آزمایش سفلیس (سیفیلیس)

آزمایش‌های سفلیس برای غربالگری و یا تشخیص عفونت با ترپونما پالیدوم (باکتری عامل سفلیس) مورد استفاده قرار می‌گیرند.

آزمایشات مختلفی در دسترس هستند ولی آزمایشات آنتی بادی به‌طور شایع استفاده می‌‌شوند.

۱. آزمایشات آنتی بادی (سرولوژی) - این آزمایش‌ها، آنتی بادی‌ها را در خون و گاهی در مایع مغزی نخاعی (CSF) تشخیص می‌‌دهند. دو نوع کلی از این دسته تست‌ها تحت عناوین تست آنتی بادی غیر ترپونمال و تست آنتی بادی ترپونمال (برگرفته از نام باکتری) برای آزمایش سفلیس در دسترس هستند، هر یک از این دو نوع ممکن است برای غربالگری سفلیس مورد استفاده قرار گیرند اما  باید آزمایش دیگری که از روش متفاوتی استفاده می‌کند نیز انجام شود تا نتیجه مثبت و تشخیص سفلیس فعال را تأیید کنند.

۲. آزمایشات آنتی بادی غیرترپونمال - این آزمایشات " غیرترپونمال" نامیده می‌شوند زیرا آن‌ها آنتی بادی‌هایی را تشخیص می‌دهند که به‌طور اختصاصی علیه باکتری ترپونما پالیدوم تولید نشده‌اند. این آنتی باد‌ی‌ها وقتی که بدن به سفلیس مبتلا می‌شود، تولید می‌شوند اما همچنین ممکن است در شرایط دیگری نیز تولید شوند. این آزمایشات بسیار حساس هستند اما از آنجا که غیر اختصاصی هستند، نتایج مثبت کاذب می‌دهند. به‌‎عنوان مثال در معتادان تزریقی، بارداری، بیماری لایم، انواع خاصی از ذات الریه، مالاریا، سل یا برخی اختلالات خود ایمنی از جمله لوپوس، نتایج مثبت کاذب می‌دهند. نتیجه مثبت تست غربالگری باید با آزمایش اختصاصی‌تر ِ ترپونمال تأیید شود. تست‌های غیرترپونمال شامل موارد زیر است:

• RPR (رآژین سریع پلاسما) - علاوه‌بر غربالگری، این آزمایش در نظارت بر درمان سفلیس نیز مفید است. برای این منظور، سطح (تیتر) آنتی بادی اندازه‌گیری می‌شود. همچنین در صورت مثبت بودن آزمایش اولیه برای آنتی بادی‌های ترپونمال، ممکن است از این آزمایش برای تأیید وجود عفونت فعال استفاده شود (به قسمت زیرین مراجعه کنید).
• VDRL (بررسی آزمایشگاهی بیماری‌ مقاربتی) - علاوه بر خون، این آزمایش در درجه اول بر روی CSF انجام می‌شود تا به تشخیص نوروسفیلیس کمک کند.
• آزمایشات آنتی بادی ترپونمال - این آزمایشات خونی، آنتی بادی‌هایی را که به‌طور خاص باکتری ترپونما پالیدوم را هدف قرار می‌دهند تشخیص می‌دهند. آن‌ها برای سفلیس بسیار اختصاصی هستند، به این معنی که در سایر حالات بعید است نتیجه مثبتی ایجاد کنند. اما به محض آلوده شدن فرد و ایجاد این آنتی بادی‌ها، به‌صورت مادام العمر در خون باقی می‌مانند. برای مقایسه، آنتی بادی‌‌های غیرترپونما به طور معمول پس از حدود ۳ سال در فرد تحت درمان ناپدید می‌شوند. بنابراین، یک نتیجه‌ی مثبت آزمایش غربالگری ترپونما باید به دنبال آن یک آزمایش غیرترپونما (مانند RPR) انجام شود تا بین عفونت فعال (یا عفونت مجدد) و عفونت قدیمی (که در گذشته رخ داده) که با موفقیت درمان شده است، تفاوت قائل شود.

 آزمایشات آنتی بادی ترپونمال شامل موارد زیر است:

• FTA-ABS (جذب آنتی بادی فلورسنت ترپونما) - این آزمایش بعد از ۳ الی ۴ هفته اول پس از مواجهه با میکروب مفید است. علاوه بر آزمایش خون، می‌‌توان از آن برای اندازه‌گیری آنتی بادی‌های ترپونما پالیدوم در CSF برای کمک به تشخیص نوروسفلیس استفاده کرد.
• TP-PA (روش آگلوتیناسیون ذرات ترپونما پالیدوم) - این آزمایش گاهی به جای FTA-ABS انجام می‌شود زیرا اختصاصی‌تر است و نتایج مثبت کاذب کم‌تری دارد.
• MHA-TP (آزمایش میکروهمگلوتیناسیون) - روش تأییدی دیگری است؛ این آزمایش اکنون بسیار کمتر استفاده می‌شود.
• Immunoassays (IA) - در سال‌های اخیر چندین آزمایش خودکار ساخته شده است که از آن‌ها برای اهداف غربالگری، استفاده می‌کنند.

۳. تشخیص مستقیم باکتری‌ها - این آزمایشات کمتر انجام می‌شوند:

• میکروسکوپ دارکفیلد - این روش ممکن است در مراحل اولیه سفلیس هنگامی که زخم مشکوک سفلیس (شانکر) وجود دارد استفاده شود. این آزمایش شامل به دست آوردن تراشه زخم، قرار دادن آن بر روی اسلاید و بررسی آن با وسیله خاصی به نام میکروسکوپ دارک فیلد است.
• آزمایش مولکولی (واکنش زنجیره‌ای پلیمراز، PCR) - این آزمایش مواد ژنتیکی را از باکتری‌‌های موجود در نمونه از محل زخم، خون یا CSF تشخیص می‌‌دهد.

تست‌های سفلیس

جدول زیر مراحل سفلیس و انواع آزمایشاتی که می‌توان استفاده کرد را خلاصه کرده است:

آزمایش سفلیس ممکن است هنگامی انجام شود که فرد دارای علائم و نشانه‌هایی باشد، مانند:

• شانکر روی دستگاه تناسلی یا گلو
• بثورات پوستی که اغلب ناصاف، قرمز و لکه‌ای است و به‌طور مکرر در کف دست و کف پا ظاهر می‌شود (مکانی غیرمعمول برای سایر دلایل بثورات) و معمولاً خارش ندارد،  بدون علائم دیگر یا همراه علائمی مانند تب، خستگی، تورم غدد لنفاوی، گلو درد و بدن درد

غربالگری سفلیس، بدون در نظر گرفتن علائم توصیه می‌شود، در زمانی که فرد:

• تحت درمان بیماری آمیزشی دیگر مانند سوزاک است.
• باردار باشد، در اولین ویزیت دردوره‌ی باردای، و مجددا در سه ماهه سوم بارداری و هنگام زایمان اگر زن در معرض خطر بالا باشد.
• مردی است که با مردان رابطه جنسی دارد؛ آزمایش باید حداقل سالانه یا هر ۳ الی ۶ ماه یک بار اگر در معرض خطر باشد انجام شود.
• درگیر یک فعالیت جنسی پرخطر است، مانند داشتن رابطه جنسی بدون محافظت با چندین شریک جنسی
• دارای عفونت HIV است، هنگامی که برای بار اول عفونت HIV تشخیص داده می‌شود آزمایش سفلیس باید انجام شود و سپس حداقل سالانه انجام شود. اگر در معرض خطر بالا باشد، ممکن است چند بار در سال انجام شود.
• یک یا چند شریک دارد که آزمایش سفلیس مثبت داشته‌اند.
• از طرف مسئولان بهداشت عمومی مطلع شده است که  با کسی که رابطه داشته آلوده است.

مرکز کنترل و پیشگیری بیماری (CDC) برای اطمینان از موفقیت آمیز بودن درمان و بهبود عفونت، آزمایش پیگیری مانند اندازه گیری سطح آنتی بادی‌ها (به عنوان مثال تیتر RPR) را توصیه می‌کند.

تفسیر نتایج آزمایش‌های سفلیس باید با دقت صورت گیرد:

آزمایشات آنتی بادی:

آزمایش خون منفی به این معنی است که احتمالاً هیچ عفونتی وجود ندارد. با این حال آزمایش غربالگری منفی فقط به این معنی است که هیچ مدرکی از بیماری در زمان انجام آزمایش وجود ندارد. ممکن است آنتی بادی‌ها تا چندین هفته پس از قرار گرفتن در معرض باکتری شناسایی نشوند. اگر شخصی می‌داند که در معرض آن قرار گرفته است، یا اگر بسیار مشکوک به عفونت است،  آزمایش مجدد در یک زمان دیرتر لازم است. همچنین برای کسانی که بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت سفلیس هستند، انجام آزمایش غربالگری به طور منظم برای بررسی احتمال عفونت مهم است.

یک غربالگری مثبت RPR یا VDRL باید توسط یک آزمایش اختصاصی آنتی بادی ترپونمال پیگیری شود (به عنوان مثال، FTA-ABS،TP-PA):

• نتیجه مثبت در روش دوم، نتیجه غربالگری را تأیید می‌کند و فرد، مبتلا به سفلیس تشخیص داده می‌شود.
• نتیجه منفی در آزمایش ترپونمال ممکن است به معنی مثبت کاذب بودن آزمایش اولیه RPR یا VDRL باشد. برای تعیین علت مثبت کاذب، آزمایش و بررسی بیشتر ممکن است انجام شود.

از سوی دیگر، پزشک یا آزمایشگاه از آزمایش آنتی بادی ترپونمال (FTA-ABS، TP-PA، IA) به عنوان آزمایش اولیه استفاده می‌کنند. نتیجه مثبت نشان دهنده وجود آنتی بادی‌‌های سفلیس در خون است، اما از آنجایی که آنتی بادی‌های ترپونمال حتی پس از درمان عفونت نیز مثبت باقی می‌مانند، این نشان نمی‌دهد که فرد عفونت فعلی دارد یا در گذشته آلوده شده است. برعکس، آنتی بادی‌های غیر ترپونمالی که با RPR تشخیص داده می‌شوند، معمولاً پس از حدود ۳ سال در یک فرد که تحت درمان کافی قرار گرفته است، از بین می‌‌روند. بنابراین اگر آزمایش اولیه ترپونمال مثبت باشد، می‌توان RPR را برای افتراق بین عفونت فعال یا عفونت مربوط به گذشته انجام داد. در این حالت، RPR مثبت تأیید می‌کند که فرد در معرض سفلیس قرار گرفته است و اگر قبلا درمان نشده باشد، در حال حاضر یک عفونت فعال دارد یا اگر بیش از ۳ سال از درمان قبلی‌اش می گذرد، احتمال عفونت مجدد وجود دارد.

برای نظارت بر درمان و یا تعیین اینکه آیا درمان موفقیت آمیز بوده است، ممکن است نتایج یک یا چند تیتر RPR ارزیابی شوند. پس از درمان، تیتر آنتی بادی‌های سفلیس باید کمتر شده باشد. به عنوان مثال اگر RPR در ابتدا ۱: ۲۵۶ گزارش شده باشد، مقدار ۱:۱۶ بعد از درمان نشان دهنده سطح پایین‌تر آنتی بادی است. اگر تیتر ثابت باقی بماند یا افزایش یابد، فرد مبتلا ممکن است به یک عفونت پایدار مبتلا باشد یا دوباره آلوده شده باشد. همچنین ممکن است نتایج به صورت رقت (مثلاً ۱۶/۱) بیان شده یا به یک عدد کامل تبدیل شود (به عنوان مثال رقت ۱۶).

آزمایش CSF:

نتایج آزمایش‌‌های سفلیس که روی نمونه‌‌های CSF انجام می‌‌شود، معمولا هنگامی که کسی مراحل آخر یا نهفته بیماری را با وجود مشکوک بودن به درگیری مغزی (نوروسیفیلیس) داشته باشد، اغلب همراه با آزمایش خون و همچنین علائم و  نشانه‌ها و سابقه پزشکی تفسیر‌می ‌شود.

نتیجه مثبت VDRL یا FTA-ABS بر روی نمونه‌‌ای از CSF نشان دهنده احتمال عفونت سیستم عصبی مرکزی است. یک نتیجه منفی به ویژه در FTA-ABS، ممکن است به رد کردن احتمال عفونت سیستم عصبی مرکزی کمک کند.

تشخیص مستقیم:

اگر یک گرفتن نمونه از یک زخم مشکوک به سیفلیس، وجود باکتری‌های سفلیس را نشان دهد (یک آزمایش مثبت بر روی میکروسکوپ دارک ‌فیلد یاPCR)، فرد مورد آزمایش دارای عفونت است که نیاز به درمان با یک دوره آنتی بیوتیک، ترجیحا پنی سیلین دارد.

نتیجه منفی حاصل از نمونه‌گیری ممکن است به این معنی باشد که هیچ عفونت سفلیس وجود ندارد و علائم آن به دلیل دیگری است یا باکتری‌های کافی برای تشخیص وجود ندارد.

پس از درمان موفقیت آمیز، آنتی بادی‌های غیرترپونمال با گذشت زمان از بین می‌‌روند اما آنتی بادی‌‌های ترپونمال در خون بطور مادام العمر وجود دارند.

آزمایشات مختلفی که برای غربالگری و تشخیص سفلیس در دسترس است، بسته به مرحله بیماری از نظر دقت، متفاوت هستند.

اگر از نظر جنسی فعال هستید، باید در مورد هر گونه بثورات مشکوک یا زخم در ناحیه تناسلی با یک پزشک مشورت کنید. علاوه بر سفلیس، بسیاری از بیماری‌‌های مقاربتی نیز وجود دارند. اگر آلوده هستید، به شریک (های) جنسی خود بگویید که آن‌ها هم آزمایش و درمان شوند.

در صورت ابتلا به زخم‌های سفلیس، خطر ابتلا به سایر بیماری‌‌های مقاربتی افزایش می‌‌یابد. طبق اعلام مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌‌ها، احتمال آلودگی به HIV در صورت وجود زخم‌های سیفلیس هنگام مواجهه با افراد آلوده بین ۲ تا ۵ برابر بیشتر است. اگر چنین شانکرهایی دارید و برای شما آزمایش HIV انجام نشده است، باید از نظر HIV آزمایش شوید.

نمونه‌ها معمولاً به آزمایشگاه ارسال می‌‌شوند و آماده سازی نتایج ممکن است ۳ الی ۵ روز طول بکشد.

معتبرترین راه‌‌های جلوگیری از ابتلا به عفونت سفلیس یا هرگونه بیماری مقاربتی، پرهیز از رابطه دهانی، واژینال و مقعدی یا قرار گرفتن در یک رابطه طولانی مدت و تک همسری با شریک غیر آلوده است. افرادی که از نظر جنسی فعال هستند باید به طور صحیح و مداوم از کاندوم استفاده کنند تا خطر ابتلا به سفلیس و سایر بیماری‌های مقاربتی را کاهش دهند.

سفلیس در بارداری می‌‌تواند موجب بسیاری از مشکلات برای سلامتی نوزاد از جمله وزن کم هنگام تولد، زایمان زودرس و حتی تولد نوزاد مرده شود. در سال ۲۰۱۴، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌‌های ایالات متحده (CDC) ۴۵۸ گزارش از موارد سیفلیس در کودکانی که از مادران خود به سفلیس مبتلا شده‌‌اند، معروف به سفلیس مادرزادی، دریافت کرد. بعضی اوقات ممکن است علائم بیماری در نوزادان مبتلا به سفلیس دیده نشود. با این حال بدون درمان فوری، نوزاد می‌تواند به آب مروارید، ناشنوایی یا تشنج مبتلا شود. طبق گزارش انجمن بهداشت جنسی آمریکا، بسیاری از موارد سیفلیس مادرزادی تا زمان بروز علائم در کودکی یا نوجوانی مورد توجه قرار نمی‌گیرند.

CDC و کارگروه خدمات پیشگیرانه در ایالات متحده توصیه می‌کنند که زنان باردار ترجیحا در اولین ویزیت دوران بارداری از نظر سفلیس آزمایش شوند. CDC همچنین آزمایش در سه ماهه سوم را برای زنان با خطر بالاتر توصیه می‌‌کند.

بله، شما باید به شریک جنسی خود بگویید که مبتلا به سفلیس هستید تا بتواند آزمایش دهد و معالجه شود.

بله. حتی اگر عفونت شما درمان شود، اگر دوباره در معرض آن قرار بگیرید، می‌توانید دوباره به آن عفونت مبتلا شوید.