Logo

آزمایش پتاسیم خون یا ادرار

اسامی مترادف: پتاسیم ، K نام رسمی: پتاسیم خون یا ادرار

چرا آزمایش انجام می شود؟

  • برای بررسی و تعیین سطح پتاسیم خون
  • به عنوان بخشی از پنل الکترولیت یا پنل متابولیک برای کمک به تعیین و تشخیص علت عدم تعادل الکترولیتی.
  • برای پایش در درمان بیماری‌هایی که می‌توانند موجب سطح غیرطبیعی پتاسیم در بدن شوند.

چه زمانی باید آزمایش انجام شود؟

  • وقتی یک معاینه روتین برای بررسی وضعیت سلامتی دارید.
  • هنگامی که علائمی مانند ضعف عضلانی و یا ضربان قلب نامنظم (آریتمی قلبی) دارید و یا مشکوک به عدم تعادل الکترولیت هستید. 
  • در فواصل منظم در زمان مصرف دارو یا بیماری‌هایی مانند فشار خون بالا (هیپرتانسیون) یا بیماری کلیوی، که می‌تواند بر سطح پتاسیم شما اثر بگذارد.

نمونه مورد نیاز ؟

  • نمونه خون وریدی که از طریق ورید بازویی گرفته می‌شود.
  • گاهی اوقات یک نمونه رندوم ادرار یا ادرار ۲۴ ساعته جمع‌آوری می‌شود. 

آیا برای انجام این تست به آمادگی خاصی نیاز است؟

خیر.

شرح آزمایش

پتاسیم یک الکترولیت است که برای متابولیسم سلول حیاتی است و به انتقال مواد مغذی به داخل سلول کمک کرده و مواد زائد را از سلول خارج می‌کند. پتاسیم در عملکرد عضلات نیز مهم است و به انتقال پیام بین اعصاب و عضلات کمک می‌کند. این آزمایش میزان پتاسیم را در خون و یا ادرار اندازه‌گیری می‌کند. 

الکترولیت‌ها مواد معدنی هستند که بار الکتریکی را حمل می‌کنند و در مایعات بدن وجود دارند. پتاسیم و الکترولیت‌های دیگر مانند سدیم، کلرید و بی کربنات (CO2 توتال) به تنظیم میزان مایعات در بدن کمک می‌کنند و تعادل اسید و باز را پایدار نگه می‌دارند. پتاسیم در تمام مایعات بدن وجود دارد، اما با غلظت بیشتری در داخل سلول‌ها یافت می‌شود و فقط مقدار کمی در مایعات خارج سلولی و در قسمت مایع خون وجود دارد (سرم یا پلاسما). ما بیشتر پتاسیم مورد نیاز خود را از غذاهایی که می‌خوریم دریافت می‌کنیم. اکثر مردم مقدارکافی پتاسیم از طریق مواد غذائی دریافت می‌کنند.  بدن از مقدار پتاسیمی که لازم دارد استفاده می‌کند، سپس پتاسیم اضافی را از طریق کلیه‌ها و از راه ادرار دفع می‌کند. بدن سعی می‌کند سطح پتاسیم خون را در یک محدوده بسیار باریک نگه دارد. سطح آن به طور عمده توسط آلدوسترون، هورمونی که توسط غدد فوق کلیوی تولید می‌شود، کنترل می‌شود.

به‌دلیل اینکه غلظت خون پتاسیم بسیار کم است، تغییرات جزئی می‌تواند اثرات قابل توجهی بر سلامتی داشته باشند. سطح خیلی کم یا خیلی زیاد پتاسیم می‌تواند عملکرد اعصاب و عضلات را تغییر دهد و ممکن است عوارض جدی در سلامتی مانند شوک، مشکلات تنفسی (نارسایی تنفسی)، ضربان قلب نامنظم یا حتی عضله قلب توانایی انقباض خود را از دست بدهد.

اندازه‌گیری پتاسیم به عنوان بخشی از الکترولیت یا پنل متابولیکی ممکن است به تشخیص عدم تعادل الکترولیت یا اسیدوز و آلکالوز کمک کند. اسیدوز و آلکالوز شرایط غیر عادی را که ناشی از اسیدی یا قلیایی شدن خون و در نتیجه عدم تعادل در pH خون می‌شود را توصیف می‌کنند. این عدم تعادل معمولاً به‌دلیل برخی بیماری‌های زمینه‌ای یا بیماری ایجاد می‌شود.

سوالات متداول

از آزمایش خون برای تشخیص سطح غیر طبیعی پتاسیم، از جمله پتاسیم بالا (هیپرکالمی) و پتاسیم پایین (هیپوکالمی) استفاده می‌شود. اغلب به‌عنوان بخشی از یک پنل الکترولیت یا پنل متابولیک اساسی برای یک معاینه روتین استفاده می‌شود.

از تست پتاسیم برای موارد زیر استفاده می‌شود:

  •  کمک به شناسایی، ارزیابی و پایش برعدم تعادل الکترولیت‌ها و یا عدم تعادل اسید و باز (pH) (اسیدوز یا آلکالوز).
  •  برای کمک به ارزیابی و پایش برانواع بیماری‌های مزمن یا حاد، مانند فشار خون بالا یا بیماری کلیوی، که شایع‌ترین علت پتاسیم خون بالا می‌باشند.
  •  برای تشخیص مقادیر غیر طبیعی در هنگام اسهال و استفراغ یا تعریق زیاد .
  • برای کمک به تعیین علت علائم قلبی (به عنوان مثال ضربان قلب نامنظم) .
  • برای پایش اثر داروهایی (به‌ویژه ادرار آورها) که می‌توانند باعث از بین رفتن پتاسیم در کلیه‌ها شوند یا داروهایی که باعث کاهش دفع پتاسیم از بدن می‌شوند، که ممکن است منجر به افزایش سطح پتاسیم شود.

آزمایش پتاسیم ادرار ممکن است در افرادی که دارای سطوح غیر طبیعی پتاسیم در خون هستند برای کمک به تعیین علت آن مانند دهیدراسیون انجام شود.

آزمایش پتاسیم ادرار همچنین برای افرادی که آزمایش‌های کلیه آ‌ن‌ها غیرطبیعی بوده، به پزشک کمک می‌کند تا علت بیماری کلیه را تعیین کند و به روند درمان کمک می‌کند.

تعیین سطح پتاسیم یک آزمایش اساسی است و ممکن است هنگامی که شما یک معاینه روتین پزشکی دارید یا وقتی از نظر بیماری جدی معاینه می‌شوید، درخواست شود. 

آزمایش ممکن است زمانی درخواست شود که شما: 

  • بیماری کلیوی دارید
  •  علائمی مانند ضعف عضلانی یا ضربان قلب نامنظم (آریتمی قلبی) داشته باشید
  • تحت درمان با داروهای ادرار آور یا داروهای قلبی باشید
  •  فشار خون بالا (هیپرتانسیون) وجود داشته یا تحت درمان برای فشار خون بالا هستید 

هنگامی که پزشک برای تشخیص کتواسیدوز دیابتی و بیماری کلیوی یا کنترل بیمار دیالیزی، دیورتیک درمانی یا  تجویز مایعات داخل وریدی اقدام می‌کند، پنل‌های الکترولیت و پنل‌های متابولیکی، معمولاً در فواصل منظم درخواست می‌شوند.

 آزمایش پتاسیم ادرار ممکن است در صورت غیرطبیعی بودن سطح پتاسیم خون انجام شود.

سطح پتاسیم به‌طور معمول همزمان و همراه با نتایج سایر آزمایشات مانند سایر تست‌های الکترولیتی، تفسیر می‌شود. سطوح پایین و بالای پتاسیم می‌تواند در اثر شرایط و بیماری‌های مختلف ایجاد شود. نمونه‌هایی از شرایطی که می‌تواند باعث افزایش سطح پتاسیم (هیپرکالمی) شود عبارتند از: 

  • بیماری کلیه
  • بیماری آدیسون
  • آسیب به بافت
  •  عفونت
  •  دیابت
  •  کمبود آب بدن
  • مصرف زیاد پتاسیم (به عنوان مثال رژیم‌های غذایی حاوی پتاسیم زیاد، مکمل‌های پتاسیم) 
  • درمان با مایعات داخل وریدی (IV)، پتاسیم بیش از حد IV 
  • استفاده از داروهای خاص که باعث پتاسیم بالا در درصد کمی از افراد می‌شود، از جمله داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs)، مهار کننده‌های ACE، مسدود کننده‌های بتا (مانند پروپرانولول و آتنولول)، مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (مانند کاپتوپریل، انالاپریل و لیزینوپریل) و دیورتیک‌های کم مصرف پتاسیم (مانند تریامترن، آمیلوراید و اسپیرونولاکتون)

 

 نمونه‌هایی از شرایطی که می‌تواند باعث کاهش سطح پتاسیم (هیپوکالمی) شود عبارتند از: 

  • اسهال و استفراغ 
  • هایپرآلدوسترونیسم اولیه (سندرم کان) 
  • عارضه مصرف بیش از حد استامینوفن
  •  دیابت - ممکن است پس از مصرف انسولین، سطح پتاسیم کاهش یابد، به خصوص اگر دیابت خود را به خوبی کنترل نکرده باشید. 
  • به عنوان یک عارضه جانبی "قرص آب" (دیورتیک‌های هدر دهنده پتاسیم)؛ در صورت استفاده از این موارد، پزشک شما ممکن است سطح پتاسیم شما را به‌طور منظم بررسی کند.
  •  استفاده از برخی داروها مانند کورتیکواستروئیدها، آگونیست‌های بتا آدرنرژیک مانند ایزوپروترنول، آنتاگونیست‌های آلفا آدرنرژیک مانند کلونیدین، ​​آنتی بیوتیک‌ها مانند جنتامایسین و کاربنی سیلین و عامل ضد قارچ آمفوتریسین B

 سطح ادرار پتاسیم معمولاً با سطح خون مقایسه می‌شود. بدن به‌طور معمول پتاسیم اضافی را از بین می‌برد، بنابراین ممکن است پتاسیم ادرار افزایش یابد زیرا در خون افزایش می‌یابد. هنگامی که بدن بیش از حد پتاسیم از دست می‌دهد، ممکن است پتاسیم ادرار نیز افزایش یابد.

 در این حالت، سطح پتاسیم خون نرمال تا پایین است. اگر به‌دلیل عدم مصرف کافی، میزان پتاسیم خون پایین باشد، غلظت ادرار نیز کم خواهد بود. 

  • کاهش سطح پتاسیم ادرار ممکن است به دلیل داروهای خاص مانند NSAID ها، بتا بلاکرها و لیتیوم یا مربوط به غدد فوق کلیوی که مقدار بسیارکمی هورمون آلدوسترون تولید می‌کنند باشد. 
  • افزایش سطح پتاسیم ادرار ممکن است به دلیل بیماری کلیوی، اختلالات خوردن مانند بی‌اشتهایی یا آسیب عضلانی باشد.

 نتیجه پتاسیم شما توسط پزشک در زمینه آزمایشات دیگری که انجام داده‌اید و همچنین سایر فاکتورها مانند سابقه پزشکی شما تفسیر می‌شود. یک نتیجه کم یا زیاد ممکن است دارای اهمیت پزشکی باشد یا نباشد. به طور کلی، این مورد زمانی است که مقدار آزمایش فقط کمی بیشتر یا کمتر از محدوده مرجع باشد. به همین دلیل پزشکان ممکن است آزمایشی را تکرار کنند و نیز نتایج مربوط به ازمایشات قبلی را که شما انجام داده‌اید، بررسی کنند. 

از طرف دیگر، نتیجه‌ای در خارج از محدوده‌ی نرمال ممکن است مشکلی را نشان دهد و نیاز به بررسی‌های بیشتری داشته باشد. پزشک معالج شما نتایج آزمایش را ارزیابی می‌کند و تعیین می‌کند که آیا نتیجه‌ای که خارج از محدوده است دارای اهمیت است یا خیر.

درمان پتاسیم کم ممکن است شامل مکمل‌های کلرید پتاسیم و خوردن غذاهای غنی از پتاسیم مانند موز، گوشت گاو یا اسفناج باشد. درمان پتاسیم بالا ممکن است شامل استفاده از داروهای ادرار آور، دیالیز کلیه یا تزریق انسولین باشد.

غذاهای سرشار از پتاسیم شامل بسیاری از میوه‌ها و سبزیجات مانند موز، طالبی، گریپ فروت، پرتقال، گوجه فرنگی، خربزه عسلی، کدو و سیب زمینی است. غذاهای دیگر مانند حبوبات، مغزها و دانه‌ها نیز از منابع خوب پتاسیم هستند.

خیر. تست‌های الکترولیت توسط پرسنل آموزش دیده با استفاده از ابزار پیچیده انجام می‌شود.

سطح پتاسیم می‌تواند به دلایل مختلف مربوط به کیفیت جمع‌آوری و آماده‌سازی نمونه به‌طور کاذب بالا نشان داده شود. به عنوان مثال، اگر در حالی که نمونه خون شما گرفته می‌شود، مشت خود را مرتباً گره کرده و شل کنید، ممکن است سطح پتاسیم در خون افزایش یابد. اگر نمونه‌های خون در رسیدن به آزمایشگاه به تأخیر بیفتند یا اگر لوله‌های خون به آرامی حمل نشوند، ممکن است پتاسیم از گلبول‌های قرمز خون نشت کند و به‌طور کاذب پتاسیم سرم را بالا ببرد. در صورتی که این اعداد با شرایط بالینی متناسب نباشند ممکن است پزشک نتایج افزایش پتاسیم را زیر سوال ببرد و اگر در مورد چگونگی جمع‌آوری خون سوالی وجود داشته باشد، احتمالا آزمایش را تکرار می‌کند تا نتایج را تأیید کند.

© 2020 پل ایده آل پارس. تمام حقوق نزد شرکت پل ایده‌ال پارس محفوظ است.

WWW.MEDPIP.COM