آزمایش پنل ریسک سنگ کلیه

از پنل خطر سنگ کلیه در فردی که سابقه‌ی سنگ کلیه دارد، برای بررسی و ارزیابی احتمالی ابتلای وی به تشکیل مجدد سنگ، که نشان دهنده یک مشکل مکرر است، استفاده می‌شود. از این آزمایش گاهی برای ارزیابی خطر بعد از وقوع اولیه سنگ استفاده می‌شود، خصوصاً اگر مشخص شود كه فرد در معرض خطر ایجاد سنگ‌های بیشتری است یا احتمال دارد در صورت ایجاد سنگ كلیه دیگر، شخص دچار اختلال در كاركرد کلیه شود.

 این آزمایش ممکن است برای کمک به راهنمایی و پایش بر درمان فردی که سنگ کلیه داشته است، استفاده شود. 

چندین تست آزمایشگاهی دیگر نیز ممکن است برای ارزیابی شخصی که سنگ کلیه داشته است، مورد استفاده قرار گیرد، از جمله: 

• آزمایش‌های ادرار ۲۴ ساعته  فردی (که ممکن است بخشی از پنل خطر سنگ کلیه نباشد)، مانند سیستین، سدیم، پتاسیم، کلرید یا منیزیم 
• آزمایش تجزیه ادرار برای بررسی مواد تشکیل دهنده ادرار (مواد جامد، پروتئین، گلبول های قرمز و سفید خون، pH و وجود کریستال‌ها یا باکتری‌ها)
•  آزمایش خون مانند نیتروژن اوره خون (BUN) و کراتینین برای بررسی عملکرد کلیه، الکترولیت‌ها (سدیم، پتاسیم، کلرید، بی‌کربنات)، اسید اوریک و کلسیم برای بررسی وضعیت سلامتی و مقایسه با نتایج ادرار؛ اگر سطح کلسیم افزایش یابد، ممکن است آزمایش PTH و ویتامین D نیز درخواست شود.
•  کشت ادرار اگر فردی علائم عفونت ادراری را نشان دهد
• اگر سنگ کلیه دفع شده باشد، آنالیز سنگ کلیه معمولاً برای بررسی مواد خاص موجود در سنگ انجام می‌شود.

پنل خطر ابتلا به سنگ کلیه معمولاً چند هفته پس از برطرف شدن سنگ کلیه برای تعیین موقت یا ماندگار بودن مقادیر بالای مواد (در ادرار) انجام می‌شود.

به‌طورمشخص، دستورالعمل‌های انجمن اورولوژی آمریکا توصیه می‌کند که فردی که برای اولین بار دچار سنگ کلیه شده است باید یک یا دو آزمایش ادرار ۲۴ ساعته انجام دهد. آزمایش پیگیری باید شامل یک آزمایش ادرار ۲۴ ساعته در مدت زمان ۶ ماه بعد از شروع درمان و یک نمونه ادرار ۲۴ ساعته باشد که سالانه آزمایش شود. البته انجام این آزمایش سالانه اغلب به این بستگی دارد که آیا فرد دچار سنگ کلیه جدید شده است یا خیر.

هنگامی که فرد در معرض خطر افزایش یافته برای تشکیل سنگ یا اختلال عملکرد کلیه قرار دارد، ممکن است آزمایش بعد از دفع سنگ اول انجام شود. این ممکن است شامل افرادی شود که: 

• در دوران کودکی سنگ ادراری تشکیل داده‌اند 
• سابقه خانوادگی سنگ کلیه داشته‌اند
•  چندین سنگ کلیه همزمان با سنگ "اولیه" داشته‌اند
• دارای یک کلیه عملکردی واحد هستند، از جمله کسانی که پیوند کلیه دارند

گاهی اوقات آزمایش ممکن است زمانی انجام شود که فردی تغییراتی را در سبک زندگی خود ایجاد کرده است (مانند تغییرات توصیه شده در رژیم غذایی یا نوشیدن آب بیشتر) یا مصارف دارویی را برای پیگیری بر اثربخشی این تغییرات انجام داده است.

علاوه بر این، ممکن است تست‌های آزمایشگاهی در صورت بروز شرایط خاصی که با بیماری سنگ کلیه مرتبط بوده‌اند، انجام شود. این موارد شامل چاقی، پرکاری تیروئید، نقرس، اسیدوز توبولار کلیه نوع ۱، دیابت ملیتوس نوع ۲، بیماری استخوان، هایپرپاراتیروئیدیسم اولیه و شرایط سوء جذب گوارشی (برداشتن روده، جراحی چاقی یا بیماری روده / پانکراس) می‌باشند.

نتایج پنل خطر سنگ کلیه همراه با سایر آزمایشات انجام شده به‌منظور کمک به تعیین خطر احتمالی فرد در ایجاد سنگ جدید بررسی می‌شود. به طور کلی، اگر ماده‌ای مانند کلسیم یا اسید اوریک هم در خون و هم در ادرار بیش از حد وجود داشته باشد، این امر نشان دهنده افزایش خطر تشکیل سنگ کلیه و شرایطی است که باید برای تعیین علت بیشتر بررسی شود. نتایج آزمایش نمی‌تواند پیش بینی کند که چه کسی در چه زمانی سنگ کلیه دیگری ایجاد می‌کند. برخی از افراد با مقادیر خفیف یا حتی نتایج در محدوده نرمال ممکن است سنگ تشکیل دهند، در حالی که افراد دیگر که نتایج به طور قابل توجهی افزایش یافته‌اند چنین نخواهد شد. سنگ ممکن است سال‌ها بدون ایجاد علائم آشکار (هماچوری) یا علائم (درد پهلو) در کلیه وجود داشته باشد.

در شخصی که در شیوه زندگی یا مصرف دارو تغییر ایجاد کرده است، کاهش سطح آن نشان دهنده کاهش خطر تشکیل سنگ است. اگر فردی دچارکم آبی باشد، مقدار ادرار تولید شده در ۲۴ ساعت (حجم ادرار) کم و غلظت مواد موجود در ادرار بیشتر خواهد بود. این مسئله می‌تواند باعث اضافه شدن مقدار ماده‌ی حل شده در واحد حجم شود و احتمال تشکیل سنگ را افزایش دهد. 

تشکیل سنگ کلیه ممکن است تحت تأثیر PH ادرار (اسیدی/ قلیایی) باشد. کریستال‌های اسید اوریک و سیستین فقط می‌توانند در ادرار اسیدی ایجاد شوند، در حالی که سنگ‌های فسفات کلسیم و استروویت در ادرار قلیایی تشکیل می‌شوند. سنگهای استروویت از فسفات آمونیوم منیزیم تشکیل شده و با عفونت‌های باکتریایی در ارتباط هستند. 

جدول زیر خلاصه‌ای از مواردی است که برخی نتایج آزمایشات نشان می‌دهند:

سایر آزمایشات کمتر معمول در زیر خلاصه می‌شود:

 این بستگی به آزمایشگاهی دارد که آزمایش را انجام می‌دهد. اگر آزمایش توسط آزمایشگاه انجام شود، نتایج ممکن است در همان روز در دسترس باشد. اگر نمونه به آزمایشگاه مرجع ارسال شود، نتایج ممکن است چند روز طول بکشد.

سنگ کلیه ممکن است به اندازه یک دانه شن کوچک، به بزرگی یک توپ گلف، یا حتی بزرگتر باشد، بعضی از آن‌ها تمام ناحیه‌ی " سیستم جمع‌آوری کلیه" را پر می‌کنند. این سنگ‌ها گاهی اوقات سنگ‌های "شاخ گوزنی" نامیده می‌شوند زیرا شکل "سیستم جمع آوری کلیه" شبیه شاخ گوزن است.

 این سنگ‌ها می‌توانند باعث ایجاد مشکل شوند زیرا به اندازه‌ای بزرگ می‌شوند تا مانع جریان ادرار گردند یا از جای خود خارج شده و حرکت کرده و از کلیه از طریق حالب شروع به حرکت می‌کنند، جایی که باعث انسداد موقت و کشش، تحریک و یا آسیب رساندن به دیواره‌های حالب می‌گردند.

حرکت سنگ می‌تواند دردی ناگهانی و شدید ایجاد کند که ممکن است متناوب یا مداوم باشد. بسیاری از سنگ‌ها سرانجام از طریق ادرار از بدن خارج می‌شوند، اما برخی از آن‌ها خیلی بزرگ هستند یا شکل آنها بسیار نامنظم است تا بتوانند از بدن خارج شوند.

برای سنگ‌های بسیار بزرگ، که به‌طور معمول نمی‌توانند از کلیه به حالب منتقل شوند و سنگ‌های کوچکتری که وارد مجاری حالب می‌شوند اما از آن‌ها عبور نمی‌کنند، به نوعی درمان نیاز است.

استروویت (سنگ‌های فسفات سه گانه یا سنگ‌های عفونی) فسفات آمونیوم منیزیم است که سنگ‌های مرتبط با عفونت‌های دستگاه ادراری را تشکیل می‌دهد. سنگ‌های بزرگی هستند که برداشتن آن‌ها به کمک جراحی میسر است.

یکی از ساده‌ترین کارها  نوشیدن مداوم مقدار زیادی آب است، با نوشیدن تقریباً ۸ الی ۱۲ لیوان آب در روز، بدن را هیدراته نمایید.

 اگر بیش از سایر افراد در معرض خطر تشکیل سنگ کلیه هستید، ممکن است اقدامات دیگری نیز توسط پزشک به شما توصیه شود. مقادیر بیش از حد نوشیدنی‌های کافئین دار، گازدار یا شیرین با افزایش خطر تشکیل سنگ در ارتباط است. در این موارد مصرف شربت آب لیمو و لیموناد توصیه می‌شود.

 شما باید با پزشک خود مشورت کنید تا بهترین روش درمانی را برای شما تجویزکند، زیرا ممکن است به نوع سنگ بستگی داشته باشد. 

اگر سنگ دارید، کاهش نمک و غذاهای پر نمک توصیه می‌شود (در کل  کمتر از ۲۳۰۰میلی گرم در روز). اگر از غذاهای غنی از اگزالات استفاده می‌کنید، مقدار کافی کلسیم باید همراه غذا باشد. محدود کردن مصرف غذاهای سرشار از پورین مانند گوشت قرمز، امعاء و احشاء و صدف و افزایش مصرف میوه و سبزیجات می‌تواند خطر تشکیل سنگ را به حداقل برساند.

بله، پزشک باید بداند که در طی ۲۴ ساعت معادل چه حجم ادرار تولید می‌کنید و چه مقدار از مواد در آن موجود است. از آنجا که ممکن است مواد در ادرار با نسبت‌های مختلف دفع شوند، ادرار ۲۴ ساعته مرجع بهتری نسبت به یک نمونه ادرار مستقیم یا رندوم است و نیز یک مرجع ثابت است.

.این به اطلاعاتی بستگی دارد که پزشک شما می‌خواهد بررسی کند. مقایسه برخی مواد هم در خون و هم در ادرار مسئله‌ی رایجی است

بله. به عنوان مثال، سنگ‌ها می‌توانند در مثانه ایجاد شوند. با این وجود، دلیل و مکانیسم به‌وجود آمدن آن‌ها متفاوت از علت‌های مربوط تشکیل آن‌ها در کلیه است، سنگ‌های مثانه به دلیل علل مربوط به دفع مقادیر اضافی مواد به‌خصوصی، معمولاً به دلیل عدم توانایی تخلیه کامل مثانه در هنگام ادرار ایجاد می‌شوند. سنگ مثانه ممکن است به دلیل برخی از مشکلات زمینه‌ای دستگاه ادراری مانند عدم کنترل مثانه، بزرگ شدن پروستات یا عفونت دستگاه ادراری ایجاد شود.

هرکسی که مایعات کمی بنوشد یا مقدار زیادی ماده‌ی حل شده در ادرار داشته باشد، لزوما سنگ کلیه ایجاد نمی‌کند. برخی از سنگ‌ها به دلایل دیگری در افراد ایجاد می‌شوند. کسانی که یکبار سنگ کلیه داشته‌اند در معرض خطر بیشتری برای عود مجدد سنگ هستند. ناهنجاری در ساختار کلیه‌ها و یا مجاری ادراری ممکن است مانع جریان ادرار و رسوب کریستال‌ها شود و به این ترتیب باعث تشکیل سنگ شود.