برای کمک به تشخیص و پایش درمان لوسمی میلوئیدی مزمن (CML) و لوسمی لنفوبلاستیک حاد سلول B
نمونه خونی که از طریق ورید بازویی گرفته می‌شود و یا نمونه مغز استخوان که با استفاده از روش آسپیراسیون یا بیوپسی مغز استخوان جمع‌آوری شده است.
خیر.
BCR-ABL1 به یک توالی ژنی اشاره دارد که در کروموزوم 22 غیرطبیعی برخی از افراد مبتلا به انواع خاصی از لوسمی یافت می‌شود. بر خلاف بسیاری از سرطان‍‌ها، علت لوسمی میلوئیدی مزمن (CML) و برخی دیگر از لوسمی‌ها را می‌توان در یک ناهنجاری ژنتیکی خاص در یک کروموزوم ردیابی کرد. وجود توالی ژنی به نام BCR-ABL1 تشخیص CML و نوعی لوسمی لنفوبلاستیک حاد (ALL)، به‌ویژه نوعی لوسمی یا لنفوم لنفوبلاستیک نوع B را تأیید می‌کند. در موارد بسیار نادر، کروموزوم غیر طبیعی با موارد لوسمی میلوئیدی حاد و لوسمی یا لنفوم لنفوبلاستیک نوع T مرتبط است.
انسان دارای 23 جفت کروموزوم حاوی اطلاعات ژنتیکی ارثی است. این ژن‌ها حاوی طرح‌هایی به شکل DNA برای تولید پروتئین‌هایی هستند که بدن ما برای عملکرد صحیح به آن‌ها وابسته است. در حالی که برخی از ناهنجاری‌های ژنتیکی ارثی هستند. همچنین می‌توانند ناشی از تغییراتی باشند که پس از تولد در ژن‌ها یا کروموزوم‌ها رخ می‌دهد. این می‌تواند از طریق قرار گرفتن در معرض عوامل محیطی مختلف (به عنوان مثال، تشعشع، مواد شیمیایی خاص) باشد اما اغلب به دلایل ناشناخته اتفاق می‌افتد.
توالی ژن BCR-ABL1 یکی از این تغییرات اکتسابی است که وقتی قطعات کروموزوم 9 و کروموزوم 22 جدا می‌شوند و جای خود را عوض می‌کنند، ایجاد می‌شود. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، ناحیه ABL1 در کروموزوم 9 با ناحیه ژن BCR در کروموزوم 22 ترکیب می‌شود. این نوع تغییر، جابه جایی متقابل نامیده می‌شود و اغلب به اختصار t(9;22) خوانده می‌شود. کروموزوم 22 حاصله که دارای توالی ژن BCR-ABL1 است، به عنوان کروموزوم فیلادلفیا (Ph) شناخته می‌شود. زیرا برای اولین بار در آن منطقه کشف شد.
کروموزوم فیلادلفیا به دست آمده حاوی یک ژن همجوشی غیرطبیعی BCR-ABL1 است که پروتئین غیرطبیعی را کد می‌کند که مسئول ایجاد CML و نوعی ALL است. در هنگام تشخیص، 90 تا 95 درصد موارد CML یک جابجایی کروموزومی متقابل t(9;22) BCR-ABL1 را نشان می‌دهند. حدود 30 درصد از بزرگسالان مبتلا به ALL نوع B دارای جابجایی هستند، در حالی که این جابجایی فقط در 2 تا 4 درصد موارد در کودکان وجود دارد.
پروتئین کدگذاری شده توسط ژن همجوشی غیرطبیعی BCR-ABL1 نوعی آنزیم به نام تیروزین کیناز است. این آنزیم مسئول رشد کنترل نشده سلول‌های لوسمی است. هنگامی که تعداد زیادی از سلول‌های لوسمی غیرطبیعی جمعیت‌شان بیشتر از پیش سازهای سلولی طبیعی در مغز استخوان می‌کنند، علائم و نشانه‌های لوسمی ظاهر می‌شوند. درمان این لوسمی‌ها معمولاً شامل مهارکننده تیروزین کیناز (TKI) می‌شود.
آزمایش برای BCR-ABL1، کروموزوم فیلادلفیا و ژن همجوشی BCR-ABL1 یا رونوشت‌های آن‌را که کپی‌های RNA ساخته‌شده توسط سلول از امتداد غیر طبیعی DNA هستند، شناسایی می‌کند. وجود ناهنجاری BCR-ABL1 تشخیص بالینی CML، یک نوع از ALL، و به ندرت لوسمی میلوئیدی حاد (AML) را تایید می‌کند.
چندین نوع مختلف تست BCR-ABL1 موجود است، از جمله:
این آزمایش کروموزوم‌ها را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کند تا ناهنجاری‌های ساختاری یا عددی را تشخیص دهد. به عنوان مثال، کروموزوم فیلادلفیا یک نسخه کوچک غیرطبیعی از کروموزوم 22 است که در نتیجه تبادل یا جابجایی مواد بین کروموزوم 9 و کروموزوم 22 ایجاد می‌شود. سلول‌های نمونه خون یا مغز استخوان در آزمایشگاه کشت داده می‌شوند و سپس از نظر وجود یا عدم کروموزوم فیلادلفیا مورد بررسی قرار می‌گیرند. سایر ناهنجاری‌های کروموزومی نیز به این صورت قابل تشخیص است.
این روش آزمایشی از کاوشگرهایی با رنگ فلورسنت استفاده می‌کند تا توالی ژن BCR-ABL1 را در صورت وجود «نمایان» کند. نتایج آزمایش FISH اغلب سریعتر از آنالیز معمولی کروموزوم در دسترس است.
آزمایش‌های کمی و کیفی مبتنی بر واکنش زنجیره‌ای پلیمراز (PCR) رونوشت‌های RNA BCR-ABL1 را در سلول‌های سرطانی موجود در نمونه‌های خون یا مغز استخوان شناسایی و اندازه‌گیری می‌کنند. این آزمایش می‌تواند مقادیر بسیار کمی از BCR-ABL را شناسایی کند، حتی زمانی که کروموزوم فیلادلفیا در سلول‌های مغز استخوان با تکنیک‌های کمتر حساس اما مهم مانند آنالیز کروموزوم یا FISH دیده نمی‌شود.
جهش‌های ثانویه در BCR-ABL1 باعث مقاومت در برابر درمان می‌شوند. این‌ها را می‌توان با روش‌های تعیین توالی DNA شناسایی کرد.
انواع ناهنجاری های کروموزومی
Deletion: حذف، قسمتی از یک کروموزوم حذف می‌شود، حذف می‌تواند باعث مونوزومی قطعه‌ای شود.
Duplication: مضاعف شدگی، قطعه‌ای از کروموزوم که بیش از یکبار در یک کروموزوم یا ژنوم تکرار شده باشد.
Inversion: وارونگی، برعکس شدن بخشی از کروموزوم به نحوی که ژن‌های موجود در آن بخش ترتیبی معکوس یابند.
Substitution :جایگزینی، نوعی از جهش در توالی‌های DNA که در آن یک نوکلئوتید با یک نوکلئوتید دیگر جابجا می شود.
Translocation: جابجایی، تعویض قطعه‌ای از یک کروموزوم به قسمت دیگری از همان کروموزوم یا به کروموزومی دیگر
آزمایش BCR-ABL1 برای موارد زیر استفاده می‌شود:
آزمایش BCR-ABL1 برای تشخیص کروموزوم فیلادلفیا (Ph) و توالی ژن BCR-ABL1 درخواست می‌شود. چندین نوع آزمایش برای تشخیص BCR-ABL1 وجود دارد که شامل آنالیز کروموزوم، آزمایش ژنتیک مولکولی BCR-ABL1، یا هیبریداسیون فلورسانس درجا (FISH) است. این‌ها به تشخیص اولیه CML یا ALL فیلادلفیا مثبت کمک می‌کنند. از آزمایش کمی نیز برای پایش نحوه پاسخگویی بیمار به درمان استفاده می‌شود.
در فردی که مشکوک به سرطان خون است آزمایش‌های BCR-ABL1 اغلب همراه با آزمایش‌های دیگر انجام می‌شود تا CML و ALL فیلادلفیا مثبت تشخیص داده شده یا رد شود.
BCR-ABL1 بسته به محل وقوع شکست در کروموزوم 22، می‌تواند پروتئین‌هایی با اندازه‌ها و وزن‌های متفاوت تولید کند. در CML، نقطه شکست در BCR تقریباً همیشه در منطقه خوشه نقطه شکست اصلی (M-BCR) است که منجر به تولید پروتئین BCR-ABL1 با اندازه بزرگتر می‌شود (این پروتئین p210 نامیده می‌شود). شکستگی در منطقه خوشه نقطه شکست جزئی (m-BCR) منجر به یک پروتئین همجوشی کوتاه‌تر (به نام p190) می‌شود که اغلب با ALL کروموزوم فیلادلفیا مثبت مرتبط است.
آزمایش مولکولی کمی BCR-ABL1 یکی از نقاط شکست در ژن فیوژن را اندازه‌گیری می‌کند. برای تعیین مقدار پایه و سپس برای کنترل پاسخ فرد به درمان و در صورت دستیابی به بهبودی، برای کنترل عود استفاده می شود. اگر مقاومت به درمان یا عود بیماری رخ داد، آنالیز دامنه جهش BCR-ABL1 کیناز باید برای راهنمایی درمان بیشتر انجام شود.
آزمایش BCR-ABL1 زمانی درخواست می‌شود که پزشک مشکوک باشد که فردی دارای CML یا کروموزوم فیلادلفیا (Ph) مثبت نوعی از ALL است. آزمایش اولیه ممکن است زمانی به‌کار رود که فرد دارای علائم غیر اختصاصی مانند:
در اوایل بیماری، فرد ممکن است علائم کمی داشته باشد یا هیچ علامتی نداشته باشد. با گذشت زمان و خروج سلول‌های خونی طبیعی از مغز استخوان و افزایش تعداد سلول‌های لوسمی غیرطبیعی، ممکن است فرد کم‌خونی، خونریزی طولانی‌مدت و عفونت‌های مکرر را تجربه کند.
هنگامی که CML یا ALL فیلادلفیا مثبت تشخیص داده شد، آزمایش ژنتیکی کمی BCR-ABL1 به صورت دوره ای (معمولاً هر 3 ماه) برای پایش بر پاسخ به درمان و پایش بر عود بیماری درخواست می‌شود.
وقتی فردی پاسخ نمی‌دهد و مشکوک به مقاومت به درمان یا عود بیماری پس از بهبودی است، ممکن است آنالیز دامنه جهش BCR-ABL1 کیناز انجام شود.
تفسیر نتایج آزمایش توسط پزشک متخصص (که آموزش های خاص دیده است) صورت می‌گیرد. اگر فردی گلبول‌های سفید غیرنرمال در مغز استخوان داشته و آزمایش کروموزوم فیلادلفیا و توالی ژنی BCR-ABL1 مثبت داشته باشد تشخیص CML یا ALL فیلادلفیا مثبت، قطعی خواهد بود.
90 تا 95 درصد مبتلایان به CML در بررسی‌های سیتوژنتیکی دارای کروموزوم فیلادلفیا هستند و 100 درصد آنان توالی ژنی BCR-ABL1 را در آزمایشFISH و یا آزمایش مولکولی کیفی BCR-ABL1 نشان می‌دهند.
حدود 30 درصد از بالغین مبتلا بهB-ALL و 2 تا 4 درصد کودکان مبتلا به B-ALL از نظر کروموزوم فیلادلفیا و یا توالی ژنی BCR-ABL1 مثبت هستند. درصد کمی از افراد مبتلا به CML توالی ژنی BCR-ABL1 دارند اما از نظر کروموزوم فیلادلفیا منفی هستند. این موارد یا ترانس لوکاسیون‌های دیگری دارند که علاوه بر کروموزوم‌های 9 و 22، سومین یا حتی چهارمین کروموزوم را نیز درگیر می کنند و یا اینکه یک ترانس لوکاسیون مخفی یا نهفته در کروموزوم‌های 9 و 22 دارند که بوسیله‌ی آنالیز های متداول کروموزومی قابل شناسایی نیست.
از آنجا که درمان لوسمی‌های مرتبط با BCR-ABL1 به‌صورت اختصاصی تولید پروتئین تیروزین کیناز را مورد هدف قرار می‌دهند این دسته از بیماران را همچنان با آزمایش مولکولی کمی BCR-ABL1 می‌توان پایش و کنترل کرد.
بسیار به‌ندرت در برخی از بیماران مشکوک به CML کروموزوم فیلادلفیا و نیز موتاسیون BCR-ABL1 مشاهده نمی‌شوند. به نظر می‌رسد که این بیماران در حقیقت CML ندارند و ممکن است موتاسیون‌های ناشناخته‌ای داشته باشند که این بیماری را پدید آورده است.
به‌طور کلی اگر مقدار BCR-ABL1 در خون محیطی یا مغز استخوان در طول زمان کاهش یابد نشان دهنده پاسخ فرد به درمان است. اگر مقدار BCR-ABL1 پائین تر از سطح قابل شناسایی باشد و گلبول‌های سفید از نظر تعداد شمارش نرمال باشند بیمار وارد مرحله بهبودی شده است. پاسخ درمانی به ایماتینیب (مهار کننهده نسل اولی تیروزین کیناز) اغلب چشمگیر و طولانی مدت است، اما 30 تا 40 درصد از بیماران برخی مواقع نیاز به درمان‌های بیشتری خواهند داشت.
در بسیاری از افراد این مسئله به دلیل کسب موتاسیون‌های نقطه ای در ناحیه ژنی مربوط به تیروزین کیناز ایجاد می‌شود (ژن فیوژن BCR-ABL1). این موجب می‌شود که پروتئین نسبت به اثرات مهاری ایماتینیب حساس نباشد. اگر سطح BCR-ABL1 افزایش یابد نشان دهنده پیشرفت یا عود بیماری است و همچنین ممکن است نشان دهنده این مسئله باشد که فرد نسبت به ایماتینیب مقاوم شده است. تست‌های ژنتیکی اضافی اغلب برای نشان دادن موتاسیون‌های ناحیه BCR-ABL1 کیناز مرتبط با مقاومت نسبت به ایماتینیب انجام می‌شود.
اگر لوسمی فردی نسبت به ایماتینیب مقاوم باشد ممکن است از مهارکننده تیروزین کیناز نسل دوم استفاده شود. این مهار کننده‌های تیروزین کیناز که بعد از ایماتینیب به‌وجود آمدند همچنین در مواردی که عوارض جانبی ایماتینیب بسیار شدید است یا در موارد موتاسیون‌های نادر BCR-ABL1 تجویز می‌شوند. این داروها شامل پوناتیب، بوسوتینیب، نیلوتینیب، و داساتینیب می‌باشند. اگر فردی مبتلا به ALL از نظر کروموزوم فیلادلفیا و توالی ژنی BCR-ABL1 مثبت نباشد، بنابراین به وی مهارکننده تیروزین کیناز داده نمی‌شود و تست مولکولی BCR-ABL1 برای پایش فرد انجام نمی‌شود.
تشخیص پیشرفت و تغییر شکل بیماری برای پیش آگهی و درمان مهم است. CML می‌تواند از سه مرحله عبور کند:
هم خون و هم مغز استخوان اغلب به عنوان بخشی از تشخیص اولیه بررسی می‌شوند، اما اکثر پایش‌های بعدی بر روی نمونه‌های خون انجام می‌شود.
تنوع آزمایش قابل توجهی در بین آزمایشگاه‌هایی که از بسترهای آزمایشی مختلف استفاده می‌کنند وجود دارد. بنابراین، برای یک بیمار معین، آزمایش مولکولی کمی BCR-ABL1 باید توسط همان آزمایشگاه انجام شود یا به آزمایشگاهی ارجاع شود که از معیارهای گزارش جهانی پیروی می‌کند. افزایش و کاهش سطوح BCR-ABL1 معمولاً مهم‌تر از یک نتیجه آزمایش است.
پزشک شما ممکن است به‌صورت دوره‌ای آنالیز کروموزومی را برای تعیین اینکه آیا شما دچار ناهنجاری‌های کروموزومی دیگری شده‌اید، درخواست دهد. تغییرات اضافی اغلب با پیشرفت و شتاب بیماری دیده می‌شود.
خیر، این تغییر ژنتیکی تغییری است که در طول زندگی فرد حاصل می‌شود و ارثی نیست.
این آزمایش فقط زمانی درخواست می‌شود که پزشک به لوسمی میلوئیدی مزمن (CML)، لوسمی لنفوسیتی حاد (ALL)، یا نوع نادر دیگری از لوسمی مشکوک باشد یا بخواهد آن‌ها را رد کند. اکثر افراد مبتلا به لوسمی، کروموزوم فیلادلفیا و ژن امتزاجی BCR-ABL1 را ندارند.
این به نوع آزمایش انجام شده و آزمایشگاهی که آن را انجام می‌دهد بستگی دارد. آزمایش BCR-ABL1 به تجهیزات و تخصص ویژه نیاز دارد و نمونه شما ممکن است به آزمایشگاه بیمارستان تخصصی یا آزمایشگاه مرجع ارسال شود. ممکن است یک تا چند روز طول بکشد تا نتایج آزمایش شما در دسترس باشد.
آن‌ها دو عبارت برای یک شرایط هستند و هر دو به عنوان CML شناخته می‌شوند.