروف یا لیوان و فنجانهای مشترک بین افراد پخش شود.
پس از اولین برخورد با EBV، چند هفته طول می کشد تا علائم مرتبط ظاهر شوند (دوره کمون). در طی عفونت حاد اولیه، ویروس به تعداد زیادی تکثیر میشود. سپس تعداد ویروسها کاهش یافته و علائم مربوط به آن برطرف میشوند، اما ویروس هرگز به طور کامل از بین نمیرود. ویروس EBV بهصورت نهفته تا پایان عمر در بدن فرد باقی مانده و ممکن است دوباره فعال شود اما معمولاً مشکلات کمی ایجاد می کند مگر اینکه سیستم ایمنی بدن به طور قابل توجهی ضعیف شده باشد.
بیشتر افراد در دوران کودکی به بیماری EBV مبتلا شده و علائم کم یا خفیفی را تجربه کرده یا علائمی نداشتهاند. با این حال، هنگامی که عفونت اولیه در نوجوانی رخ میدهد، میتواند باعث مونونوکلئوز عفونی شود که معمولاً مونو نامیده میشود، بیماری همراه با خستگی، تب، گلودرد، تورم غدد لنفاوی، بزرگ شدن طحال و گاهی بزرگ شدن کبد میباشد. این علائم در حدود ۲۵٪ نوجوانان و جوانان مبتلا رخ میدهد و معمولاً در طی یک یا دو ماه برطرف میشود.
افراد مبتلا به مونو بهطور معمول با علائم بیماری و یافتههای مربوط به آزمایش شمارش کامل خون (CBC) و آزمایش مونو (که آنتی بادی هتروفیل را آزمایش میکند) تشخیص داده میشوند. حدود ۲۵٪ از کسانی که مونو دارند، آنتی بادی هتروفیل تولید نمیکنند و یک آزمایش منفی خواهند داشت. این به ویژه در مورد کودکان بیشتر صدق میکند. برای تعیین اینکه آیا علائمی که این افراد تجربه میکنند به دلیل عفونت فعلی با ویروس EBV است، میتوان از آزمایشات آنتی بادی EBV استفاده کرد.
EBV شایعترین علت مونو است. طبق اظهارات CDC، سایر علل ایجاد مونو شامل سیتومگالوویروس (CMV)، هپاتیت A، هپاتیت B یا هپاتیت C، سرخجه و توکسوپلاسموز است. گاهی اوقات، تشخیص EBV از این بیماریها مهم است. بهعنوان مثال، ممکن است تشخیص علت علائم یک بیماری ویروسی در یک زن باردار مهم باشد. به این معنی که این آزمایش میتواند به تشخیص عفونت اولیه EBV، (که ثابت نشده روی نوزاد در حال رشد تأثیر میگذارد)، از یک عفونت ویروس سایتومگال، ویروس هرپس سیمپلکس یا عفونت توکسوپلاسموز کمک کند، زیرا این بیماریها میتوانند در دوران بارداری عوارض ایجاد کنند و ممکن است به جنین آسیب برسانند.
همچنین میتواند برای رد کردن عفونت EBV و جستجوی علل دیگر علائم اهمیت داشته باشد. برای مثال، کسانی که دارای گلودرد استرپتوکوکی هستند، (عفونت ناشی از استرپتوکوک گروه A)، باید شناسایی و با آنتی بیوتیک درمان شوند. ممکن است فردی به جای مونو، استرپتوکوک داشته باشد یا هر دو حالت را همزمان داشته باشد.
چندین آزمایش برای انواع و کلاسهای مختلف آنتی بادی EBV در دسترس است. آنتی بادیها پروتئینهایی هستند که بدن در پاسخ ایمنی به چندین آنتی ژن مختلف ویروس اپشتین بار تولید میکند. در طی یک عفونت اولیه EBV، سطح هر یک از این آنتی بادیهای EBV با پیشرفت عفونت در زمانهای مختلف افزایش و کاهش مییابد. اندازهگیری این آنتی بادیها در خون میتواند به تشخیص کمک کند و بهطور معمول اطلاعات مربوط به مرحله عفونت و اینکه آیا عفونت فعلی، جدید و یا گذشته است را در اختیار پزشک قرار میدهد.
زمان تشخیص آنتی بادی به طور معمول در خون |
آنتی بادی |
ابتدا پس از قرار گرفتن در معرض ویروس ظاهر میشود و سپس بعد از حدود ۴ تا ۶ هفته تمایل به ناپدید شدن دارد |
Viral Capsid Antigen (VCA)-IgM آنتی بادی |
در طول عفونت حاد با بالاترین سطح در ۲ تا ۴ هفته ظاهر می شود، سپس اندکی افت میکند، تثبیت میشود و بهصورت مادام العمر وجود دارد. |
VCA-IgG آنتی بادی |
درمرحله عفونت حاد ظاهر میشود و سپس تمایل به ناپدید شدن دارد در حدود۲۰% از افراد آلوده تا چند سال پس از برطرف شدن عفونت EBV این آنتی بادی قابل تشخیص خواهد بود. |
(EA-D) آنتی بادی اولیه |
معمولاً تا زمانی که عفونت حاد برطرف نشود ظاهر نمیشود. حدود ۲ تا ۴ ماه پس از عفونت اولیه ایجاد میشود و سپس برای تمام عمر وجود دارد. |
Epstein-Barr Nuclear آنتی ژن (EBNA) آنتی بادی |
آزمایشهای خون برای آنتی بادیهای ویروس اپشتین بار برای کمک به تشخیص عفونت EBV، شایعترین علت مونونوکلئوز عفونی (mono) مورد استفاده قرار میگیرد، همچنین اگر فردی علامت دار باشد اما یک مونو تست منفی داشته باشد، این آزمایشات درخواست میشوند.
در زنان باردار با علائم یک عفونت ویروسی، ممکن است یک یا چند آزمایش آنتی بادی EBV همراه با آزمایش سایتومگالوویروس، توکسوپلاسموز و سایر عفونتها (گاهی اوقات بهعنوان بخشی از آزمایشات غربالگری تورچ TORCH) برای کمک به تشخیص بین EBV و سایر شرایط که علایم مشابه ایجاد میکند، درخواست شود.
این آزمایشات ممکن است برای یک فرد بدون علامت انجام شود تا مشخص شود که آیا آن شخص قبلاً در معرض EBV بوده و یا نسبت به یک عفونت اولیه EBV حساس است. این آزمایش بهطور معمول (روتین) انجام نمیشود، اما ممکن است هنگامی که کسی مانند یک نوجوان یا فردی که دچار نقص ایمنی است در تماس نزدیک با شخصی که مونو دارد در تماس بوده باشد، برای او انجام شود.
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریها (CDC) توصیه میکنند چندین آزمایش را برای تعیین اینکه آیا یک فرد نسبت به ابتلا به ویروس EBV حساس است یا برای تشخیص عفونت جدید یا عفونت قبلی یا عفونت EBV دوباره فعال شده است، درخواست شوند. این آزمایشات شامل موارد زیر است:
آزمایشهای آنتی بادی EBV ممکن است هنگامی درخواست شود که کسی علائم مونو را نشان میدهد اما یک آزمایش مونو منفی دارد. همچنین هنگامی که یک زن باردار علائمی شبیه به آنفلوانزا دارد و پزشک وی می خواهد تشخیص دهد که آیا این علائم به دلیل EBV یا میکروب دیگری است. برخی از علائم و نشانههای مرتبط با مونو شامل موارد زیر هستند:
هنگامی که یک پزشک بخواهد سابقه برخورد قبلی با EBV را بررسی کند، ممکن است آزمایش درخواست شود. هنگامی که پزشک میخواهد غلظت آنتی بادی (تیترها) را بررسی کند و یا اگر اولین آزمایش منفی بود، اما پزشک هنوز مشکوک باشد که علائم شخص به دلیل EBV است ممکن است آزمایش را تکرار کند.
هنگام تفسیر نتایج آزمایش آنتی بادی EBV باید دقت لازم را بهعمل آورد. علائم و نشانهها و همچنین سابقه پزشکی فرد مورد آزمایش در نظر گرفته شود. پزشک ممکن است با یک متخصص در زمینه بیماریهای عفونی، به ویژه کسی که تجربه آزمایش EBV را دارد، مشورت کند.
اگر کسی از نظر آنتی بادی VCA-IgM مثبت باشد، احتمالاً فرد به عفونت EBV مبتلا شده است و ممکن است در اوایل دوره بیماری باشد. اگر فرد همچنین علائمی در ارتباط با مونو داشته باشد، به احتمال زیاد بیمار مونو تشخیص داده میشود، حتی اگر تست مونو منفی باشد.
اگر کسی آزمایشهای مثبت VCA-IgG وEA-D IgG داشته باشد، به احتمال زیاد فرد دچار عفونت EBV فعلی یا اخیر شده است.
اگر VCA-IgM منفی باشد اما VCA-IgG و آنتی بادی EBNA مثبت باشد، پس احتمالاً فرد آزمایش شده قبلاً عفونت EBV داشته است.
اگر فردی بدون علامت و از نظر VCA-IgG منفی باشد، آن شخص احتمالاً قبلاً در معرض EBV نبوده و بنابراین در برابر عفونت آسیب پذیر است.
به طور کلی، بالا رفتن سطح VCA-IgG نشان دهنده یک عفونت فعال EBV است، در حالی که کاهش غلظت نشان دهنده عفونت قبلی EBV است که در حال برطرف شدن است. با این حال، باید در مورد تفسیر غلظت آنتی بادی EBV دقت شود زیرا مقدار آنتی بادی موجود با شدت عفونت یا با مدت زمان دوام آن ارتباط ندارد. سطح بالایی از VCA-IgG ممکن است وجود داشته باشد و ممکن است تا پایان عمر فرد در همان غلظت باقی بماند.
در زیر، نمونههایی از برخی نتایج بهصورت جدول ارائه شده است.
تفسیر احتمالی |
EBNA, IgG |
EA-D, IgG |
VCA-IgG |
VCA-IgM |
بدون عفونت، علائم ناشی از علتهای دیگر، حساس به عفونت EBV |
منفی |
منفی |
منفی |
منفی |
عفونت اولیه |
منفی |
منفی |
مثبت |
مثبت |
عفونت فعال، اگرچه EA-D IgG ممکن است در ۲۰% مردم در طول عمر پایدار بماند. |
منفی |
مثبت |
مثبت |
منفی یا مثبت |
عفونت قبلی |
مثبت |
منفی |
مثبت |
منفی |
ممکن است نشان دهنده فعال شدن مجدد ویروس باشد |
مثبت |
مثبت |
مثبت |
منفی |
شایعترین عارضه مونو، پارگی طحال است. سایر عوارض عفونت EBV که میتواند رخ دهد شامل مشکلات تنفسی به دلیل تورم گلو و به ندرت زردی، بثورات پوستی، پانکراتیت، تشنج و یا انسفالیت است. EBV همچنین با چندین شکل نادر سرطان مرتبط است و ممکن است در آن نقش داشته باشد، از جمله لنفوم بورکیت، لنفوم هوچکین، و سرطان نازوفارنکس و همچنین بیماری ام اس (اسکلروز متعدد) و فیبرومیالژی.
فعال سازی مجدد ویروس به ندرت نگران کننده سلامتی است مگر اینکه فرد به طور قابل توجهی و بصورت مداوم دچار نقص سیستم ایمنی شده باشد، همانطور که ممکن است در کسانی که مبتلا به HIV /ایدز یا گیرندگان پیوند اعضا هستند اتفاق بیفتد. عفونتهای اولیه در این افراد ممکن است شدیدتر باشد و برخی از آنها ممکن است علائم مزمن مربوط به EBV را تجربه کنند.
مراقبتها تا حد زیادی حمایتی است و بهطور معمول شامل استراحت زیاد و مایعات فراوان و همچنین درمان علائم است. برای جلوگیری از پارگی طحال ممکن است توصیه شود از ورزشهای تماسی یا وزنه برداری سنگین به مدت چند هفته تا چند ماه دوری شود. هیچ داروی ضد ویروسی برای تسریع بهبود وجود ندارد. با این حال، از داروهای ضد ویروس و استروئیدها می توان برای درمان علائم در موارد شدید استفاده کرد. در حال حاضر، هیچ واکسنی برای EBV وجود ندارد، اما کارآزماییهای بالینی در حال بررسی و انجام است.
بله، اما نادر است زیرا بیشتر آنها قبلاً در سنین پایین به EBV آلوده شدهاند. در صورت بروز، تورم غدد لنفاوی و گلودرد در آنها کمتر و بزرگ شدن کبد و زردی در آنها بیشتر است.
بله. البته در میان مردم، مونو چندان شایع نیست زیرا بیشتر افراد در اوایل زندگی خود (هنگامیکه علائم بصورت خفیف وجود داشته است) به بیماری EBV مبتلا شدهاند.
خیر، در صورت ابتلا به عفونت EBV دچار مونو نمیشوید. با این وجود میتوانید علائم مشابهی را مربوط به یک بیماری ویروسی دیگر تجربه کنید. در افراد با سیستم ایمنی ضعیف، ویروس می تواند دوباره فعال شود و باعث بیماری شود.
این به این دلیل است که ویروس اپشتین بار در بزاق فرد مبتلا وجود دارد و معمولاً از طریق بوسیدن منتشر میشود. همچنین میتواند به ویژه در مورد کودکان از طریق انتقال بزاق به دست و یا اسباب بازیها و با ظروف یا لیوان مشترک پخش شود.
بله. آزمایشهای مولکولی وجود دارد که میتواند EBV DNA را تشخیص و اندازهگیری کند.
آدرس: تهران، خیابان استاد مطهری، بعد از خیابان مفتح، خیابان جهانتاب، خیابان نقدی، پلاك ۱۲، طبقه اول
کد پستی: ۱۵۷۶۶۳۵۷۱۴
صندوق پستی: ۱۵۸۷۵۹۴۸۳
تلفن: ۰۲۱۸۸۵۴۵۹۲۲
فکس: ۸۸۷۶۷۱۵۹ - ۸۸۷۶۵۵۶۱