برای ارزیابی ترکیب سنگ کلیه به منظور تعیین علت تشکیل آن و راهنمای درمان
وقتی سنگ از طریق ادرار دفع شده و یا اینکه از طریق عمل جراحی از مجاری ادراری خارج شده است.
نمونهی سنگ یا سنگهایی که از طریق ادرار خارج شده و یا توسط پزشک متخصص با جراحی از دستگاه ادراری خارج شده است.
خیر
سنگ کلیه تودههای کوچک و سختی است که در کلیهها تشکیل میشود. در آزمایش سنگ کلیه از یک یا چند روش آزمایش برای بررسی و تعیین ترکیب سنگ استفاده میشود. این کار به منظور کمک به شناسایی علت ایجاد سنگ و در صورت امکان جلوگیری از تشکیل سنگهای بیشتر انجام میشود.
کلیهها بخشی از دستگاه ادراری هستند. دستگاه ادراری همچنین از دو حالب، مثانه و مجرای ادرار نیز تشکیل شده است. کلیهها مواد زائد موجود در خون را فیلتر کرده و ادرار تولید میکنند که از طریق حالبهای لوله ای شکل از کلیهها به مثانه منتقل میشود و سپس ادرار از طریق مثانه و از مجرای ادرار خارج میشود. این یک فرآیند مداوم فیلتراسیون مواد زائد، تولید ادرار و دفع آن است.
سنگهای ادراری بطور معمول در کلیه تشکیل میشوند و میتوانند باعث ایجاد مشکل شوند زیرا به اندازه کافی بزرگ شده و مانع جریان ادرار میشوند یا از جای خود خارج شده و حرکت کرده و از کلیه از طریق حالب شروع به پائین رفتن میکنند، جایی که باعث انسداد موقت و کشش، تحریک و یا آسیب رساندن به دیوارههای حالب میگردند. حرکت سنگ میتواند دردی ناگهانی و شدید ایجاد کند که ممکن است متناوب یا مداوم باشد. بسیاری از سنگها سرانجام از طریق ادرار از بدن خارج میشوند، اما برخی از آنها خیلی بزرگ هستند یا شکل آنها بسیار نامنظم است تا بتوانند از بدن خارج شوند. سنگهای بسیار بزرگ، که به طور معمول نمیتوانند از کلیه به حالب منتقل شوند، و نیز سنگهای کوچکتری که وارد مجاری حالب میشوند اما از آنها عبور نمیکنند، به نوعی درمان (جراحی) نیاز دارند.
ممکن است لازم باشد سنگ با جراحی برداشته شود، غالباً از دستگاههایی استفاده میشود که از مجرای ادرار و مثانه به محل سنگ منتقل میشوند. برای برخی از سنگها میتوان سنگ را در محل خود با استفاده از امواج ضربهای هدف قرار داد. به این فرآیند سنگ شکنی خارج از بدن (با استفاده از امواج) گفته میشود.
ذرات و قطعات کوچکتر باقیمانده میتوانند از طریق دستگاه ادراری عبور کنند. سنگها به چند دلیل ممکن است ایجاد شوند، اما بیشترین علت آن این است که غلظت زیادی از یک ماده شیمیایی خاص در ادرار وجود دارد که نمیتواند بهصورت محلول باقی بماند و رسوب میکند و بلورها را تشکیل میدهد. این مسئله همچنین میتواند هنگامی رخ دهد که فرد به طور مزمن مقدار کافی مایعات دریافت نمیکند و در نتیجه ادرار بسیار غلیظ تولید میکند.
بسته به میزان و نوع متبلور شدن مواد و محل تشکیل آن، سنگ کلیه ممکن است گرد، تیز و مواج یا نامنظم با شاخه باشد (اصطلاحاً شاخ گوزنی نامیده میشود).
اندازه آن میتواند از دانه شن تا بزرگتر از یک توپ گلف باشد. ترکیب سنگ بستگی به فراوانی بیش از حد مواد شیمیایی موجود در ادرار دارد. سنگ ممکن است فقط دارای یک ترکیب شیمیایی باشد یا مواد شیمیایی مختلفی در لایههای مختلف آن وجود داشته باشد.
براساس گزارشات موسسه ملی دیابت و بیماریهای گوارشی و کلیوی، حدود 11٪ از مردان و 6٪ از زنان در ایالات متحده حداقل یک بار در زندگی خود دچار سنگ کلیه میشوند. در ایالات متحده، بیش از نیم میلیون نفر هر ساله با سنگ کلیه به اورژانس، و حدود یک میلیون نفر به پزشک خود مراجعه میکنند.
چگونه نمونه برای آزمایش جمعآوری میشود؟
پزشک یا آزمایشگاه معمولاً یک ظرف تمیز و یک دستگاه صافی که دارای مش ریز است، در اختیار شما قرار میدهد. شما باید تمام ادرار خود را از طریق مش ریز فیلتر کنید. این ضروری است زیرا راهی برای تعیین دقیق زمان عبور سنگ از مجاری ادراری وجود ندارد. سپس مش را از نظر وجود ذرات جامد معاینه میکنید، به خاطر داشته باشید که سنگها به راحتی قابل دیدن هستند (به اندازه دانههای شن کوچک میباشند).
در صورت یافتن سنگ، آن را در ظرف تمیز قرار داده و اجازه دهید تا خشک شود و طبق دستورالعمل به آزمایشگاه تحویل دهید. به سنگ چیزی مانند دستمال کاغذی یا نوار اضافه نکنید، زیرا این کار انجام آزمایش را دشوار میکند. اگر در بیمارستان هستید، پرسنل پزشکی نمونهی ادرار را فیلتر میکنند. برای بدست آوردن سنگ کلیهای که برای عبور ازمجاری خیلی بزرگ است، پزشک با کمک عمل جراحی اقدام به برداشتن آن میکند.
آیا برای اطمینان از کیفیت نمونه به آماده سازی آزمایشی نیاز است؟
هیچگونه آمادگی لازم نیست. فقط فیلتر جمعآوری باید موجود باشد.
تجزیه سنگ کلیه برای تعیین ترکیب شیمیایی آن، بعد از فیلتر کردن ادرار یا خارج شدن از دستگاه ادراری انجام میشود. یک آزمایشگاه به طور معمول مشخصات فیزیکی سنگ - اندازه، شکل، وزن، رنگ و بافت آن را ثبت میکند. اغلب اوقات، تصویری از سنگ گرفته میشود تا اندازه و شکل ظاهری آن ثبت شده باشد. همچنین ممکن است سنگ شکسته شود تا بتوان لایههای آن را مشاهده کرد. سپس یک یا چند آزمایش برای تعیین ترکیب سنگ انجام میشود.
تجزیه و تحلیل سنگ کلیه زمانی درخواست میشود که سنگ کلیه را دفع کرده و یا از طریق ادرار فیلتر شده بدست آمده و یا با مداخلهی پزشکی (سنگ شکنی با امواج، و یا عمل جراحی) از دستگاه ادراری شما خارج شده باشد.
گاهی اوقات ممکن است پزشک شک کند که شما سنگ کلیه دارید و از طریق آزمایش ادرار یا با استفاده از تکنیکهای تصویربرداری در صورت مشاهده علائم و نشانههای زیر در جستجوی سنگ باشد:
وقتی سنگهای راجعه دارید، اولین سنگ دیده شده آزمایش میشود. سنگهای بعدی در صورتیکه پزشک لازم بداند، مورد آزمایش قرار میگیرند.
با تجزیه سنگ کلیه ترکیب شیمیایی سنگ مشخص میشود. انواع متداول سنگ کلیه عبارتند از:
این چهار نوع حدود 95٪ تا 99٪ سنگ کلیه را تشکیل میدهند که سنگهای اگزالات کلسیم متداولترین آنها هستند.
سنگهای کمتر معمول عبارتند از:
با این حال، آزمایش تجزیه سنگ دلیل وجود سنگ را بدست نمیدهد. ممکن است شما یک بیماری زمینهای یا وضعیتی داشته باشید که به موجب آن ماده شیمیایی خاصی را بیش از حد طبیعی در ادرار تولید و یا دفع کنید.
عدم نوشیدن مایعات کافی و یا داشتن ادرار با pH بالا یا پایین میتواند در خطر تشکیل سنگ موثر باشد. پیشگیری از تشکیل مجدد سنگ کلیه به شناسایی و رسیدگی به علت ایجاد سنگ بستگی دارد.
به طور کلی ، اگر شما یک:
سنگها ممکن است مربوط به:
انواع مختلفی از دیگر سنگها ممکن است در صورت وجود ماده شیمیایی اضافی و یا ادرار بسیار غلیظ که ممکن است در اثر کم آبی (دهیدراسیون) اتفاق بیفتد، تشکیل شوند.
هرکسی که مایعات کمی بنوشد یا مقدار زیادی ماده شیمیایی در ادرار داشته باشد، سنگ کلیه ایجاد نمیکند. برخی از سنگها به دلایل دیگری در افراد ایجاد میشوند. کسانی که یک سنگ کلیه داشتهاند در معرض خطر بیشتری برای ایجاد سنگهای اضافی هستند. عوامل دیگری که میتوانند در تشکیل یا افزایش خطر ابتلا به سنگ کلیه موثر باشند عبارتند از:
آزمایش خون، ادرار و آزمایش 24 ساعته ادرار معمولاً برای تعیین اینکه آیا مواد شیمیایی اضافی که ممکن است در تشکیل سنگ کلیه نقش داشته باشند تولید میکنید یا به طورکلی سلامت شما بررسی میشود. نتایج آزمایش میتواند بین تشخیص سنگ احتمالی و سایر شرایطی که ممکن است علائم مشابه داشته باشند اما به درمان متفاوت نیاز دارند، کمک کند. آزمایش ممکن است شامل موارد زیر باشد:
بله، به شرطی که به سنگ کلیه مشکوک شده باشید و از طرف پزشک به شما آموزش داده شده باشد. از آنجا که تعیین زمان دفع سنگ غیرممکن است، غربالگری کلیه ادرار برای یافتن سنگ وبرای تجزیه آن مهم است.
خون و ادرار میتوانند اطلاعات مهمی در مورد وضعیت شما ارائه دهند، اما دقیقاً نشان نمیدهند که کدام ترکیبات شیمیایی سنگ را تشکیل میدهند. هرچه پزشک شما اطلاعات بیشتری داشته باشد، شانس بیشتری دارد که بتواند به شما در جلوگیری از عود سنگ کمک کند.
به نوع و شکل و اندازهی سنگ بستگی دارد و از فردی به فرد دیگر متفاوت خواهد بود، اما اغلب شدید است و گاهی اوقات باید با داروهای ضد درد قوی تجویز شود. برای بیشتر افراد، درد زمانی که سنگ در مجاری ادراری حرکت می کند، بسیار شدیدتر است.
شما باید با پزشک خود مشورت کنید تا بهترین روش درمانی را برای شما درخواست کند. اگر سنگی با ترکیب کلسیم در کلیه وجود داشته باشد، ممکن است پزشک مصرف کلسیم را به میزان متوسطی کاهش دهد، اما تصویر بالینی ممکن است چندان با مصرف بیشتر یا کمتر مرتبط نباشد. بعضی از افراد کلسیم اضافی را از غذای خود جذب میکنند، اما مقدار کلسیم اضافی در ادرار مربوط به سدیم بیش از حد است، بنابراین به افرادی که سنگهای حاوی کلسیم داشتهاند گفته میشود که مصرف نمک را کاهش دهند بعوض اینکه گفته شود که مصرف کلسیم را کاهش دهند. مصرف مقادیر زیاد کلسیم مکمل ممکن است در تشکیل سنگ کلیه نقش داشته باشد. گاهی اوقات کاهش شدید کلسیم میتواند تشکیل سنگ را بدتر کند و همچنین بر سلامت استخوان تأثیر بگذارد.
پزشک میتواند از آزمایشات تصویربرداری برای تعیین محل و ارزیابی سنگ کلیه استفاده کند. این آزمایشات میتوانند تعیین کنند که آیا سنگ بدون مداخله پزشکی از بدن خارج میشود یا خیر.
این تست به تجهیزات و تخصص ویژهای نیاز دارد. توسط هر آزمایشگاهی ارائه نمیشود. در بیشتر موارد، سنگ شما به یک آزمایشگاه مرجع ارسال میشود.
تقریباً 80٪ بیمارانی که دچار سنگ کلیه میشوند، مجددا آن را تشکیل میدهند. ازوقوع هر سنگ نمیتوان پیشگیری کرد، اما مفیدترین کار نوشیدن مقدار کافی آب است تا به خوبی هیدراته شود. سایر اقدامات به شرایط خاص شما بستگی دارد.
روشهای معمول تجزیه سنگ کلیه شامل طیف سنجی مادون قرمز و پراش سنجی اشعه ایکس است.
میتوانید اطلاعات بیشتر درباره این روشها و سایر روشها را در وب سایت آزمایشگاه تجزیه سنگ کلیه Louis C. Herring and Company مطالعه کنید.
آدرس: تهران، خیابان استاد مطهری، بعد از خیابان مفتح، خیابان جهانتاب، خیابان نقدی، پلاك ۱۲، طبقه اول
کد پستی: ۱۵۷۶۶۳۵۷۱۴
صندوق پستی: ۱۵۸۷۵۹۴۸۳
تلفن: ۰۲۱۸۸۵۴۵۹۲۲
فکس: ۸۸۷۶۷۱۵۹ - ۸۸۷۶۵۵۶۱