آزمایش باسیل اسید فست (AFB)

تست BK ممکن است برای شناسایی چندین نوع مختلف باسیل اسید فست استفاده شود، اما بیش‌تر برای شناسایی عفونت سل فعال (توبرکلوزیس) استفاده می‌گردد. چند تست مختلف ممکن است برای کمک به شناسایی باسیل‌های اسید فست به عنوان علت عفونت استفاده شود:

- اسمیر اسید فست: بررسی میکروسکوپی از خلط یا نمونه دیگری از بیمار که برای تشخیص باکتری‌های اسید فست رنگ آمیزی شده است. این یک آزمایش سریع است که برای ارائه نتایج احتمالی طی یک تا دو روز استفاده می شود. این روش، هنگامی‌که منتظر نتایج کشت هستیم کمک مهمی به تصمیم‌گیری در مورد درمان می‌کند. با این حال، اسمیرهای اسید فست باید به وسیله کشت باکتری تأیید شوند.

- آزمایش‌های مولکولی برای سل (آزمایش تقویت اسید نوکلئیک یا NAAT) ماده ژنتیکی مایکوباکتری‌ها را تشخیص می‌دهد. این آزمایشات اغلب در مواردی انجام می‌شوند که اسمیر BK مثبت باشد یا بیماری سل به شدت مطرح باشد. این آزمایشات نیز مانند تست BK می‌توانند یک تشخیص پیش فرض را ارائه دهند، و در نتیجه به تصمیم‌گیری در مورد شروع درمان کمک کند و افراد بالقوه عفونی را قبل از دستیابی به نتایج کشت جدا کند. نتایج NAAT به طور معمول طی حداکثر یک تا سه روز پس از جمع آوری نمونه، قابل دستیابی است. روش‌های مولکولی برای استفاده از نمونه‌های تنفسی به کار گرفته می‌شوند اما باید با کشت باکتری‌های اسید فست تأیید شوند. رهنمود‌های مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها توصیه می‌کند که افراد دارای علائم و نشانه‌های سل حداقل یک نمونه آزمایش با استفاده از روش تقویت اسید نوکلئیک و یا اسمیر و کشت BK داشته باشند. آزمایش NAAT که در حال حاضر در دسترس است، به طور مستقیم روی نمونه‌های خلط انجام می‎‌شود و می‌تواند همزمان سل و مقاومت آن در برابر ریفامپیسین را در کم‌تر از دو ساعت تشخیص دهد. ریفامپیسین یک درمان رایج برای سل است.

- از کشت BK برای تشخیص عفونت‌های فعال tuberculosis و همچنین عفونت‌های ناشی از مایکوباکتریوم‌های غیر سل استفاده می‌شود. کشت BK همچنین می‌تواند برای نظارت بر اثربخشی درمان مورد استفاده قرار گیرد و می‌تواند تعیین کند که آیا فرد همچنان عفونی است یا خیر. اگرچه حساسیت کشت نسبت به اسمیر BK بیش‌تر است، نتایج مثبت ممکن است چندین روز تا چندین هفته زمان نیاز داشته باشد، در حالی که تأیید نتایج منفی کشت (عدم رشد مایکوباکتری) می‌تواند 6 تا 8 هفته به طول بیانجامد.

- آزمایش حساسیت دارویی معمولاً همراه با کشت BK برای تعیین موثرترین آنتی‌بیوتیک برای درمان عفونت مایکوباکتری انجام می‌شود. مایکوباکتریوم توبرکلوزیس ممکن است به یک یا چند دارو که معمولاً برای درمان سل استفاده می‌شود، مقاوم باشد.

- وقتی که شخص علائم و نشانه‌هایی را دارد که نشانگر عفونت ریوی سل فعال یا عفونت ریوی ناشی از مایکوباکتریوم‌های دیگر می باشد مانند: سرفه مزمن طولانی که باعث تولید بلغم یا خلط می شود و گاهی اوقات با رگه‌هایی خونین همراه است، تب و لرز، عرق شبانه، از دست دادن اشتها، کاهش وزن بدون دلیل، ضعف و خستگی، درد قفسه سینه.

- هنگامی که فرد علائمی در ارتباط با سل یا عفونت مایکوباکتریایی دیگر در خارج از ریه‌ها (خارج ریوی) دارد. علائم بسته به ناحیه ای از بدن که تحت تأثیر آن قرار دارد متفاوت است. برخی از مثال‌ها شامل کمر درد و فلج (سل نخاعی)، ضعف ناشی از کم خونی (سل در مغز استخوان)، تغییر وضعیت روحی، سردرد و کما (مننژیت سلی)، درد مفصل یا درد شکم است.

- هنگامی که آزمایش غربالگری سل مثبت است و فرد در معرض خطر ابتلا به بیماری فعال است و یا علائم مشخصه در عکس (اشعه ایکس) ریه دیده می‌شود. دو نوع آزمایش وجود دارد که برای تعیین این‌که فردی با مایکوباکتریوم توبرکلوزیس تماس داشته یا به آن آلوده است، استفاده می‌شود:

 آزمایش پوستی توبرکولین و آزمایش خون IGRA:

- کسی که در تماس نزدیک با شخص مبتلا به سل بوده و حال دارای علائم می‌باشد یا دارای بیماری زمینه ای مانند ایدز است، در معرض خطر بیش‌تری برای ابتلا به سل فعال قرار دارد.

- فردی که تحت درمان سل است. تست BK معمولاً در فواصل زمانی، هم برای ارزیابی اثربخشی درمان و هم برای تعیین این‌که فرد هنوز عفونی است یا نه، تجویز می‌شود.

- فردی دارای عفونت مزمن پوستی است که به آنتی بیوتیک‌های معمول داده شده برای عفونت باکتریایی پاسخ نمی‌دهد. ممکن است مایکوباکتریوم‌های غیر سلی علت عفونت باشند زیرا آن‌ها به آنتی‌بیوتیک‌های مورد استفاده برای درمان عفونت استافیلوکوکی یا استرپتوکوکی پاسخ نمی‌دهند.

اسمیر BK و NAAT

اسمیر BK منفی ممکن است به این معنی باشد که هیچ عفونتی وجود ندارد، علایم بیمار ناشی از چیزی غیر از مایکوباکتریا است یا مایکوباکتریا به تعداد کافی برای مشاهده در زیر میکروسکوپ وجود ندارد. معمولاً سه نمونه جمع آوری می‌شود تا احتمال شناسایی ارگانیسم‌ها افزایش یابد. با این وجود، اگر اسمیرها اسید فست منفی باشد و هنوز شک شدیدی به عفونت مایکوباکتریایی وجود داشته باشد، ممکن است در روزهای مختلف نمونه‌های اضافی جمع آوری و آزمایش شود. در یک نمونه اسمیر منفی ممکن است هنوز مایکوباکتریوم رشد کند، زیرا محیط کشت باعث می‌شود تعداد کمی از باکتری‌ها که در معاینه میکروسکوپی مشاهده نمی‌شوند، تکثیر و شناسایی شوند. اسمیرهای مثبت اسید فست نشان دهنده عفونت احتمالی مایکوباکتریال است با این حال، باید یک کشت برای تأیید، تشخیص و شناسایی گونه‌های مایکوباکتریوم موجود انجام شود.

برای افرادی که علائم و نشانه‌های عفونت سل فعال دارند، نتایج اسمیر BK همراه با نتایج حاصل از NAAT برای سل، که توسط مراکز کنترل و پیشگیری بیماری توصیه شده است، در نظر گرفته می‌شود. اگرچه تشخیص قطعی به نتایج یک کشت نیاز دارد، اما نتایج حاصل از اسمیر و NAAT می‌تواند در تصمیم گیری برای انجام کار مفید باشد. به عنوان مثال، اگر یک تشخیص پیش فرض سل بر اساس نتایج آزمایش سریع وجود داشته باشد، بیش‌تر پزشکان به درمان می‌پردازند.

تفسیر نتایج اسمیر و NAAT در جدول زیر خلاصه شده است، اما نتایج باید توسط نتیجه حاصل از کشت تأیید شود.

کشت باسیل اسید فست

کشت‌های مثبت مربوط به باسیل‌های اسید فست، مایکوباکتریوم عامل ایجاد کننده علائم را شناسایی می‌کنند و آزمایش حساسیت  روی ارگانیسم شناسایی شده، به پزشک اطلاعاتی در مورد میزان مقاومت آن در برابر درمان ارائه می‌دهد. اسمیر یا کشت باسیل اسید فست مثبت چند هفته پس از شروع درمان دارویی ممکن است به این معنی باشد که رژیم درمانی موثر نیست و باید تغییر کند. همچنین به این معناست که فرد هنوز هم احتمال عفونت دارد و می‌تواند مایکوباکتریوم را از طریق سرفه یا عطسه به دیگران منتقل کند.

کشت منفی به این معنی است که فرد مورد آزمایش، عفونت باسیل اسید فست فعال ندارد یا مایکوباکتری‌ها در آن نمونه خاص وجود ندارند (به همین دلیل اغلب چندین نمونه جمع‌آوری می‌شود) یا تعداد آن‌ها بسیار کم است تا بتوان آن‌ها را تشخیص داد. کشت‌ها قبل از این‌که منفی گزارش شوند، برای شش تا هشت هفته نگهداری می‌شوند. فرد مورد آزمایش ممکن است عفونت نهفته داشته باشد که باعث مثبت شدن آزمایش غربالگری سل شود اما سل فعال نداشته باشد.

اگر شک به عفونت سل در قسمت دیگری از بدن وجود داشته باشد برای شناسایی عفونت نیاز به جمع‌آوری و آزمایش نمونه مناسب از محل مشکوک به عفونت است. یک کشت منفی چند هفته پس از درمان نشان می‌دهد که عفونت سل به درمان دارویی پاسخ می‌دهد و فرد دیگر عفونی نیست.

آزمایش حساسیت دارویی

نتایج آزمایش حساسیت، آنتی بیوتیک‌هایی را ذکر می‌کند که احتمالاً در درمان عفونت بیش‌ترین تأثیر را خواهند داشت. ایزونیازید و ریفامپین دو دارویی هستند که معمولاً برای درمان سل استفاده می‌شوند. اگر باکتری‌ها نسبت به بیش از یک داروی اصلی که برای درمان استفاده می‌شود مقاوم باشند، به این حالت سل مقاوم در برابر چند دارو (MDR-TB) گفته می‌شود و اگر ارگانیسم‌ها به چندین داروی مورد تایید برای خطوط اول و دوم درمانی مقاوم باشند، به آن‌ها سل بسیار مقاوم (یا فوق مقاوم) در برابر چند دارو (XDR-TB) گفته می‌شود.

برای درمان عفونت فعال سل نیاز است برای یک دوره طولانی از آنتی بیوتیک‌های متعدد استفاده شود. افراد مبتلا به عفونت‌های غیرفعال (نهفته) اگرچه بدون علامت هستند، اما ممکن است با یک دارو درمان شوند تا خطر ابتلا به عفونت فعال در آینده کاهش یابد.

یک روش آزمایشگاهی سریع‌تر برای کشت مایکوباکتریوم سل وجود دارد. کشت نمونه در محیط با پایه‌ی آبگوشت باعث می‌شود ارگانیسم‌ها زودتر شناسایی شوند. برخی از کشت‌های آبگوشتی برای تشخیص وجود مایکوباکتریاها نیاز به تجهیزات اتومات دارند، در حالی که روش‌های دیگر را می‌توان به صورت دستی خواند. یک روش کشت مایع، به نام روش حساسیت دارویی میکروسکوپی-مشاهده‌ای (MODS)، برای تشخیص سل تنها 7 روز طول می‌کشد و مقاومت باکتریایی را در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها به طور همزمان تشخیص می‌دهد.

از آنجا که این روش می‌تواند وجود سل مقاوم در برابر چند دارو (MDR-TB) را بسیار سریع‌تر از روش معمولی کشت تشخیص دهد، می‌تواند به پزشکان کمک کند تا بیماری را در مراحل اولیه تشخیص داده و درمان کنند و این پتانسیل را دارد که به کنترل شیوع سل عفونی کمک کند. مزایا و محدودیت‌های این آزمون غیر خودکار هنوز در کشورهای با منابع محدود با شیوع بالای سل در حال ارزیابی است. روش‌های جدید دیگری نیز در برخی آزمایشگاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد که می‌تواند در صورت رشد مایکوباکتریوم در کشت مایکوباکتریوم توبرکلوزیس را خیلی سریع و دقیق شناسایی کند.

بله. افراد زیادی در همه جا وجود دارند که به صورت نهفته‌ای به عفونت سل مبتلا هستند. آن‌ها در معرض باکتری قرار گرفته‌اند، اما سیستم ایمنی بدن این افراد باکتری را به صورت موضعی در ریه‌ها محدود و غیرفعال کرده است. افراد مبتلا به عفونت سل نهفته بیمار نیستند و عفونی هم نیستند، اما باکتری‌ها در بدن آن‌ها زنده هستند. اگر مبتلایان به عفونت نهفته آزمایش شوند، بیش‌تر آن‌ها آزمایش پوستی سل یا آزمایش IGRA مثبت دارند. اکثر افراد مبتلا به عفونت سل نهفته (حدود 90٪) هرگز به بیماری سل فعال مبتلا نخواهند شد. کسانی که سل فعال دارند ممکن است در ابتدا احساس بیماری نکنند. علائم اولیه ممکن است نامحسوس باشد و اگر سل خارج ریوی باشد (در خارج از ریه‌ها در اندام‌هایی مانند کلیه و استخوان)، بیماری ممکن است تا حدی پیشرفت کند که علائم قابل توجهی را ایجاد کند.

هر دو مورد سویه‌های مایکوباکتریوم توبرکلوزیس است که درمان آن دشوار است، اما XDR-TB نسبت به درمان‌های دارویی بیش‌تر مقاوم است. MDR-TB در برابر دو داروی قوی ایزونیازید و ریفامپین مقاوم است. XDR-TB در حال حاضر توسط مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها و سازمان بهداشت جهانی به عنوان نوعی از مایکوباکتریوم توبرکلوزیس تعریف شده است که در برابر ایزونیازید و ریفامپین مقاوم است و همچنین به هر نوع فلوروکینولون و حداقل به یکی از سه داروی تزریقی "خط دوم" مقاومت نشان می‌دهد (آمیکاسین، کانامایسین یا کاپروئومایسین). ظهور سل XDR نشان دهنده یک خطر بهداشت عمومی است و جامعه پزشکی جهان از نزدیک آن را تحت نظر قرار می‌دهند و اقداماتی به امید محدود کردن شیوع آن انجام می‌شود.

روش مصرف داروهای سل در حضور پزشک به عنوان درمان مشاهده شده مستقیم شناخته می‌شود. این روش تضمین می‌کند که افراد داروهای خود را مصرف می‌کنند و درمان خود را برای مدت زمان طولانی ادامه می‌دهند. برخلاف سایر عفونت‌های باکتریایی که در طی 7 الی 10 روز قابل درمان هستند، سل باید با دو یا چند دارو برای چندین ماه درمان شود. وقتی افراد احساس بهبودی می‌کنند، تمایل دارند داروهای خود را مصرف نکنند. از آنجا که داروهای سل باید ماه‌های زیادی مصرف شوند، خطر عدم انطباق با آن‌ها زیاد است. حضور یک پزشک و تجویز او برای تجویز داروها به صورت هفتگی لازم است تا احتمال کامل شدن کل رژیم را افزایش می‌دهد و احتمال عود مجدد با سوش مقاوم را کاهش می‌دهد.

نمونه‌هایی از مایکوباکتریوم‌های دیگر که می‌توانند باعث عفونت شوند و با استفاده از آزمایش‌های اسید فست شناسایی می‌شوند عبارتند از:

- کمپلکس مایکوباکتریوم آویوم - داخل سلولی، می‌تواند باعث عفونت ریه در افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف (مانند افراد مبتلا به ایدز) شود. این عفونت مسری نیست اما درمان آن دشوار است زیرا باکتری عامل آن مقاومت زیادی نسبت به آنتی‌بیوتیک دارد.

- گونه‌های مایکوباکتریوم مانند مایکوباکتریوم مارینوم در آب‌هایی مانند آکواریوم ماهی رشد می‌کنند و می‌توانند باعث عفونت‌های پوستی شوند.

- مایكوباكتریوم فورتویتوم، مایكوباكتریوم آبسسوس، مایكوباكتریوم چلونا و سایر مایكوباكتری‌های سریع‌الرشد، به دنبال جراحی‌های زیبایی، ایمپلنت و پروتز و مراجعه به سالن‌های ناخن باعث عفونت‌های پوستی و زخم می‌شوند.

- بعضی از مایکوباکتری‌ها، مانند مایکوباکتریوم بوویس، بعضی اوقات می‌توانند از حیوانات به انسان منتقل شوند.

- گونه‌های نوكاردیا از انواع مایكوباكتری‌ها نیستند اما با استفاده از برخی آزمایش‌ها در آزمایشگاه، به صورت باسیل اسید فست تشخیص داده می‌شوند. نوكاردیا می‌تواند باعث عفونت ریه‌ها، مغز یا پوست شود.