آزمایش پنل هپاتیت ویروسی حاد

از یک پنل هپاتیت ویروسی حاد برای کمک به تشخیص عفونت حاد کبدی و التهاب استفاده می‌شود که ناشی از یکی از سه ویروس شایع هپاتیت است: ویروس هپاتیت A یا HAV، ویروس هپاتیت B یا HBV، یا ویروس هپاتیت C یا HCV

دلایل مختلفی برای هپاتیت و علائم همراه با آن وجود دارد؛ بنابراین برای تعیین اینکه آیا علائم فعلی به دلیل عفونت با ویروس است و اگر ویروسی است کدام ویروس موجب آن شده، از آزمایشات پنل هپاتیت کمک گرفته می‌شود. این آزمایشات همچنین ممکن است به شما کمک کند که حتی قبل از ایجاد علائم در شخصی که در معرض یکی از این ویروس‌ها قرار گرفته باشد، ویروس عامل را شناسایی کند.

یک پنل هپاتیت ویروسی حاد به طور معمول شامل آزمایش‌های زیر است:

آنتی بادی هپاتیت A: (از کلاس IgM) این آنتی بادی‌ها معمولا در اوایل ابتلا به عفونت هپاتیت A، حدود 2 تا 3 هفته پس از اولین مواجه فرد با ویروس، تولید می‌شوند و حدود 2 تا 6 ماه باقی می‌مانند. آزمایش مثبت IgM برای هپاتیت A معمولا در فردی که علائم و نشانه‌هایی دارد  برای هپاتیت حاد A جنبه‌ی تشخیصی دارد.

آزمایش هپاتیت B

آنتی بادی ضد هسته‌ای هپاتیت B، (از کلاس IgM) این اولین نوع آنتی بادی تولید شده در پاسخ به عفونت با ویروس هپاتیت B است و در صورت مثبت شدن ممکن است عفونت حاد را نشان دهد. همچنین هنگامیکه در افراد مبتلا به هپاتیت مزمن B، بیماری شعله ور می‌شود این آنتی بادی مثبت می‌شود.

آنتی ژن سطحی هپاتیت B: این یک آنتی ژن پروتئینی است که در سطح ویروس هپاتیت B وجود دارد. وجود این آنتی ژن اولین نشانگرعفونت حاد است اما ممکن است در خون افراد مبتلا به هپاتیت مزمن B نیز وجود داشته باشد.

آنتی بادی هپاتیت C: این آزمایش آنتی بادی‌های تولید شده در پاسخ به عفونت ناشی از ویروس هپاتیت C را تشخیص می‌دهد. این آزمایش نمی‌تواند بین عفونت فعال یا عفونت قبلی تمایزی نشان دهد. در صورت مثبت بودن این آزمایش، معمولا با آزمایش‌های تکمیلی دیگر پیگیری می‌شود تا مشخص شود آیا عفونت فعلی وجود دارد یا مربوط به یک عفونت قدیمی است. (برای اطلاعات بیشتر در این زمینه به "آزمایش هپاتیت C" مراجعه کنید.)

برخی آزمایشات دیگر نیز وجود دارد که بسته به مرکزی که آزمایشات را انجام می‌دهد، ممکن است به عنوان بخشی از غربالگری هپاتیت آنها را ارائه دهند. این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:

آنتی بادی هپاتیت A، توتال و آنتی بادی هسته‌ای هپاتیت B، توتال - این آزمایشات آنتی بادی‌های IgM و IgG را تشخیص می‌دهند و ممکن است به عنوان بخشی از پنل مورد استفاده قرار گیرد تا مشخص شود فردی عفونت قبلی داشته است یا خیر.

آنتی بادی سطحی هپاتیت B – این آزمایش  ممکن است گاهی اوقات در پنل قرار بگیرد تا به شما کمک کند تا تعیین کنید آیا عفونت برطرف شده است یا اینکه آنتی بادی پس از دریافت واکسن هپاتیت B، تولید شده است و بدن برای محافظت در برابر HBV به ایمنی رسیده است.

پنل هپاتیت ویروسی حاد زمانی درخواست می‌شود که هنگام چکاپ سلامتی، آزمایش‌های کبدی نتایج غیرطبیعی را نشان داده‌اند و اینکه علائم حاد مرتبط با آسیب کبدی به شرح زیر وجود داشته باشند:

• تب، خستگی
• از دست دادن اشتها
• حالت تهوع، استفراغ، درد شکم
• ادرار تیره و یا  بیرنگ
• درد مفصل
• زردی
• خارش

هنگامی که فرد در معرض خطر بیشتری برای هپاتیت B یا عفونت هپاتیت C قرار دارد و یا مشخص می‌شود که در معرض خطر قرار گرفته است، ممکن است گاهی اوقات از پنل هپاتیت ویروسی حاد، بهره برده شود. در زیر چند نمونه از افرادی که ممکن است این پنل برای غربالگری آن‌ها استفاده شود ذکر شده است:

• افرادی که بدون علت مشخصی سطح آنزیم‌های کبدی (ALT و AST) بالا دارند
• افرادی که داروهای غیرقانونی تزریق می‌کنند
• افرادی که بیماری‌های آمیزشی دارند
• مردانی که با مردان رابطه جنسی دارند
• افرادی که شرایط پزشکی خاصی دارند و نیاز به سرکوب سیستم ایمنی بدن آن‌هاست (به عنوان مثال، گیرندگان پیوند)
• افرادی که از نزدیک با فرد آلوده به هپاتیت B یا هپاتیت C در ارتباط هستند
• مبتلایان به HIV
• افرادی که قبل از ژوئن 1992، انتقال خون یا پیوند عضو انجام داده‌اند یا از فاکتورهای انعقادی که قبل از 1987 تولید شده استفاده کرده‌اند.
• افرادی که سابقه‌ی طولانی دیالیز شدن دارند
• کودکانی که از زنان مبتلا به هپاتیت B یا هپاتیت C به دنیا آمده‌اند
• برای هپاتیت B، افرادی که در مناطقی از دنیا متولد شده اند که ویروس در آنجا شایع است، که شامل آسیا، آفریقا، جنوب اروپا و مناطقی از آمریکای جنوبی است.
• افرادی که شواهدی از بیماری مزمن کبدی دارند
• برای هپاتیت C،  با توجه به توصیه سال 2012 مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها، برای کمک به شناسایی عفونت‌های مزمن هپاتیت C در افراد متولد سال‌های 1965-1945، این آزمایش انجام شود چون در معرض خطر بیشتری قرار داشته‌اند.

جدول زیر نتایج یک پنل هپاتیت را برای آشکار کردن عفونت بطور خلاصه نشان می‌دهد:

اگر آزمایش های دیگر برای کمک  به تعیین مواجهه قبلی یا عفونت قبلی انجام شود، ممکن است موارد زیر را نشان دهد:

آنتی بادی هپاتیت A، توتال (IgM و IgG) - در صورت منفی بودن، عفونت HAV فعلی یا قبلی وجود ندارد. در صورت مثبت بودن، نشانگر قرار گرفتن در معرض HAV یا واکسن HAV است. در صورت مشکوک بودن به عفونت حاد باید آزمایش IgM انجام شود.

 آنتی بادی هسته‌ای هپاتیت B، توتال (IgM و IgG) - یک آزمایش مثبت می‌تواند نشانگر قرار گرفتن در معرض ویروس باشد. در صورت مشکوک بودن به عفونت حاد باید آزمایش IgM انجام شود.

آنتی بادی سطحی هپاتیت B - در صورت مثبت بودن، نشان می‌دهد که عفونت HBV برطرف شده است. بسته به نتایج سایر آزمایشات HBV، یک نتیجه منفی ممکن است نشان دهد که عفونت برطرف نشده است. بعد از دریافت واکسن هپاتیت B، آنتی بادی سطحی هپاتیت B نیز ممکن است مثبت و آنتی بادی هسته‌ای هپاتیت B منفی باشد (برای اطلاعات بیشتر در این مورد، به آزمایش هپاتیت B مراجعه کنید.)

ممکن است بیمار با بیش از یک نوع ویروس هپاتیت آلوده شده باشد، و یک عفونت حاد با یک ویروس هپاتیت می‌تواند بر روی یک عفونت مزمن با ویروس هپاتیت متفاوت دیگری اضافه شود. در چنین مواردی، ممکن است برای بیش از یک نوع ویروس نتیجه مثبتی وجود داشته باشد و هنگام تفسیر نتایج باید دقت شود.

اگر نتایج تمام آزمایشات ویروسی منفی باشد، در این صورت سطح آنتی بادی یا آنتی ژن برای تشخیص خیلی پائین است یا علت بروز هپاتیت به دلیل دیگری است. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این آزمایش و آزمایشات دیگری که برای تعیین علت انجام می‌شود، به مقاله هپاتیت مراجعه کنید.

خیر. گاهی اوقات اگر ویروس هپاتیت خاصی که فرد در معرض آن بوده شناخته شده یا مورد تردید باشد، ممکن است آزمایشات ویژه برای آن ویروس انجام شود. همچنین برخی از این آزمایشات برای اهداف دیگری مانند نظارت بر پیشرفت بیماری یا تعیین اینکه آیا درمان موثر بوده است، استفاده می‌شود و ممکن است در این موارد به تنهایی یا بصورت ترکیبی انجام شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد سایر آزمایشات مورد استفاده در عفونت‌های هپاتیت ویروسی، به مقالات مختص مربوط به تست هپاتیت A، آزمایش هپاتیت B و آزمایش هپاتیت C مراجعه کنید.

علاوه بر آزمایش‌های مربوط به ویروس‌های هپاتیت، ممکن است پزشک آزمایشاتی را درخواست کند تا ببیند کبد چگونه تحت تأثیر قرار گرفته است. این تست‌ها ممکن است شامل یک پنل کبدی یا آزمایشات آنزیم کبدی اختصاصی مانند آسپارتات آمینوترانسفراز (AST)، آلانین آمینوترانسفراز (ALT) و آلکالین فسفاتاز (ALP) باشد. پزشک معالج شما همچنین ممکن است آزمایشی برای بیلی روبین و زمان پروترومبین (PT) درخواست دهد، که می‌تواند به شما در تشخیص آسیب کبدی کمک کند.

ممکن است مسری باشد. بستگی به این دارد که به کدام ویروس هپاتیت آلوده شده‌اید و در کدام مرحله قرار گرفته‌اید. اغلب افراد مبتلا به هپاتیت ویروسی می‌توانند عفونت را انتقال دهند حتی اگر علائمی نداشته باشند. در مورد هپاتیت A، ممکن است از زمان آلوده شدن ناقل باشید و این حالت همچنان در شما پایدار باشد، اما دوره ناقل بودن شما با شدت کمتری تا چندین هفته پس از بروز علائمی مانند زردی، باقی خواهد ماند. فرد مبتلا به هپاتیت B تا زمانی که ویروس در خون او وجود دارد، ناقل است. هرکسی که از نظر وجود ویروس هپاتیت C مثبت باشد (آزمایش HCV RNA) باید ناقل تلقی شود. آزمایش RNA HCV ممکن است به عنوان آزمایش پیگیری در فردی با نتیجه مثبت برای آنتی HCV، انجام شود.

بله. واکسنی برای هپاتیت A در دسترس است که برای همه کودکان در سن یک سالگی و نیز برای افرادی که در معرض خطر بیشتری برای این ویروس هستند، توصیه می‌شود. با رعایت بهداشت خوب نیز می‌توان از هپاتیت A پیشگیری کرد. این حالت شامل شستن خوب دست‌ها پس از استفاده از حمام و توالت، پس از تعویض پوشک و قبل از خوردن غذا یا شروع هرگونه آماده سازی غذا می‌شود.

واکسن‌های موثر هپاتیت B از سال 1981 در ایالات متحده در دسترس است و از سال 1991، پزشکان در ایالات متحده واکسیناسیون تمام نوزادان را آغاز کردند. به کودکان و نوجوانانی که از بدو تولد واکسینه نشده‌اند، به طور مرتب یک سری تزریق صورت می‌گیرد. مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها همچنین توصیه می‌کنند که بزرگسالان در گروه‌های پر خطر واکسینه شوند. اگر مشکل پزشکی خاصی مانع نباشد معقول است که واکسیناسیون انجام شود.

در حال حاضر هیچ واکسنی برای هپاتیت C در دسترس نیست، اگرچه تلاش برای تولید یک واکسن همچنان ادامه دارد. با اجتناب از قرار گرفتن در معرض خون و مایعات بدن و جلوگیری از به اشتراک گذاشتن سوزن یا سایر وسایل تزریق دارو می‌توان از گسترش هپاتیت C جلوگیری کرد.

هپاتیت می‌تواند توسط چندین فاکتور و شرایط مختلف مانند الکل، مصرف داروهایی مانند استامینوفن یا اختلالات ارثی ایجاد شود. (برای اطلاعات بیشتر در این مورد، به مقاله هپاتیت مراجعه کنید.) چند عفونت ویروسی دیگر نیز وجود دارد که ممکن است علائم مشابهی ایجاد کنند مانند ویروس سیتومگالوویروس (CMV) و ویروس اپشتین بار (EBV). بیماری خودایمنی یکی دیگر از مواردی است که پزشک ممکن است در صورت منفی بودن نتایج غربالگری هپاتیت، نیاز به بررسی آن داشته باشد. به طور معمول آزمایشات تکمیلی برای کمک به تعیین علت بیماری انجام می‌شود.

آزمایشاتی که به طور معمول در یک پنل هپاتیت ویروسی حاد وجود دارد، ممکن است همیشه نتواند تشخیص دهد کسی قبلا عفونت هپاتیت داشته است یا در پاسخ به واکسن آنتی بادی ایجاد کرده است. معمولا انواع آزمایشات دیگری برای دسترسی به این نوع از اطلاعات انجام می‌شود. برای اطلاعات بیشتر در این باره به مقالات تخصصی مربوط به آزمایش هپاتیت A، آزمایش هپاتیت B یا تست هپاتیت C مراجعه کنید.

وقتی اطلاعات آزمایش با علائم و نشانه‌های فرد تطبیق داده شود، وجود آنتی‌بادی‌های IgM هپاتیت A در خون برای عفونت حاد هپاتیت A ارزش تشخیصی خواهد داشت. اما هنگامی که آزمایش پنل هپاتیت برای افرادی که علائم هپاتیت حاد ندارند انجام می‌شود، در صورت مثبت شدن آنتی بادی های IgM برای هپاتیت A  این نتیجه ممکن است کاذب باشد. بنابراین مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها، استفاده از این آزمایش برای غربالگری در افرادی که فاقد علائم حاد هپاتیت هستند را بدلیل احتمال نتایج مثبت کاذب توصیه نمی‌کند.